Hương Khê – Wikipedia tiếng Việt

Hương Khê là một huyện miền núi nằm ở phía tây nam tỉnh Hà Tĩnh, Việt Nam.

Huyện Hương Khê nằm ở phía tây nam tỉnh TP Hà Tĩnh, có vị trí địa lý :
Huyện Hương Khê có diện tích quy hoạnh 1.278,0909 km² [ 2 ], dân số năm 2009 là 107.996 người [ 2 ], gồm những dân tộc bản địa : Thổ, Thái, Kinh, Chứt, nhưng dân tộc bản địa Kinh chiếm đa phần .

Địa hình của huyện có nhiều đồi núi, cao nhất là núi Rào Cỏ (2.235 m). Có sông Ngàn Trươi chảy qua đổ vào sông Ngàn Sâu. Đất phần lớn là feralit núi. Khoáng sản chủ yếu là than đá.

Huyện Hương Khê có 21 đơn vị chức năng hành chính cấp xã thường trực, gồm có thị xã Hương Khê ( huyện lỵ ) và 20 xã : Điền Mỹ, Gia Phố, Hà Linh, Hòa Hải, Hương Bình, Hương Đô, Hương Giang, Hương Lâm, Hương Liên, Hương Long, Hương Thủy, Hương Trà, Hương Trạch, Hương Vĩnh, Hương Xuân, Lộc Yên, Phú Gia, Phú Phong, Phúc Đồng, Phúc Trạch .
Trong thời kỳ đô hộ của quân Minh ( 1407 – 1428 ), Hương Khê là huyện Thổ Hoàng .Thời nhà Hậu Lê, sáp nhập vào huyện Hương Sơn, phủ Đức Quang, xứ Nghệ An .Năm Tự Đức thứ 21 ( 1868 ) trở thành huyện Hương Khê, tỉnh thành phố Hà Tĩnh .Sau năm 1945, bỏ cấp phủ, châu, gọi chung là huyện. Huyện Hương Khê khi đó gồm có 37 xã : Hương Bình, Hương Quang, Hương Đại, Hương Điền, Hương Đô, Hương Đồng, Hương Gia, Hương Giang, Hương Hà, Hương Hải, Hương Hòa, Hương Lạc, Hương Lâm, Hương Liên, Hương Lĩnh, Hương Lộc, Hương Mai, Hương Phố, Hương Thịnh, Hương Long, Hương Minh, Hương Phong, Hương Phú, Hương Vĩnh, Hương Phúc, Hương Phương, Hương Thanh, Hương Luyện, Hương Thọ, Hương Thu, Hương Thủy, Hương Tân, Hương Trạch, Hương Vĩnh, Hương Xuân, Hương Yên và Hương Mỹ .Năm 1971, 3 xã Hương Hà, Hương Thanh và Hương Thu sáp nhập thành xã Hà Linh ; 2 xã Hương Lĩnh và Hương Lạc sáp nhập thành xã Phúc Trạch ; 2 xã Hương Hòa và Hương Hải sáp nhập thành xã Hòa Hải ; 2 xã Hương Lộc và Hương Yên sáp nhập thành xã Lộc Yên ; 2 xã Hương Phú và Hương Gia sáp nhập thành xã Phú Gia ; 2 xã Hương Phúc và Hương Đồng sáp nhập thành xã Phúc Đồng ; xã Hương Phương chia thành 2 xã : Phương Điền và Phương Mỹ ; 2 xã Hương Phố và Hương Thịnh sáp nhập thành xã Gia Phố, đổi tên xã Hương Phong thành xã Phú Phong. [ 3 ] .Năm 1976, là huyện Hương Khê, tỉnh Nghệ Tĩnh, gồm có 24 xã : Gia Phố, Hà Linh, Hòa Hải, Hương Bình, Hương Đại, Hương Điền, Hương Đô, Hương Giang, Hương Lâm, Hương Liên, Hương Long, Hương Minh, Hương Thọ, Hương Thủy, Hương Trạch, Hương Vĩnh, Hương Xuân, Lộc Yên, Phú Gia, Phú Phong, Phúc Đồng, Phúc Trạch, Phương Điền và Phương Mỹ. [ 4 ]Ngày 23 tháng 2 năm 1977, xây dựng thị xã nông trường 20 tháng 4. [ 5 ]Ngày 19 tháng 8 năm 1985, xây dựng thị xã Hương Khê, thị xã huyện lỵ huyện Hương Khê trên cơ sở tách một phần diện tích quy hoạnh và dân số của hai xã Gia Phố và Phú Phong. [ 6 ]Năm 1991, huyện Hương Khê thuộc tỉnh TP Hà Tĩnh vừa tái lập. [ 7 ]Năm 1992, xây dựng xã Vũ Quang .Đến năm 2000, huyện Hương Khê gồm có thị xã Hương Khê ( huyện lỵ ), thị xã Nông trường 20 tháng 4 và 25 xã : Gia Phố, Hà Linh, Hòa Hải, Hương Bình, Hương Đại, Hương Điền, Hương Đô, Hương Giang, Hương Lâm, Hương Liên, Hương Long, Hương Minh, Hương Quang, Hương Thọ, Hương Thủy, Hương Trạch, Hương Vĩnh, Hương Xuân, Lộc Yên, Phú Gia, Phú Phong, Phúc Đồng, Phúc Trạch, Phương Điền, Phương Mỹ .

Ngày 4 tháng 8 năm 2000, 5 xã nằm ở phía bắc huyện Hương Khê là: Hương Thọ, Hương Minh, Hương Đại, Hương Điền và Vũ Quang chuyển sang trực thuộc huyện Vũ Quang. Huyện Hương Khê còn lại 20 xã và 2 thị trấn.[8]

Ngày 2 tháng 1 năm 2004, giải thể thị xã nông trường 20 tháng 4 để xây dựng xã Hương Trà. [ 9 ]Ngày 19 tháng 1 năm 2009, lan rộng ra thị xã Hương Khê trên cơ sở sáp nhập 127,80 ha diện tích quy hoạnh tự nhiên và 513 nhân khẩu của xã Hương Long ; 89,08 ha diện tích quy hoạnh tự nhiên và 792 nhân khẩu của xã Gia Phố ; 41,14 ha diện tích quy hoạnh tự nhiên và 431 nhân khẩu của xã Phú Phong ; 3,25 ha diện tích quy hoạnh tự nhiên và 77 nhân khẩu của xã Phú Gia. [ 10 ]Ngày 1 tháng 1 năm 2020, sáp nhập hai xã Phương Mỹ và Phương Điền thành xã Điền Mỹ. [ 11 ]Huyện Hương Khê có 1 thị xã và 20 xã như lúc bấy giờ .
Nền kinh tế tài chính Hương Khê hầu hết là nông nghiệp lúa nước, ngoài những có những loại cây lương thực như : ngô ( bắp ), chè, cam, chanh, bưởi. Về cây công nghiệp có : Thông, cao su đặc, keo lá tràm, gió ( trầm hương ). Về chăn nuôi có : trâu, bò, lợn, gà. Khai thác lâm sản : Các loại gỗ quý như lim, dối, táu, … tất yếu lúc bấy giờ đã rơi vào thực trạng hết sạch do nạn khai thác tràn ngập .Đặc sản của Hương Khê có bưởi Phúc Trạch, cam Khe Mây, chè xanh Hương Trà, sắn Động Cửa ( xã Hương Thủy ), con cá chép ( sông Ngàn Sâu ), cá tràu ( tức cá quả ) Đập Trạng ( xã Hương Thủy ), cá mương ( xã Hương Thủy ) cá mát, mật ong rừng, mật mía, ruốc, gỗ quý, …

Văn hóa – Du lịch[sửa|sửa mã nguồn]

Di tích và danh thắng[sửa|sửa mã nguồn]

• Đền thờ Ngô Đăng Minh: xã Hà Linh – danh nhân lịch sử thế kỷ 16
• Di tích Rộc Cồn: xã Phú Phong – di tích lịch sử cách mạng giai đoạn 1930 – 1931
• Đền Trầm Lâm: ở làng Phú Gia, tổng Chu Lễ, nay là xã Phú Gia, huyện Hương Khê
• Đền Đức Đại Vương ngàn Trụ – một ngôi đền tại làng Trại trụ thuộc xã Phú Gia
• Chùa Vĩnh Đại và đền thờ Trần Phúc Hoàn tại xã Hương Vĩnh. Chùa Vĩnh Đại là ngôi chùa cổ có lịch sử hơn 200 năm Ngôi chùa này xưa do người dân làng Thuận trị lập ra. Cư dân làng này hiện nay không còn ai. Đến thời Vua Tự Đức làng Vĩnh Đại đã di dời ngôi chùa này đến vị trí bây giờ. Vị trí chùa ngày xưa nay có tên là đồng Chùa, cạnh đó có một bàu nước hầu như chưa năm nào cạn và có tên gọi là bàu Chùa. Đền thờ Trần Phúc Hoàn (thờ một vị tướng có công từ thời Trần). Tiếc rằng ngôi đền đã bị đổ nát những năm 1965-1968 nay chỉ còn nền). Chùa Vĩnh Đại và đền thờ Trần Phúc Hoàn đã được công nhận là di tích lịch sử văn hóa cấp tỉnh. Cũng cần lưu ý rằng ngày xưa Hương Vĩnh là vùng đất nằm trên con đường thiên lý bắc nam và cũng là trên đường từ Đại Việt sang nước Ai Lao (Vạn Tượng- Lào).
• Đền Trạng: là một quần thể với Đền Trầm Lâm. Được xây dựng Ở làng Vĩnh Phúc (永福), nay là đội 4 xã Hương Thuỷ, nơi thờ các vị tiền bối có công giữ nước. Trong đó có Đại tướng quân Nguyễn Hữu Hộ (阮有戶) (cháu hậu duệ đời thứ 8 của ông Nguyễn Quý Công tự Công Quy (Hoàng sơ Tổ khảo Tộc Nguyễn Văn Trung Định, có vợ là Văn Thị Tuân)) thạc thí Tướng sĩ lang thừa lễ điện tri sự hành binh cai đội (碩試將士郎承礼殿知事行兵該隊)(tạm dịch là Sỹ quan cao cấp Nguyễn Hữu Hộ được chủ thể nhận lễ vật tại Đền Trạng).Ông là một tướng giỏi của Vua Quang Trung được giao trọng trách tuyển quân tại quê nhà (Nghệ an) dẫn cánh quân đặc nhiệm (ở Tam điệp) vào giải phóng Hà Nội trong trận Ngọc Hồi-Đống Đa đánh bại 29 vạn quân Mãn Thanh mùa xuân năm Kỷ Dậu 1789. với bài vị được thờ ở đền Trạng là:北城大將雄威元阜亗神位 Bắc thành Đại tướng hùng uy nguyên phụ chi thần vị, tạm dịch là “Thần Đại tuớng oai hùng xứ Bắc Thành (tức Thăng long) Nguyễn  Hữu Hộ ”

Nhân dân ở vùng này nhớ ngày quyết tử của Ngài nên đã lập đền thờ Ông và đến ngày mồng 2 tết trước đây muôn họ cùng tế lễ. Trong những năm chống Mỹ bị tàn phá quá nặng nề, nay đất đai, vườn tược lại bị chiếm hữu. Thân thế và sự nghiệp của Đại tướng Nguyễn Hữu Hộ còn được lưu giữ tại một nhà thời thánh họ Nguyễn Văn ở Động Cửa gần đấy. Từ xưa đến nay bản tộc vẫn duy trì ký niệm ngày mất của Ngài và cũng là ngày kỷ niệm truyền thống cuội nguồn của bản tộc. Hiện nay nhân dân vùng này, nhất là con cháu tộc Nguyễn có ý nguyện Phục hồi đền Trạng trên vị trí vốn có. [ 12 ]

• Đền thờ vua Hàm Nghi đã được khôi phục xây mới tại xã Gia Phố (tại vị trí cũ trước đây gọi là Đền Voi Ngựa)

Khoảng 17h45 ngày 14/10/2016, nhà máy thủy điện Hố Hô (giáp ranh giữa Quảng Bình và Hà Tĩnh) bất ngờ xả lũ ồ ạt khiến hàng nghìn hộ dân huyện Hương Khê ngập sâu trong biển nước. Việc xả lũ ồ ạt với lưu lượng 1.800

m

3

{\displaystyle m^{3}}

/s trong 4 giờ kèm theo mưa lớn khiến mực nước lên rất nhanh. Nhiều người dân không kịp trở tay, nước dâng ngập lút nóc nhà, nhấn chìm nhiều tài sản.[13]

Tiến sỹ Lê Anh Tuấn, phó viện trưởng Viện Nghiên cứu Biến đổi Khí hậu thuộc Đại học Cần Thơ phản hồi : “ Trách nhiệm của xí nghiệp sản xuất thủy điện là phải dữ thế chủ động tháo nước trong những hồ chứa ra trước khi mưa và bão đến. Tôi nghĩ cái tiến trình quản lý và vận hành này có yếu tố nên họ không có dữ thế chủ động trong chuyện tháo nước trong hồ chứa ra trước khi mưa và bão về. Nên khi mưa và bão về lớn, họ sợ vỡ đập nên họ phải xả nước như vậy ”. Ông cho biết, thường thì những phong cách thiết kế nhà máy sản xuất thủy điện phải giám sát đến tần suất gây mưa và bão trong khu vực, và phải có năng lực phối hợp để dự báo thời tiết trước 5-7 ngày, hoặc tối thiểu là 3-4 ngày. [ 14 ]Hôm 18/10, Luật sư Ngô Ngọc Trai và 12 luật sư khác từ những Đoàn Luật sư TP.HN, Thành phố Hồ Chí Minh và Tây Ninh đã gởi yêu cầu đến Tổng bí thư, quản trị nước, quản trị Quốc hội và Thủ tướng nhu yếu phá bỏ ngay những đập thủy điện gây nguy cơ tiềm ẩn cho người dân. [ 15 ]Thứ trưởng Bộ Công thương Hoàng Quốc Vượng cho biết vào ngày 29/10/2016, Bộ Công thương và những bộ ngành khác đã vào tận nơi để kiểm tra. Theo tác dụng kiểm tra, công ty thủy điện Hố Hô có những sai sót nhất định trong việc triển khai Luật Tài nguyên nước, trong quản lý và vận hành hồ chứa. [ 16 ]

Một cây cầu đường sắt trên tuyến đường sắt Bắc Nam đoạn qua Hương Khê.

Đường bộ chính ở Hương Khê là đường Hồ Chí Minh chạy qua thị xã và đường quốc lộ 15 nối Hương Khê với thành phố thành phố Hà Tĩnh và với huyện Can Lộc, Đức Thọ ; đường tàu Bắc Nam ( tại đây có ga là ga Thanh Luyện, ga Chu Lễ, ga Hương Phố, ga Phúc trạch, ga La Khê ). Thủy Lâm ( Hương Thủy ) là vị trí giao nhau của 3 đường : sông Ngàn Sâu, đường tàu Bắc Nam và đường quốc lộ 15 .

Những người con xuất sắc ưu tú[sửa|sửa mã nguồn]

Source: https://evbn.org
Category: Địa Danh