Tam Đảo – Wikipedia tiếng Việt

Tam Đảo là một dãy núi đá ở vùng Đồng bằng Bắc Bộ Việt Nam, nằm trên địa bàn thành phố Hà Nội và ba tỉnh Vĩnh Phúc, Thái Nguyên, Tuyên Quang. Đỉnh cao nhất của dãy núi Tam Đảo nằm ở ranh giới của huyện Tam Đảo (Vĩnh Phúc) và huyện Đại Từ (Thái Nguyên), có độ cao tuyệt đối là 1.591 m.

Gọi là Tam Đảo, vì ở đây có ba ngọn núi cao nhô lên trên biển mây, đó là Thạch Bàn, Thiên Thị và Phù Nghĩa [ 1 ]. Ba đỉnh này tuy không phải là đỉnh điểm nhất của dãy núi, nhưng lại điển hình nổi bật và đặc trưng nhất, hoàn toàn có thể nhìn thấy rõ từ nội thành của thành phố TP.HN vào những ngày trời trong .

Địa chất và thủy văn[sửa|sửa mã nguồn]

Dãy núi Tam Đảo hình thành cách đây 230 triệu năm vào giữa kỷ Trias do hoạt động giải trí của núi lửa phun trào dung nham làm nhiều đợt chồng lên nhau. Các loại đá chính ở Tam Đảo là Riolit pocfia, penzit và những tuf của chúng [ 2 ] .

Dãy núi chạy theo hướng Tây Bắc-Đông Nam, dài chừng 80 km, rộng từ 10 đến 15 km[3], từ thị trấn Sơn Dương, huyện Sơn Dương (Tuyên Quang) tới xã Phù Linh, huyện Sóc Sơn (Hà Nội).

Do tương đối dốc đứng, nên trên Tam Đảo có nhiều suối và thác nước. Thác Bạc có độ cao 50 m, nước xối xuống tung bọt trắng ngay cả vào mùa khô. Cũng vì dốc đứng, nên hệ thực vật ở đây khá phong phú và biến hóa theo độ cao. Nhiều loại rau quả ôn đới được trồng ở Tam Đảo và cung ứng cho những vùng xung quanh. Càng lên cao, những loài cây lá kim càng nhiều. Loài cá cóc là động vật hoang dã đặc hữu của Tam Đảo. Vườn vương quốc Tam Đảo rộng 36.883 ha nằm trọn trong dãy núi này. Ở Tam Đảo có nhiều tài nguyên tài nguyên, đáng kể nhất là thiếc .

Khí hậu và môi trường tự nhiên[sửa|sửa mã nguồn]

Do địa hình phức tạp, nhất là sự độc lạ về địa hình giữa vùng núi cao với đồng bằng thấp ven sông nên khí hậu, thời tiết của huyện Tam Đảo được chia thành 2 tiểu vùng rõ ràng ( những tiểu vùng về khí hậu, không trùng với địa giới hành chính cấp xã ). Cụ thể :Tiểu vùng miền núi, gồm hàng loạt vùng núi Tam Đảo thuộc trị trấn Tam Đảo và những xã Minh Quang, Hồ Sơn, Tam Quan, Đại Đình, Đạo Trù … có khí hậu thoáng mát, nhiệt độ trung bình 18C-19 °C, nhiệt độ cao, quanh năm có sương mù tạo cảnh sắc đẹp. Khí hậu tiểu vùng miền núi mang sắc thái của khí hậu ôn đới, tạo lợi thế trong tăng trưởng nông nghiệp với những sản vật ôn đới và hình thành những khu nghỉ mát, tăng trưởng du lịch sinh thái xanh, du lịch nghỉ ngơi vào mùa hè .Tiểu vùng khí hậu vùng thấp, gồm có phần đồng bằng của những xã Minh Quang, Hồ Sơn, Tam Quan, Đại Đình, Đạo Trù và hàng loạt diện tích quy hoạnh của những xã còn lại. Tiểu vùng khí hậu của vùng mang những đặc thù khí hậu gió mùa nội chí tuyến vùng Đông Bắc Bắc Bộ. Nhiệt độ của tiểu vùng trung bình ở mức 22C-23 °C, nhiệt độ tương đối trung bình khoảng chừng 85-86 %, lượng mưa trung bình 2.570 mm / năm và thường tập trung chuyên sâu vào tháng 6 đến tháng 9 trong năm .Tam Đảo nằm trong vùng trung du và miền núi phía Bắc nên chịu tác động ảnh hưởng của khí hậu nhiệt đới gió mùa gió mùa ẩm. Mưa bão có sự ảnh hưởng tác động xấu đi đến sản xuất và đời sống. Chế độ gió theo mùa, mùa hè chủ yếu là gió Đông Nam, mùa đông chủ yếu là gió mùa Đông Bắc .

Tam Đảo trong văn hóa truyền thống[sửa|sửa mã nguồn]

Ba đỉnh của dãy Tam Đảo nhìn rõ từ bờ Hồ Tây, nội thành của thành phố Thành Phố Hà Nội .Theo sách An Nam chí lược chép vào thế kỷ 14 : núi Tam Đảo thuộc phủ Tuyên Quang, ở địa phận huyện Tam Dương, có ba ngọn núi sừng sững nổi lên cao chót vót tận trời cùng với núi Tản Viên, hai ngọn đứng sững đối nhau, là danh sơn của nước Việt .Nếu lấy núi Nghĩa Lĩnh ( cố đô của nước Văn Lang thời tiền sử ) làm điểm trung tâm thì núi Ba Vì và Tam Đảo là hai điểm đối xứng tạo ra ” Thế tay ngai ” trong luật tử vi & phong thủy .

Nhất cao là núi Ba Vì

Thứ ba Tam Đảo, thứ nhì Độc Tôn.

Đến thế kỷ 18, Lê Quý Đôn chép rằng, núi Tam Đảo ở địa phận 2 xã Lan Đình và Sơn Đình, huyện Tam Dương. Mạch núi này do khí thế cao cả của các núi ở xã Ký Phú, Huân Chu và Cát Nê thuộc huyện Phú Lương và Đại Từ trấn Thái Nguyên kéo đến. Đến đây đột khởi 3 ngọn cao vót đến tận mây xanh, phía sau núi vách đá đứng sừng sững; đỉnh núi đất đá lẫn lộn, cây cối rậm rạp xanh tươi, nhiều cây hồi hương và cây quế, chân núi ở đằng trước, về bên tả có khe Giải Oan, tức thượng lưu sông Sơn Tang, huyện An Lạc, từ khe Giải Oan này chảy xuống Sơn Tang, qua Hương Canh, chảy ra Nam Viên rồi vào sông Nguyệt Đức, ở giữa ngọn núi gọi là núi Kim Thiên, cao chót vót, ghềnh thác không biết bao nhiêu mà kể.

Bên dưới sắc nước như chàm, sâu thẳm, không thấy đáy, sườn núi có chùa Tây Thiên cổ tự, tre xanh thông tốt, trên núi cao có chùa Đồng Cổ, lên xuống phải mất 2 ngày. Từ phía tả khe Giải Oan trèo lên núi, đến hồ sen, nước xanh lè, trong hồ có thứ đá lạ và có sen đỏ, hoa nở bốn mùa, hai bên ngoài hồ, suối từ sườn núi chảy ra, bên trái gọi là suối Bạc, bên phải là suối Vàng. Chùa bên phải gọi là chùa Địa ngục ( Địa ngục tự ), suối từ trong khe cửa chảy ra, sắc nước trông như vàng, suối Vàng, suối Bạc hợp lưu ở trước hồ Sen, quanh co chảy xuống rồi hợp lưu với khe Giải Oan. Từ bên hồ đi qua hai dặm, lại theo từng đợt mà lên, khoảng chừng nửa dặm đường lại phẳng phiu, thành đá đứng sững, ở giữa có 3 nền bằng đất rất dài, lại có 8 tòa đá vuông đừng sững trông như dáng bát bộ kim cương. Từ đây lên mấy dặm nữa, lại thấy chùa Đồng. [ 4 ] Thị trấn Tam Đảo

Di tích lịch sử[sửa|sửa mã nguồn]

Trên dãy Tam Đảo có những di tích văn hóa-lịch sử nổi tiếng như chùa Tây Thiên và đền Tây Thiên ( còn gọi Đền Mẫu ) thờ Quốc Mẫu Tây Thiên Lăng Thị Tiêu thuộc khu di tích và danh thắng Tây Thiên. Theo truyền thuyết thần thoại, Quốc Mẫu Tây Thiên là do linh khí của núi rừng Tam Đảo hun đúc mà nên. Đầu thế kỷ 20, người Pháp đã lên Tam Đảo và thiết kế xây dựng một thị xã ở đây làm nơi nghỉ mát cho những quan chức của chính quyền sở tại đô hộ. Tổng cộng có 163 ngôi biệt thự cao cấp kiến trúc châu Âu đã được kiến thiết xây dựng. Ngày nay, 1 số ít đã đổ nát. Tam Đảo là một khu du lịch nổi tiếng ở miền Bắc .

• Một đỉnh núi Tam Đảo vươn lên trên biển mây .
• Ba đỉnh núi Tam Đảo vươn lên trời mây .
• Đường lên thị xã Tam Đảo .
• Thác Bạc, một điểm du lịch mê hoặc của Tam Đảo .
• Hồ chứa nước Tam Đảo .
• 

  Su su được trồng nhiều trên Tam Đảo.

  Xem thêm: Văn miếu Trấn Biên – Di tích lịch sử cấp quốc gia hơn 300 năm tuổi

• Đền Bà Chúa Thượng Ngàn trên đỉnh Thiên Thị ở Tam Đảo .
• Nhà Sáng tác Tam Đảo ( bên trái ảnh ) .

Source: https://evbn.org
Category: Địa Danh