Bài ca ngắn đi trên bãi cát

• Thơ
• Dịch nghĩa
• Dịch thơ
• Tiếng Trung

Trường sa phục trường sa,
Nhất bộ nhất hồi khước.
Nhật nhập hành vị dĩ,
Khách tử lệ giao lạc.
Quân bất học tiên gia mỹ thuỵ ông,[1]
Đăng sơn thiệp thuỷ oán hà cùng.
Cổ lai danh lợi nhân,
Bôn tẩu lộ đồ trung.
Phong tiền tửu điếm hữu mỹ tửu,
Tỉnh giả thường thiểu, tuý giả đồng.
Trường sa, trường sa, nại cừ hà?
Thản lộ mang mang uý lộ đa.
Thính ngã nhất xướng cùng đồ ca.
Bắc sơn chi bắc, sơn vạn điệp,
Nam sơn chi nam, ba vạn cấp,[2]
Quân hồ vi hồ sa thượng lập?

Bãi cát dài, lại bãi cát dài,
Đi một bước như lùi một bước.
Mặt trời lặn mà vẫn còn đi.
Khách (trên đường) nước mắt lã chã rơi.
Anh không học được ông tiên có phép ngủ kĩ
Cứ trèo non lội nước mãi, bao giờ cho hết ta oán!
Xưa nay hạng người danh lợi,
Vẫn tất tả ở ngoài đường sá.
(Hễ) quán rượu ở đầu gió có rượu ngon,
(Thì) người tỉnh thường ít mà người say vô số!
Bãi cát dài, bãi cát dài, biết tính sao đây?
Bước đường bằng phẳng thì mờ mịt, bước đường ghê sợ thì nhiều.
Hãy nghe ta hát.khúc “đường cùng”,
Phía bắc núi Bắc núi muôn trùng,
Phía nam núi Nam sóng muôn đợt.
Anh còn đứng làm chi trên bãi cát?

Bãi cát dài lại bãi cát dài,
Đi một bước như lùi một bước.
Mặt trời đã lặn, chưa dừng được,
Lữ khách trên đường nước mắt rơi.
Không học được tiên ông phép ngủ,
Trèo non, lội suối, giận khôn vơi!
Xưa nay, phường danh lợi,
Tất tả trên đường đời.
Đầu gió hơi men thơm quán rượu,
Người say vô số, tỉnh bao người?
Bãi cát, bãi cát dài ơi!
Tính sao đây? Đường bằng mờ mịt,
Đường ghê sợ còn nhiều, đâu ít?
Hãy nghe ta hát khúc “đường cùng”,
Phía bắc núi Bắc, núi muôn trùng,
Phía nam núi Nam, sóng dào dạt.
Anh đứng làm chi trên bãi cát?

沙行短歌

長沙復長沙，
一步一回卻。
日入行未已，
客子淚交落。
君不學仙家美睡翁，
登山涉水怨何窮。
古來名利人，
奔走路途中。
風前酒店有美酒，
醒者常少醉者同。
長沙長沙奈渠何，
坦路茫茫畏路多。
聽我一倡窮途歌。
北山之北山萬疊，
南山之南波萬級，
君胡為乎沙上立。

1. ↑

   tiên gia mỹ thuỵ ông: Thần tiên thập dị chép Hạ Hầu Ấn lúc leo núi hay lội nước mắt vẫn ngủ say, người bên cạnh nghe thấy tiếng ngáy mà ông vẫn bước đều, không hề trượt hay vấp.

2. ↑

   Bắc sơn chi bắc, sơn vạn điệp, Nam sơn chi nam, ba vạn cấp,: Hậu Hán thư chép, Pháp Chân bảo viên thái thú: “Nếu ông cứ bắt tôi ra làm quan, thì tôi sẽ đi ẩn ở bắc núi Bắc hoặc ở nam núi Nam”. “Nam sơn chi nam” có bản chép là “Nam hải chi nam”.

Phân tích

Cao Bá Quát là một trong những nhà thơ nối tiếng sống trong một xã hội coi trọng người Nam hơn người Bắc. Chính điều này đã gây nên nhiều điều bất bình xảy ra trong nhà Nguyễn. Ông là người có bản lĩnh, có đậm cá tính trong đời sống thời ấy. Bài thơ “ Bài ca ngắn đi trên bãi cát hoàn toàn có thể được tác giả làm trong khi đi thi Hội, là thời gian ông rất muốn thi thố kĩ năng, triển khai ý chí của mình. Nó biểu lộ sự chán ghét cũa một người tri thức so với con đường danh lợi tầm thường đương thời và niềm khao khát biến hóa đời sống .

Bãi cát lại bãi cát dài,
Đi một bước như lùi một bước
Mặt trời đã lặn, chưa dừng được,
Lữ khách trên đường nước mắt rơi.
Không học được tiên ông phép ngủ,
Trèo non, lội suối, giận khôn vơi!
Xưa nay, phường danh lợi,
Tất tả trẽn đường đời.
Đầu gió hơi men thơm quán rượu,
Người say vô số, tỉnh bao người?
Bãi cát dài, bãi cát dài ơi!
Tính sao đây? Đường bằng mờ mịt,
Đường ghê sợ còn nhiều, đâu ít?
Hãy nghe ta hát khúc “đường cùng”,
Plúa bắc núi Bắc, núi muôn trùng,
Phía nam núi Nam, sóng dào dạt.
Anh đứng làm chi trên bãi cát?

Mới vào bài thơ ta thấy cụm từ “ bãi cát ” được lặp lại hai lần : “ Bãi cát lại bãi cát dài “. Bãi cát ớ đây là hình ảnh được tác giả tả thực gợi lên một khoảng trống khó khăn vất vả, dài thăm thẳm. Thông thường tất cả chúng ta đi trên cát rất khó, không giống như đi trên đường đất thông thường, chân bước tới cứ bị trượt về sau. Trên bãi cát ấy là một con đường to lớn, u ám và sầm uất, rất khó mà xác lập phương hướng như đứng ớ bên này nhìn qua bên kia chân trời. Đó không chỉ là ruột con đường thực, mà là con đường hiểu theo nghĩa tượng trưng cho một con đường xa xôi, sầm uất. Để tìm được chân lí, tìm được cái đích thực sự có ý nghĩa cho cuộc sống thì con người phải vượt qua nhiều khó khăn vất vả, gian nan đầy thử thách .

Trên bãi cát ấy có hình ảnh một con người (tác giả), người đi trên bãi cát. Một con người nhỏ bé, lẻ loi, cô độc đi trên một bãi cát rộng, dài bao la, quanh quanh hình ảnh con người ấy. Bước chân của người đi cát rất khó khăn, như giậm chân tại chỗ “Đi một bước như lùi một bước”. Ta thấy được nỗi chán nản, bất mãn của tác giả khi thấy mình hành hạ thân xác để theo đuổi con đường công danh.

“Bãi cát lại bãi cát dài,
Đi một bước như lùi một bước
Mặt trời đã lặn, chưa dừng được,
Lữ khách trên đường nước mắt rơi.“

Mặt trời đã lặn, nhưng làm thế nào hoàn toàn có thể dừng bước vì giữa biển cát, biết tìm đâu ra chỗ ngủ cho đêm nay. Một con đường đi, cứ đi, đi mãi mà chẳng thể dừng lại, mà tiếp cũng chẳng biết khi nào sẽ tới nơi .Người đi trên bãi cát ở đây lòng ai oán vì con đường sự nghiệp của mình mãi chưa tới đích, không đành lòng làm một kẻ “ ngủ quên ” để có cớ mà rời bỏ đường đi .Hình ảnh con đường trên cát bất tận, hình ảnh người lữ khách nhỏ bé bất lực giữa vạn vật thiên nhiên, hay đó chính là con đường công danh sự nghiệp mà Cao Bá Quát, cũng như rất nhiều những trí sĩ đương thời đang lao vào vào. Một con đường đầy gian truân, thử thách, cay đắng, mệt nhọc. Ngay chính nhà thơ, cũng rất lận đận với con đường thi tuyển, sự nghiệp, rất nhiều lần bị đánh tụt hạng, đánh trượt trong những khoa thi nhưng cũng chỉ biết gật đầu .Bất lực, bế tắc, nhà thơ chỉ biết tự oán :

Không học được tiên ông phép ngủ,
Trèo non, lội suối, giận khôn vơi!
Xưa nay, phường danh lợi,
Tất cả trên đường đời.
Đầu gió hơi men thơm quán rượu,
Người say vô số, tỉnh bao người?

Tác giả còn nói đến sự cám dỗ của công danh sự nghiệp so với người đời. Nhận định mang tính khái quát về những kẻ ham danh lợi đều phải chạy ngược chạy xuôi, hình ảnh đó được tác giả minh hoạ bằng những hình ảnh trong thực tiễn của đời sống là ở đâu có quán nhậu ngon người nhậu đều đổ xô đến, có được máy ai tỉnh táo để thoát ra khỏi sự cám dỗ của rượu. Từ đó tác giả cũng muốn liên tưởng đến người đọc vấn đề danh lợi cũng là một thứ rượu dễ làm biến hóa lòng người. Ông khinh bỉ những phường danh lợi tầm thường kia, nhưng cũng nhận ra sự cô độc của mình. Phải chăng, con đường mà ông lao vào vào, lí tưởng mà ông đeo đuổi, chỉ là điều vô ích, chẳng ai thèm chú ý, chăm sóc. Ông không có người ủng hộ, sát cánh. Niềm xúc động ấy đã đưa tác giả trở lại với hiện thực. Điều này sẵn sàng chuẩn bị cho Tóm lại của ông đó là cần phải thoát ra khỏi cơn say danh lợi không có ý nghĩa. Nếu đi tiếp thì rất hoàn toàn có thể ông cũng chỉ là một trong phường danh lợi mà ông từng khinh miệt, phê phán. Nhưng nếu dừng lại, ông cũng không biết mình sẽ đi đâu. về đâu. Có cả một khối xích míc đang đè nặng lên tâm hồn của tác giả lúc này. Sự dằn vặt ấy là sự nuối tiếc vì đường đời đau khổ, u ám và sầm uất nhưng lại quá xinh xắn, cao sang. Thôi thì đành đứng chôn chân trên bãi cát vậy .Người đi trên cát tự nhiên dừng lại .

Bãi cát dài, bãi cát dài ơi!
Tính sao đây? Đường bằng mờ mịt,
Đường ghê sợ còn nhiều, đâu ít?
Hãy nghe ta hát khúc “đường cùng”,
Phía bắc núi Bắc, núi muốn trùng,
Phía nam núi Nam, sóng dào dạt.
Anh đứng làm chi trên bãi cát?

Nỗi do dự choáng váng lấp đầy tâm hồn. Và lần đầu tiẽn, người đã phân vân tự hỏi, vậy là thế nào, có nên đi tiếp, hay từ bỏ nó “ Tính sao đây ? Đường bằng u ám và đen tối “. Nếu đi tiếp, cũng không biết phải đi như thế nào. Bởi vì, “ Đường bằng thì u ám và sầm uất – Đường ghê sợ thì nhiều ! ” vì vậy, có lẽ rằng đã đến bước đường cùng ? Nỗi bế tắc và vô vọng phù trùm lên cả người đi, cả bãi cát dài. Người đi chỉ còn hoàn toàn có thể cất lên tiếng hát về con đường cùng của mình, về sự vô vọng của mình .Tóm lại bài thơ “ Bài ca ngắn đi trên cát ” được bộc lộ theo cách đa chiều. Khi thì được miêu tả như một khách thể, khi thì lại như một người đối thoại. Thậm chí tác giả còn cho ẩn chủ thể. Mục đích là nhằm mục đích có những tâm trạng khác nhau, thái độ khi đứng trước những thực trạng khác nhau. Nó biểu lộ sự chán ghét của một người tri thức so với con đường danh lợi và niềm khao khát biến hóa đời sống .

Vài nét về Cao Bá Quát

Cao Bá Quát ( 1808 – 1855 ) hiệu là Chu Thần, quê ở làng Phú Thị, huyện Gia Lâm, TP. Hà Nội. Thông minh, dĩnh ngộ, 9, 10 tuổi đã giỏi thi phú từ chương, được người đời ca tụng là “ Thánh Quát ”. Sau khi đỗ Cử nhân, ông được làm một chức quan ở bộ Lễ. Lận đận tròng chốn quan trường, về sau làm Giáo thụ phủ Quốc Oai tỉnh Sơn Tây .

Là một danh sĩ giàu lòng thương dân lo đời, ghét cường quyền và sự thối nát của bọn vua quan triều Nguyễn, năm 1854 Cao Bá Quát tham gia cuộc khởi nghĩa nông dân Mĩ Lương do Lê Duy Cự cầm đầu. Năm 1855, ông bị chết trận trong tư thế lẫm liệt bất khuất hiên ngang.
Cao Bá Quát là nhà thơ lỗi lạc trên thi đàn dân tộc trong thế kỉ 19. Ông để lại trên một nghìn bài thơ chữ Hán và vài chục bài thơ Nôm, và kiệt tác “Tài tử đa cùng phú”.

Cao Bá Quát là nhà thơ lỗi lạc trên thi đàn dân tộc bản địa trong thế kỉ 19Thơ văn Cao Bá Quát thấm đượm tình yêu nước, niềm tự hào dân tộc bản địa, man mác tình mái ấm gia đình, tình bè bạn, tình quê nhà. Ngôn ngữ thơ hàm súc, giọng thơ thiết tha trầm hùng. “ Vịnh Đổng Thiên Vương ”, “ Chiêm bao thấy con gái đã mất, “ Sắp đến quê nhà ”, “ Giữa đường gặp người đói ”, “ Bài ca trăng thu sông Trà “, … là những bài thơ nổi tiếng của ông được nhiều người yêu thích. . Ca ngợi tâm hồn và khí phách Cao Bá Quát, nhà thơ Sóng Hồng đã viết :

“Dấu xưa nay biết đâu tìm?
Thương ai bảy nổi ba chìm nước non.
Trăng kia khi khuyết khi tròn,
Tinh thần phản kháng vẫn còn sáng soi…”

Source: https://evbn.org
Category: Góc Nhìn