Tìm hiểu một số di tích lịch sử văn hóa tiêu biểu ở thành phố vinh, nghệ an

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƢỜNG ĐẠI HỌC VINH LÊ THỊ HUYỀN TRANG TÌM HIỂU MỘT SỐ DI TÍCH LỊCH SỬ – VĂN HÓA TIÊU BIỂU Ở THÀNH PHỐ VINH – NGHỆ AN LUÂN VĂN THẠC SỸ LỊCH SỬ Nghệ An, Tháng 12/2012 MỤC LỤC Trang MỞ ĐẦU CHƢƠNG QUÁ TRÌNH HÌNH THÀNH CÁC DI TÍCH LỊCH SỬ VĂN HĨA Ở THÀNH PHỐ VINH (NGHỆ AN) 1.1 Khái quát điều kiện tự nhiên, dân cƣ truyền thống lịch sử – văn hoá thành phố Vinh 1.1.1 Điều kiện tự nhiên v dân cư 1.1.2 Truyền thống lịch sử – văn hoá 1.2 Sự đời di tích lịch sử – văn hóa thành phố Vinh 24 1.2.1 Các lo i di tích 24 1.2.2 Nguồn gốc lịch sử 26 1.2.3 Đặc điểm kiến trúc – điêu khắc 28 1.3 Hiện trạng cơng tác bảo tồn di tích 31 1.3.1 Hiện tr ng di tích 31 1.3.2 Cơng tác bảo tồn di tích 32 Tiểu kết chƣơng 34 CHƢƠNG DIỆN MẠO MỘT SỐ DI TÍCH LỊCH SỬ – VĂN HĨA TIÊU BIỂU Ở THÀNH PHỐ VINH (NGHỆ AN) 35 2.1 Chùa Cần Linh 35 2.1.1 Bố cục cơng trình kiến trúc chùa 35 2.1.2 Bố trí nội thất bên 40 2.1.3 Q trình trùng tu, tơn t o v cơng nhận di tích 44 2.2 Chùa Diệc 48 2.2.1 Nguồn gốc 48 2.2.2 Hệ thống văn bia 52 2.3 Đền Hồng Sơn 57 2.3.1 Nguồn gốc 57 2.3.2 Các cơng trình kiến trúc v văn bia 59 2.3.3 Ho t động tín ngưỡng v l hội 65 2.3.4 Quá trình trùng tu, tơn t o 68 2.4 Đền Quang Trung 69 2.4.1 Danh nhân Quang Trung – Nguy n Huệ 69 2.4.2 Quá trình xây dựng v bố cục kiến trúc 71 2.4.3 Đời sống tâm linh v l hội 76 2.5 Núi Dũng Quyết khu vực Phƣợng Hồng Trung Đơ 79 2.5.1 Nguồn gốc lịch sử 79 2.5.2 Q trình trùng tu, tơn t o Error! Bookmark not defined 2.6 Thành cổ Vinh 87 2.6.1 Nguồn gốc lịch sử 87 2.6.2 Kiến trúc 89 2.6.3 Vai trị Th nh cổ Vinh tiến trình lịch sử 94 2.7 Cụm di tích làng Đỏ – Hƣng Dũng 97 2.7.1 Lịch sử hình th nh 97 2.7.2 Các cơng trình kiến trúc 102 Tiểu kết chƣơng 111 CHƢƠNG GIÁ TRỊ LỊCH SỬ – VĂN HÓA VÀ MỘT SỐ GIẢI PHÁP NHẰM BẢO TỒN, PHÁT HUY CÁC GIÁ TRỊ 113 3.1 Giá trị lịch sử, văn hoá 113 3.1.1 Giá trị lịch sử 113 3.1.2 Giá trị văn hoá 118 3.2 Các giá trị khác 121 3.2.1 Giá trị kiến trúc – điêu khắc 121 3.2.2 Giá trị giáo dục 122 3.2.3 Giá trị kinh tế – du lịch 123 3.3 Một số giải pháp nhằm bảo tồn, phát huy giá trị 124 Tiểu kết chƣơng 133 KẾT LUẬN 134 TÀI LIỆU THAM KHẢO 139 PHỤ LỤC 143 MỞ ĐẦU Lí chọn đề tài Th nh phố Vinh (Nghệ An) l mảnh đất gi u truyền thống lịch sử v văn hoá Trải qua hai kỷ hình th nh v phát triển, mảnh đất n y chứng kiến biến động lớn lao lịch sử dân tộc, nhiều lần bị t n phá bom đ n kẻ thù, cịn tồn t i v hữu ng y chứng tỏ Vinh l th nh phố anh hùng V hệ thống di tích lịch sử – văn hoá l minh chứng cho điều Mặc dù có di tích khơng cịn ngun vẹn xưa giá trị m chúng để l i khơng Tìm hiểu di tích lịch sử – văn hoá th nh phố Vinh l góp phần tìm hiểu lịch sử đầy vẻ vang v oanh liệt mang đậm dấu ấn văn hố vùng đất n y Các di tích lịch sử – văn hố l cơng trình xây dựng, địa điểm, đồ vật… có giá trị lịch sử, văn hóa, có liên quan đến kiện lịch sử, q trình phát triển văn hố, xã hội địa phương Đó l địa danh lịch sử – văn hố để tưởng niệm danh nhân, v o tâm thức nhân dân ho i niệm Đó l nơi gửi gắm niềm tin, đức tin cầu mong điều tốt đẹp sống nhân dân chùa, đền, miếu, đình làng, nhà thờ… Vì thế, tìm hiểu di tích lịch sử – văn hố Th nh phố Vinh l góp phần tìm hiểu giá trị văn hóa vật thể v đời sống tinh thần nhân dân Th nh phố Vinh Trên mảnh đất Th nh phố đỏ anh hùng, thấy hệ thống di tích lịch sử văn hóa đa d ng như: chùa Cần Linh, chùa Diệc, đền Hồng Sơn, đền Quang Trung, núi Dũng Quyết v Phượng Ho ng Trung Đơ, Th nh cổ Vinh, cụm di tích l ng Đỏ Hưng Dũng… Những di tích lịch sử – văn hố khơng mang giá trị lịch sử, văn hố m cịn chứa đựng giá trị giáo dục, giá trị nghệ thuật kiến trúc, điêu khắc, giá trị du lịch… Vì thế, cần phải có cơng trình nghiên cứu khoa học thực nghiêm túc để thấy tầm quan trọng v giá trị di tích đời sống văn hóa tinh thần nhân dân Th nh phố Vinh Trải qua bao thời gian, nhiều nguyên nhân (thiên tai, khí hậu, chiến tranh…) m di tích khơng cịn ngun vẹn ban đầu, số di tích khơng cịn nữa, số di tích cịn l phế tích Vì vậy, việc phục dựng, trùng tu, tơn t o di tích có giá trị l việc l m cần thiết v cấp bách nhằm trả l i diện m o giá trị lịch sử, văn hố di tích Với ý nghĩa đó, l i l người mảnh đất th nh Vinh, thực đề t i: “Tìm hiểu số di tích lịch sử – văn hoá tiêu biểu Thành phố Vinh (Nghệ An)” nhằm đóng góp phần nhỏ v o việc nghiên cứu lịch sử – văn hoá Nghệ An nói chung v th nh phố Vinh nói riêng Lịch sử nghiên cứu vấn đề Tìm hiểu v bảo tồn giá trị di tích lịch sử – văn hố Th nh phố Vinh khơng l quan tâm sở, ban, ng nh có liên quan m từ lâu nhận quan tâm ý nh nghiên cứu khoa học Đã có nhiều cơng trình nghiên cứu, nhiều luận văn, b i báo, t p chí… có đề cập đến di tích lịch sử – văn hố địa b n th nh phố Vinh Tuy nhiên, phần lớn l nghiên cứu mức độ khái quát chưa sâu tìm hiểu diện m o v giá trị di tích lịch sử – văn hoá Th nh phố Vinh Trong sách “Nghệ An, di tích – danh thắng” (2001) Sở Văn hố thơng tin Nghệ An có viết di tích danh thắng Nghệ An, có số di tích th nh phố Vinh như: Th nh cổ Vinh, đền Hồng Sơn, chùa Cần Linh, di tích Phượng Ho ng Trung Đô v núi Quyết… Trong “An Tĩnh cổ lục” (2005), tác giả Hippolyte Le Breton d nh chương để nói xứ Vinh với nhiều di tích, danh lam thắng cảnh thành quách nơi Tuy nhiên, phần lớn di tích – danh thắng đề cập đến tác phẩm thuộc giai đo n kỷ XIX – XX không thuộc địa phận Th nh phố Vinh nay, chẳng h n như: Núi Hồng Lĩnh, núi Đ i Hải, lãnh địa cũ họ Nguy n Thượng Xá, Thái ấp v đền thờ họ Nguy n Tiên Điền, Lam Thành… Một số địa danh có mặt Vinh tác giả khảo cứu cẩn thận như: Núi Dũng Quyết, Th nh Vinh… Tác giả Đ o Tam Tỉnh tác phẩm “Tìm di sản văn hoá xứ Nghệ” (2010) viết lịch sử v địa danh th nh phố Vinh v số di tích tiêu biểu như: Th nh cổ Vinh, di tích Phượng Ho ng Trung Đô… Giáo sư Ninh Viết Giao với “Tục thờ thần thần tích Nghệ An” có tổng hợp đền, đình, miếu huyện, thị xã v th nh phố Vinh Nghệ An Trong đó, hệ thống di tích lịch sử – văn hóa Th nh phố Vinh tác giả đề cập đến gồm: đền Hồng Sơn, đền Trìa, đền Voi Nẹp, đền Thịnh Tiến, miếu B Cô, Dăm Mụ Nuôi, Văn Miếu… Ngồi ra, cịn có cơng trình nghiên cứu như: – “Địa chí văn hố dân gian Nghệ Tĩnh” (1995) Nguy n Đổng Chi chủ biên, NXB Nghệ An, Vinh – “Nghệ An ký” (1993) Bùi Dương Lịch, NXB Khoa học xã hội, H Nội – “Hoan Châu ký” (2004) Nguy n Cảnh Thị, NXB Thế giới, H Nội – “Nghệ An lịch sử văn hoá” (2005) tác giả Ninh Viết Giao, Trần Kim Đôn, Nguy n Thanh Tùng, NXB Nghệ An – “Địa danh lịch sử văn hoá Nghệ An” (2006) Trần Viết Thụ chủ biên, NXB Nghệ An Trên cở sở kế thừa th nh nghiên cứu tác giả v cơng trình nghiên cứu có, kết hợp với tư liệu điền dã v vấn người có hiểu biết di tích lịch sử – văn hóa, chúng tơi tiến h nh phân lo i, xếp, lựa chọn, hệ thống hóa kiến thức nhằm trình b y cách đầy đủ v to n diện diện m o số di tích lịch sử – văn hố tiêu biểu th nh phố Vinh (Nghệ An) Đối tƣợng phạm vi nghiên cứu – Đối tượng nghiên cứu: Đề t i tập trung nghiên cứu diện m o số di tích lịch sử – văn hố tiêu biểu Th nh phố Vinh, tìm hiểu q trình xây dựng v tơn t o di tích, từ nhằm nêu bật giá trị lịch sử, văn hoá v nhiều giá trị khác di tích, đề xuất số giải pháp nhằm bảo tồn v phát huy giá trị văn hóa Th nh phố Vinh – Phạm vi nghiên cứu: Đề t i tập trung khảo sát di tích lịch sử văn hóa địa b n Th nh phố Vinh, tỉnh Nghệ An khía c nh: nguồn gốc, diện m o, đặc điểm kiến trúc v giá trị di tích lịch sử – văn hóa Với đề t i n y, diện nghiên cứu hẹp chúng tơi hi vọng góp phần l m sáng rõ tranh phong phú, đặc sắc hệ thống di tích lịch sử – văn hóa mảnh đất Thành phố Vinh anh hùng Mặt khác để thấy rằng, vùng đất n y không l vùng đất hiếu học v anh hùng cách m ng mà l địa danh tiếng với nhiều di tích lịch sử – văn hóa tiêu biểu đồng h nh lịch sử dân tộc Nguồn tài liệu Phƣơng pháp nghiên cứu 4.1 Nguồn tài liệu: – Tài liệu thành văn: Thực đề t i n y, sử dụng nguồn t i liệu th nh văn gồm cơng trình nghiên cứu di tích lịch sử – văn hóa Nghệ An nói chung v Th nh phố Vinh nói riêng v t i liệu khác có liên quan đến đối tượng v ph m vi nghiên cứu đề t i cơng bố Trong chủ yếu l : số tác phẩm sử học lịch sử; cơng trình nghiên cứu lịch sử văn hoá, văn hoá dân gian; t i liệu lịch sử Đảng cộng sản Việt Nam… – Tài liệu điền dã: Chúng tiến h nh khảo sát t i thực địa cách nghiêm túc, khoa học để tìm hiểu vấn đề nghiên cứu, qua nhằm l m rõ nguồn gốc, q trình xây dựng, trùng tu, diện m o v giá trị di tích lịch sử – văn hóa Th nh phố Vinh Chúng khảo sát đền thờ, chùa, Th nh cổ Vinh v di tích khác… để thấy giá trị kiến trúc, ghi chép bi ký, câu đối, ho nh phi…, chụp ảnh v hỏi ý kiến người trước có hiểu biết di tích lịch sử – văn hóa Từ đó, để có nhìn chân thực, khách quan vấn đề nghiên cứu Ngồi ra, chúng tơi cịn tiếp cận v tham khảo thơng tin di tích lịch sử – văn hóa Th nh phố Vinh v Nghệ An có liên quan đến đối tượng v ph m vi nghiên cứu đề tài website thống, để có nhìn khách quan, đa chiều vấn đề nghiên cứu 4.2 Phương pháp nghiên cứu: Dựa quan điểm chủ nghĩa vật lịch sử chủ nghĩa Mác Lênin v tư tưởng Hồ Chí Minh, trình thực đề t i n y, chúng tơi sử dụng phương pháp lịch sử, phương pháp logic v phương pháp điền dã thực địa Ngo i sử dụng phương pháp như: thống kê, đối chiếu, so sánh để phân tích tổng hợp rút đánh giá khách quan v giá trị lịch sử, văn hóa, nghệ thuật kiến trúc v giá trị du lịch… di tích lịch sử – văn hóa địa b n Th nh phố Vinh Đóng góp đề tài Tìm hiểu số di tích lịch sử – văn hố Th nh phố Vinh l nhằm có nhìn khái qt, tồn diện di tích lịch sử – văn hố địa bàn th nh phố Vinh, góp phần tìm hiểu truyền thống lịch sử – văn hố mảnh đất n y Mặc dù đối tượng nghiên cứu đề t i l không không trùng lặp với cơng trình khoa học cơng bố Hệ thống di tích lịch sử – văn hóa Th nh phố Vinh đề cập đến đề t i l tập hợp cách có hệ thống v đầy đủ so với cơng trình cơng bố Đồng thời, đề t i cịn góp phần cung cấp số tư liệu việc giảng d y phần Lịch sử địa phương trường phổ thông, giáo dục cho hệ trẻ truyền thống uống nước nhớ nguồn v giá trị lịch sử quý báu cần giữ gìn v phát huy Đề t i l nguồn tư liệu quan trọng phục vụ cho việc nghiên cứu lịch sử – văn hóa địa phương Bố cục đề tài: Ngo i phần Mở đầu, Kết luận, T i liệu tham khảo v Phụ lục, Nội dung đề t i gồm chương: Chương 1: Quá trình hình th nh di tích lịch sử – văn hố thành phố Vinh (Nghệ An) Chương 2: Diện m o số di tích lịch sử – văn hóa tiêu biểu th nh phố Vinh (Nghệ An) Chương 3: Giá trị lịch sử, văn hoá v số giải pháp nhằm bảo tồn, phát huy giá trị Tên di tích – danh thắng TT 37 Đền Thịnh Tiến 38 Địa điểm Loại Cấp xếp hình hạng Cấp quản lý Phường Trường Thi (trong khu vực Công viên TT) LS Phường Đền H Mã Phường Trường Thi, khối LS Phường 39 Chùa Đá Phường Vinh Tân LS Phường 40 Thiên Sơn linh điện Phường Vinh Tân LS Phường Cụm di tích ghi dấu kiện Bác Hồ thăm quê TP Vinh LS Th nh phố Địa điểm Bác Hồ nói chuyện với nhân dân tỉnh nh t i Hội trường tỉnh Nghệ An ng y 14/6/1957 Địa điểm Bác Hồ nói chuyện với Bộ tư lệnh QK4 ngày 15/6/1957 Địa điểm Bác Hồ nói chuyện với cán bộ, công 41 nhân Nh máy điện Vinh ng y 15/6/1957 Phường Cửa Nam, khối Phường Trung Đô, đường Lê Duẩn Phường Trung Đô, Nh máy điện Vinh Địa điểm Bác Hồ thăm tr i trẻ miền Nam ng y 15/6/1957 Phường Lê Mao, Nh văn hóa Lao động Địa điểm Bác Hồ l m việc với Thường trực tỉnh Phường Cửa Nam, khu vực Vườm ươm ủy Nghệ An 6/1957 xanh Th nh phố Địa điểm Bác Hồ xem văn công tỉnh Nghệ An t i Phường Hưng Bình, khu vực Sở t i 146 Tên di tích – danh thắng TT Địa điểm Loại Cấp xếp hình hạng Cấp quản lý trường Nguy n Ái Quốc phân hiệu Địa điểm Bác Hồ nói chuyện với ba v n đồng Phường Cửa Nam, khu vực khán đ i A sân vận b o tỉnh nh động Vinh Địa điểm Bác Hồ thăm v nói chuyện với cán Phường Trường Thi, khu quản lý đường công nhân Nh máy khí Vinh ng y 9/12/1961 Địa điểm Bác Hồ nói chuyện với BCH tỉnh Nghệ Phường Hưng Bình, khu vực Sở công thương An ngày 8/12/1961 Địa điểm Bác Hồ thăm v nói chuyện với trường Phường Lê Mao, khu vực Công viên Trung tâm Sư ph m miền núi ng y 9/12/1961 Địa điểm Bác Hồ thăm v nói chuyện với cán Phường Cửa Nam, khu vực Công ty nh đất cũ đảng viên 30-31 ngày 9/12/1961 42 Chùa Đước Xã Hưng Chính LS Xã 43 Đền Thần Nơng Xã Hưng Chính, xóm LS Xã 44 Địa điểm đền Nghè Xã Hưng Chính, xóm LS Xã 45 Nh thờ họ Ngơ Xã Hưng Chính, xóm LS Xã 46 Đền Đước (An L c Tự) Xã Hưng Chính, xóm LS Xã 47 Hai cột nanh đền Kim Hoa Xã Hưng Chính, xóm LS Xã 147 Tên di tích – danh thắng TT Địa điểm Loại Cấp xếp hình hạng Cấp quản lý 48 Miếu thờ Th nh ho ng l ng Kẻ Tráo Xã Hưng Chính, xóm LS Xã 49 Nh thờ họ Thái Xã Hưng Chính, xóm LS Xã 50 Nh thờ Lê Khơi Xã Hưng Đơng, xóm Mai Lộc LS Xã Nh thờ họ Trần Đ i Tôn Xã Hưng Đơng, xóm Trung Mỹ, đường Nguy n LS Xã 51 Sư Hối 52 Địa điểm Đền Voi Nẹp Xã Hưng Đơng, xóm Trung Th nh LS Xã 53 Địa danh Xứ ủy Trung Kỳ Xã Hưng Hịa, xóm Phong Đăng LS Xã 54 Nhà ông Chu Huy Mân Xã Hưng Hịa, xóm Phong Hảo LS Xã 55 Nhà Thánh Xã Hưng Hịa, xóm Phong Lưu LS Xã 56 Đền (miếu) B Cơ Xã Hưng Hịa, xóm Phong n LS Th nh phố 57 Miếu Long Triều Xã Hưng Hịa, xóm Phong Yên LS Xã 58 Nh thờ họ Lê Xã Hưng Hịa, xóm Thuận LS Xã 59 Chùa Mốc Xã Hưng Hịa, xóm Thuận LS Xã Đền Trung, mộ Trần Quý Khoáng v nh thờ họ Xã Hưng Lộc, xóm Đức Thịnh LS Th nh phố 60 Trần 61 Nh thờ họ Uông – l ng đỏ Lộc Đa Xã Hưng Lộc, xóm Đức Thọ LSCM Quốc gia Th nh phố 62 Đền Trìa Xã Hưng Lộc, xóm Hịa Tiến LSCM Quốc gia Th nh phố 148 Tên di tích – danh thắng TT Địa điểm Loại Cấp xếp hình hạng Quốc gia Cấp quản lý 63 Nh thờ họ Ho ng Xã Hưng Lộc, xóm Mẫu Đơn LSCM 64 Địa điểm Chùa Hoa Ninh Xã Nghi Ân LS Xã 65 Chùa Ân Xã Nghi Đức LS Xã 66 Chùa Đức Hậu Xã Nghi Đức LS Xã 67 Địa điểm Đền Trung Xã Nghi Đức LS Xã 68 Mộ Tiến sỹ Cao Huy Tuấn Xã Nghi Kim LS Xã 69 Cây đa cổ thụ Xã Nghi Liên LS Xã 70 Chùa Phổ Mơn Xã Nghi Liên, xóm 10 LS Xã 71 Nh thờ họ Lê Văn Xã Nghi Liên, xóm 17 LS Xã Địa điểm đình, đền, chùa Trung Nội (Hai Cây Đa Xã Nghi Liên, xóm 6, làng Kim Chi LS Xã 72 Th nh phố cổ thụ) 73 Địa điểm chùa Hưng Nghiêm Xã Nghi Liên, xóm 9, làng Kim Yên LS Xã 74 Đền Yên Đ i Xã Nghi Phú LS Xã (Nguồn: Sở Văn hóa Thơng tin Nghệ An) 149 HÌNH 1: CH A CẦN LINH 150 HÌNH 2: TAM QUAN CH A DIỆC 151 HÌNH 3: ĐỀN HỒNG SƠN 152 HÌNH 4: ĐỀN QUANG TRUNG 153 HÌNH 5: BIA D N TÍCH PHƢ NG HỒNG TRUNG Đ 154 HÌNH 6: CỔNG TIỀN THÀNH CỔ VINH 155 HÌNH 7: CỔNG TẢ THÀNH CỔ VINH 156 HÌNH 8: CỔNG HỮU THÀNH CỔ VINH 157 HÌNH 9: ĐÌNH TRUNG TRONG LÀNG ĐỎ HƢNG D NG 158 HÌNH 10: CÂY SANH CH A NIA TRONG KHU N VIÊN TRƢỜNG ĐHSP KỸ THUẬT VINH 159 160 … sâu tìm hiểu di? ??n m o v giá trị di tích lịch sử – văn hố Th nh phố Vinh Trong sách ? ?Nghệ An, di tích – danh thắng” (2001) Sở Văn hố thơng tin Nghệ An có viết di tích danh thắng Nghệ An, có số di. .. trị th nh phố Vinh lịch sử dân tộc nói chung v Nghệ An nói riêng Di tích lịch sử chia l m lo i: di tích lịch sử văn hố, di tích cách m ng, di tích lưu niệm danh nhân Di tích lịch sử văn hố l cơng… khách quan v giá trị lịch sử, văn hóa, nghệ thuật kiến trúc v giá trị du lịch? ?? di tích lịch sử – văn hóa địa b n Th nh phố Vinh Đóng góp đề tài Tìm hiểu số di tích lịch sử – văn hoá Th nh phố Vinh

– Xem thêm –

Xem thêm: Tìm hiểu một số di tích lịch sử văn hóa tiêu biểu ở thành phố vinh, nghệ an ,

Source: https://evbn.org
Category: Địa Danh