Lễ hội đền Trần Thái Bình Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia

3,736 lượt xem

Trong lịch sử những triều đại phong kiến Nước Ta, vương triều Trần được biết đến là một vương triều cường thịnh, một triều đại với chiến công lẫy lừng 3 lần đánh thắng giặc Nguyên – Mông, một đế quốc hùng mạnh nhất thời bấy giờ .

Sử sách ghi rằng : Các vua triều Lý khi qua đời đã xây lăng mộ ở quê nhà Đình Bảng ( Thành Phố Bắc Ninh ), nhà Lê thì xây lăng mộ tại đất dấy nghiệp Lam Sơn ( Thanh Hóa ). Triều Trần, lăng mộ của những vua Trần được xây ở đất phát nghiệp vương của nhà Trần, đó là làng Tam Đường, hương Đa Cương, phủ Long Hưng ( nay là thôn Tam Đường, xã Tiến Đức, huyện Hưng Hà, tỉnh Thái Bình ). Trên vùng đất Hưng Hà, những vua Trần đã cho kiến thiết xây dựng hành cung Long Hưng – nơi diễn ra những sự kiện lịch sử trọng đại và Tam Đường – nơi lưu giữ tro cốt những vị tổ triều Trần như Thủy tổ Trần Kinh, Thái tổ Trần Hấp, Nguyên tổ Trần Lý, Thái thượng hoàng Trần Thừa. Thái Đường Lăng là nơi an nghỉ của những Hoàng đế nhà Trần như Trần Thái Tông, Trần Thánh Tông, Trần Nhân Tông. Năm năm trước, khu di tích lịch sử Lăng mộ và Đền thờ những vị vua triều Trần ở Hưng Hà được công nhận là Di tích vương quốc đặc biệt quan trọng. Nơi đây không chỉ lôi cuốn những nhà nghiên cứu về văn hóa truyền thống, sử học, khảo cổ học mà còn là điểm du lịch văn hóa truyền thống tâm linh độc lạ .Đền Trần tọa lạc trên diện tích quy hoạnh hơn 16 ha, kiến trúc quay về hướng Nam. Phía trước có 3 gò ấn kiếm ( phần Đa, phần Bụt, phần Trung ), còn gọi là mả vua. Phía sau tựa vào làng Tam Đường. Cổng đền uy nghi, hoành tráng có trụ biểu lồng đèn lá lật, nghê chầu nơi sơn thủy tối linh. Tòa Bái Đường của ngôi đền gồm 7 gian hai chái. Mái hai tầng, kiểu chéo đao tàu gốc, đao song loan cách điệu nâng cao bay bổng với mạng lưới hệ thống chắn phong gỗ tiện nhẹ nhàng thanh thoát, bộ cánh của lim hồi sinh phong thái thời Lê và mạng lưới hệ thống bẩy kẻ, vì kèo chạm trổ tứ quý, tứ linh, có niên đại thời Nguyễn. Tòa Đại Bái là một khu công trình kiến trúc gỗ to lớn, hai mái chồng diêm cổ những, cửa thông gió giữa hai mái thoáng đãng, bảo vệ ánh sáng thiết yếu cho khoảng trống, đôi rồng đá đứng trên thềm của tòa Bái Đường tạo thế uy nghi tối linh. Hai bên tả hữu tòa Đại Bái có cổng ra vào nối tường bao viên ngăn cách khu công trình hai khu riêng không liên quan gì đến nhau. Qua tòa Đại Bái là khoảng trống hành lễ thoáng đãng rộng 400 mét vuông, được bao viên khép kín bởi hai tòa giải vũ Đông, Tây, mỗi tòa 5 gian. Sân chầu là nơi diễn ra những hoạt động giải trí nghi lễ như dâng hương, sửa lễ. Tại cửa Thánh có những cây đèn bằng đá, chạm trổ phức tạp, có lô nhang xanh bằng đá xanh uy nghi tạo khoảng trống thiêng liêng ngay trước cửa đền. Hai đôi rồng bằng đá lớn mang phong thái thế kỷ XV phủ phục trước tòa Đệ Nhị. Những họa tiết trên đầu, thân, đuôi rồng đã bộc lộ nghệ thuật và thẩm mỹ điêu khắc tài hoa đương đại. Tòa Đệ Nhị và Hậu Cung cấu trúc chữ Đinh. Tòa Đệ Nhị rộng 270 mét vuông. Mái toà Đệ Nhị chéo đao tàu góc bay bổng, trải rộng, thanh thoát. Tòa Hậu Cung 3 gian kiến trúc gỗ lim, mái chảy, bộ vì kèo chồng đấu hoa sen và nhiều họa tiết chạm khắc tinh xảo có niên đại triều Nguyễn. Nói chung, những tòa kiến trúc của đền Trần được bố cục tổng quan trong khoảng trống gọn nhưng thông thoáng. Đây là nơi thờ phụng những vua và hoàng thân quốc thích nhà Trần ngay trên chính mảnh đất đã diễn ra nhiều sự kiện quan trọng của triều Trần .Hàng năm, tiệc tùng đền Trần được tổ chức triển khai từ ngày 13 tháng Giêng với nhiều nội dung nhiều mẫu mã và những nét đặc trưng riêng, lôi cuốn phần đông nhân dân và hành khách thập phương. Lễ hội nhằm mục đích chứng minh và khẳng định và tôn vinh công lao dựng nước, giữ nước của nhà Trần, là dịp để nhân dân biểu lộ đạo lý ” Uống nước nhớ nguồn “, tri ân với những bậc liệt tổ, những vị vua, hoàng thân quốc thích, tướng sĩ nhà Trần. Qua đó giáo dục thế hệ trẻ truyền thống cuội nguồn yêu nước, lòng tự hào, tự tôn dân tộc bản địa. Lễ hội cũng là nơi phân phối nhu yếu hoạt động và sinh hoạt văn hóa truyền thống tâm linh của nhân dân đồng thời bảo tồn và phát huy giá trị văn hóa truyền thống rực rỡ của tiệc tùng đền Trần và những di sản thời Trần trên mảnh đất Hưng Hà .

Múa rồng lân tại tiệc tùng đền Trần Thái Bình. Ảnh : Minh ĐứcLễ hội gồm có phần lễ được cử hành trang trọng, uy nghi và tôn kính như : lễ tế Open đền, lễ rước nước thiêng từ ngã ba sông Hồng về đền Trần, lễ tế mộ, đặc biệt quan trọng có lễ bái yết được tổ chức triển khai nhằm mục đích Phục hồi lại nghi lễ thời xưa những vua Trần thường làm lễ bái yết tổ tiên mỗi khi có sự kiện trọng đại … Phần hội cũng được tổ chức triển khai sôi sục với những game show mang đậm tính dân gian như : thi cỗ cá, thi nấu cơm cần, thi vật cầu, kéo co, pháo đất, cờ tướng … Hội làng Tam Đường chính thức được tổ chức triển khai từ đêm ngày 13 tháng Giêng. Vào thời gian giữa đêm, dân làng tổ chức triển khai làm lễ dâng hương tại đền Trần, sáng ngày 14 tổ chức triển khai nghi thức rước nước – một nghi lễ mang tính phổ cập, được thực hành thực tế trong hầu khắp những hội làng của cộng đồng cư dân ven những dòng sông lớn thuộc châu thổ Bắc Bộ. Với người dân Tam Đường nói riêng và hội đồng những làng thuộc xã Tiến Đức nói chung, lễ rước nước rất được chú trọng, tổ chức triển khai trên sông Hồng. Theo những bậc cao niên trong vùng, nghi lễ này được triển khai từ nhiều trăm năm qua, mỗi khi đến kỳ tiệc tùng tri ân và tưởng niệm những vua Trần, có ý nghĩa nhắc nhở con cháu nhớ lại thuở rất lâu rồi nhà Trần trước khi có được giang sơn xã tắc vốn làm nghề chài lưới trên sông .Không chỉ được biết đến là một vương triều với võ thuật oanh liệt, giỏi đánh giặc, nhà Trần còn để lại cho hậu thế những nét hoạt động và sinh hoạt văn hóa truyền thống rất riêng không liên quan gì đến nhau, đó là lễ giao chạ ( kết nghĩa bạn bè ) giữa hai làng Vân Đài ( xã Chí Hòa ) và làng Tam Đường ( xã Tiến Đức ) đã sống sót hơn 7 thế kỷ ; lễ rước nước và thi cỗ cá độc lạ biểu lộ đậm nét phương pháp sống của dân cư vùng sông nước và mang tính nhân văn thâm thúy, nhắc nhở thế hệ sau tưởng niệm tới thuở hàn vi tổ tiên nhà Trần sống đa phần bằng nghề đánh cá. Song song với những hoạt động giải trí liên hoan, công tác làm việc quản trị cũng được chăm sóc và từng bước đi vào nền nếp. Công tác tuyên truyền được chú trọng, nhấn mạnh vấn đề đến giá trị văn hóa truyền thống truyền thống cuội nguồn của liên hoan là nhằm mục đích phát huy niềm tin thượng võ của nhà Trần cùng công lao to lớn của triều đại nhà Trần đối với sự tăng trưởng của vương quốc, dân tộc bản địa Nước Ta và văn hóa truyền thống Nước Ta trong lịch sử .

Lễ hội đền Trần là một trong những lễ hội có lịch sử lâu đời và gắn liền với lịch sử của một triều đại có võ công oanh liệt và nền văn hóa phát triển rực rỡ, nó mang một ý nghĩa “Uống nước nhớ nguồn” của người dân Việt Nam. Lễ hội đền Trần còn tạo ra một môi trường tốt để bảo tồn và củng cố những phong tục tập quán truyền thống. Các di sản văn hóa đời Trần nơi đây cũng góp phần lưu giữ và củng cố những phong tục, tập quán, nghi lễ tốt đẹp của quá khứ, khi người dân tham gia thực hành tín ngưỡng và tổ chức lễ hội. Điều đó vừa giúp bảo lưu các giá trị văn hóa truyền thống, vừa bảo đảm sự liền mạch văn hóa dân tộc, giúp thế hệ trẻ không bị đứt đoạn với quá khứ lịch sử, không bị xa rời với các giá trị của di sản văn hóa dân tộc.

Nguyễn Thanh Tuyền
(Chủ tịch UBND huyện Hưng Hà)

Ông Đặng Vũ Trần Nhã, thủ nhang đền Tiên La ( Hưng Hà )Phải khẳng định chắc chắn Thái Bình là đất phát tích và hưng nghiệp của nhà Trần. Điều này được dẫn chứng khi khu Lăng mộ và Đền thờ những vị vua triều Trần ở làng Tam Đường, xã Tiến Đức ( Hưng Hà ) được công nhận là Di tích vương quốc đặc biệt quan trọng. Do đó, liên hoan đền Trần Thái Bình không chỉ mang ý nghĩa về văn hóa truyền thống tâm linh mà còn có ý nghĩa thâm thúy về lịch sử. Lễ hội cũng là điều kiện kèm theo để duy trì hiệu suất cao việc bảo tồn và khai thác những giá trị văn hóa truyền thống truyền thống lịch sử. Do đó, cần tăng cường công tác làm việc tuyên truyền, tiếp thị về những di tích, tiệc tùng nơi đây để những cấp ủy, chính quyền sở tại, nhân dân địa phương cũng như nhân dân những nơi khác hiểu và có nhận thức đúng giá trị lịch sử văn hóa truyền thống của di tích, đồng thời hiểu rõ ý nghĩa của việc tổ chức triển khai tiệc tùng truyền thống lịch sử tại địa phương .Ông Phạm Văn Cường, Phó ban Quản lý di tích đền Trần Thái BìnhBan Quản lý di tích đền Trần Thái Bình sẽ cùng địa phương tổ chức triển khai liên hoan với mục tiêu tiết kiệm ngân sách và chi phí, bảo đảm an toàn, mang đậm sắc tố văn hóa truyền thống. Đặc biệt, không để xảy ra những hoạt động giải trí mang đặc thù thương mại kinh doanh hóa nhằm mục đích tránh sự lộn xộn, phản văn hóa truyền thống và những hiểu biết xô lệch về ý nghĩa của liên hoan. Ban Quản lý cam kết sẽ sẵn sàng chuẩn bị tốt những giải pháp về bảo mật an ninh trật tự, bảo đảm an toàn giao thông vận tải để bảo vệ bảo đảm an toàn cho hành khách thập phương tham gia liên hoan .Bà Trần Phương Ngọc ( Thành Phố Hà Nội ) Mặc dù là người con Hưng Hà nhưng mọi năm tôi hay đi đền Trần tại Nam Định. Gần đây tôi mới biết đến đền Trần tại Thái Bình nên dịp tết này tôi cùng gia đình đến tham dự lễ hội. Tôi thấy cảnh quan ở đền Trần Thái Bình vừa đẹp vừa khang trang mà vẫn mang vẻ uy nghi. Đến với lễ hội đền Trần Thái Bình lần này ngoài cầu mong cho gia đình luôn mạnh khỏe, hạnh phúc, tôi còn có tâm nguyện tìm hiểu thêm về lịch sử của đền cũng như các nét văn hóa của lễ hội để góp sức mình trong việc giới thiệu, quảng bá về một di tích đặc biệt của quê hương mình. Tôi cũng mong địa phương đẩy mạnh hơn nữa việc quảng bá về di tích cũng như lễ hội để nhiều người được biết và thu hút du khách thập phương đến với lễ hội. Xem thêm: Khu Di tích lịch sử Địa đạo Củ Chi – Kích Cầu Du Lịch TP.HCM Mai Thư

Source: https://evbn.org
Category: Địa Danh