Nâng tầm di tích Thương cảng Vân Đồn

UBND tỉnh vừa ban hành Quyết định số 255/QĐ-UBND về việc phê duyệt Đề cương, nhiệm vụ xây dựng Hồ sơ khoa học đề nghị xếp hạng Di tích quốc gia đặc biệt đối với Quần thể di tích lịch sử Thương cảng Vân Đồn. UBND tỉnh giao Sở Văn hóa và Thể thao là đơn vị chủ trì, phối hợp với các sở, ngành, địa phương và đơn vị liên quan thực hiện.

Bức tranh của họa sĩ Tây Ban Nha phác hoạ bến Cái Làng thuộc Thương cảng Vân Đồn hiện được lưu giữ tại đình Quan Lạn.

Theo đó, khoanh vùng phạm vi khoảng trống gồm có những khu vực, địa điểm có tương quan, những phế tích khảo cổ học và những di tích kiến trúc hiện còn, cùng cảnh sắc khu vực Thương cảng cổ Vân Đồn. Phạm vi thời hạn từ khi người Việt cổ xuất hiện ở Vân Đồn đến khi hình thành Thương cảng cổ Vân Đồn cho đến thời nay. Địa điểm điều tra và nghiên cứu tại những xã Thắng Lợi, Minh Châu, Ngọc Vừng, Quan Lạn thuộc huyện Vân Đồn và những điểm di tích có tương quan trên địa phận tỉnh Quảng Ninh .Thành lập từ thời nhà Lý, năm 1149 đời vua Lý Anh Tông, Thương cảng Vân Đồn đã góp thêm phần vào sự tăng trưởng chung của lịch sử dân tộc dân tộc bản địa Đại Việt. Tuy nhiên, phải đến dưới thời Trần, Vân Đồn mới thực sự tăng trưởng can đảm và mạnh mẽ, trở thành thương cảng lớn và có vị trí quan trọng nhất của Đại Việt. Thương cảng Vân Đồn tăng trưởng cực thịnh vào thế kỷ 13-16 .

Nhiều nhà khoa học cũng đã có những nghiên cứu, đánh giá về Thương cảng Vân Đồn; khẳng định vai trò của nó trong lịch sử ở 2 phương diện là trung tâm giao thương quốc tế và là vị trí trọng yếu của an ninh quốc gia vùng biển Đông Bắc.

Sơ đồ khu di tích Thương cảng cổ Vân Đồn.

Cuối thập kỷ 60 của thế kỷ trước, những nhà khảo cổ Nước Ta và Nhật Bản đã chăm sóc nghiên cứu Thương cảng Vân Đồn trong hành trình dài của “ Con đường tơ lụa ” từ Đông Bắc Á sang Trung Đông và Châu Âu. PGS Đỗ Văn Ninh ( Viện Khảo cổ học Nước Ta ) trong những công bố nghiên cứu và điều tra của mình đã khẳng định chắc chắn Thương cảng Vân Đồn nằm trong quần đảo Vân Hải. Cụ thể là tại bến Cái Làng ( Quan Lạn ) và Cống Đông, Cống Tây ( xã hòn đảo Thắng Lợi, Vân Đồn ) .Căn cứ để nghiên cứu và điều tra là những bến bãi rộng lớn cổ vương vãi đầy mảnh gốm sứ, sành thuộc những triều đại phong kiến Nước Ta và Trung Quốc. Bến cổ Cái Làng và bến Cống Cái là hai bến TT của Thương cảng Vân Đồn. Nhân dân vùng hòn đảo quen gọi những vụng biển kín kẽ đậu được thuyền tránh bão là Cái. Cái Làng tức là nơi dân cư đông đúc được tổ chức triển khai thành làng. Câu phương ngôn ” Gái Liễu Mai, trai làng Vân ” thực ra là ca tụng trai tài gái sắc của làng Liễu Mai ( Cái Làng ) và trai Sơn Hào ngày này .

Mặc dù còn có những ý kiến khác nhau, nhưng các nhà sử học đều chung nhận định Thương cảng Vân Đồn là một hệ thống hàng chục bến thuyền cổ phân bố trên các đảo, ven bờ Vịnh Hạ Long, Bái Tử Long, kéo dài từ Móng Cái đến Vân Đồn, Hạ Long, Quảng Yên. Thương cảng Vân Đồn trong suốt hơn 700 năm lịch sử, không chỉ hoạt động đơn tuyến với chỉ một bến cảng duy nhất mà là một hệ thống các bến bãi, vụng đỗ tàu liên đới với nhau.

Cùng với đó là 1 số ít di tích văn hóa truyền thống tín ngưỡng chùa tháp ở Vân Đồn và những vùng phụ cận. Cụ thể, có cụm di tích Cống Đông – Cống Tây, cụm di tích bến Cái Làng, cụm di tích bến Cống Cái, di tích bến Con Quy, di tích bến Cái Rồng, di tích bến Cống Yên, di tích bến Đượng Hạc hòn Ráu, di tích bến Gạo Rang, di tích bến Bang và bến Đâm Gạo, di tích bến Vạn Ninh .

Trung tâm của di tích Thương cảng Vân Đồn gồm nhiều bến thuyền cổ, phạm vi 200km2 trong vùng vịnh Bái Tử Long, thuộc địa bàn xã Thắng Lợi, Quan Lạn, Minh Châu, Ngọc Vừng, huyện Vân Đồn. Vùng Cống Đông- Cống Tây là trung tâm một thời của thương cảng Vân Đồn.

Dấu tích bến Con Quy thuộc xã đảo Quan Lạn (Vân Đồn).

Giá trị lịch sử vẻ vang, văn hoá của Thương cảng Vân Đồn và tầm tác động ảnh hưởng của nó đến lịch sử vẻ vang Quảng Ninh nói riêng, quốc gia nói chung, đã được nhiều nhà khoa học khẳng định chắc chắn. Với những giá trị to lớn đó, bến Cống Đông – Cống Tây ( xã Thắng Lợi ) và bến Cái Làng ( xã Quan Lạn ) thuộc những bến thuyền cổ Thương cảng Vân Đồn đã được Bộ Văn hoá và tin tức ( nay là Bộ Văn hoá – Thể thao và Du lịch ) cấp bằng xếp hạng Di tích lịch sử vẻ vang vương quốc năm 2003 .Việc lập hồ sơ khoa học đệ trình Thủ tướng nhà nước xem xét xếp hạng di tích vương quốc đặc biệt quan trọng so với quần thể di tích Thương cảng Vân Đồn là việc làm rất là thiết yếu. Đây cũng là việc nhằm mục đích làm cho công tác làm việc bảo tồn phát huy hiệu quả giá trị di tích Thương cảng Vân Đồn tương ứng với giá trị vốn có của di sản, phân phối nguyện vọng của nhân dân và những nhà khoa học, đồng thời kiến thiết xây dựng mẫu sản phẩm văn hóa truyền thống để tăng trưởng kinh tế tài chính – xã hội của địa phương .

Huỳnh Đăng

Source: https://evbn.org
Category: Địa Danh