Sống dậy ký ức vàng son của nền văn hóa Óc Eo trong vương quốc Phù Nam

PGS.TS Bùi Minh Trí – viện trưởng Viện Nghiên cứu Kinh thành – vừa chia sẻ những kết quả đáng vui mừng sau 4 năm (từ 2017 – 2021) khai quật, nghiên cứu khảo cổ học khu di tích Óc Eo – Ba Thê (An Giang) và Nền Chùa (Kiên Giang) theo đề án mà Thủ tướng giao cho Viện hàn lâm Khoa học xã hội Việt Nam tổ chức thực hiện vào năm 2015.

Đề án có 3 đơn vị chức năng tham gia gồm Viện Khảo cổ học, Viện Nghiên cứu Kinh thành và Viện Khoa học xã hội vùng Nam Bộ, nhằm mục đích làm rõ giá trị của văn hóa Óc Eo ở Nam Bộ, cung ứng cơ sở khoa học cho công tác làm việc quy hoạch, bảo tồn và thiết kế xây dựng hồ sơ đề cử UNESCO ghi danh khu di tích khảo cổ học Óc Eo – Ba Thê là Di sản văn hóa quốc tế .

Phiến đá chạm hình tượng khắc Phật đang ngồi thiền được tìm thấy tại di tích Linh Sơn Bắc vừa được công nhận bảo vật quốc gia – Ảnh: Viện Khảo cổ học

Óc Eo là một nền văn hóa khảo cổ nổi tiếng ở Nam Bộ – Nước Ta, là nền văn hóa gắn liền với lịch sử vẻ vang của vương quốc Phù Nam, một bộ phận cấu thành lịch sử vẻ vang dân tộc bản địa Nước Ta .Những dấu vết vật chất thuộc nền văn hóa này được các học giả người Pháp phát hiện từ cuối thế kỷ 19. Dấu mốc quan trọng ghi lại lịch sử dân tộc phát hiện và nghiên cứu và điều tra về nền văn hóa Óc Eo là cuộc khai thác khảo cổ tại cánh đồng Óc Eo, dưới chân núi Ba Thê, thuộc huyện Thoại Sơn, tỉnh An Giang, do Louis Malleret thực thi vào năm 1944 .Chuỗi hạt được phát hiện ở di tích Gò Óc Eo, những hạt này cũng được tìm thấy ở nhiều nước láng giềng cho thấy loại sản phẩm mỹ nghệ của Óc Eo được xuất khẩu ra quốc tế – Ảnh : Viện Khảo cổ họcĐến đề án điều tra và nghiên cứu, khai thác lê dài 4 năm vừa qua thì đã thu được tác dụng to lớn, trong đó tìm thấy 2 di vật được công nhận bảo vật vương quốc vào cuối năm 2021 .Đó là phiến đá chạm hình tượng khắc Phật đang ngồi thiền được tìm thấy tại di tích Linh Sơn Bắc thuộc khu di tích Ba Thê, và chiếc nhẫn Nandin bằng vàng, thế kỷ thứ 5 được tìm thấy ở di tích Gò Giồng Cát thuộc khu di tích Óc Eo .

Chiếc gương đồng nhà Hán vừa được tìm thấy này người Trung Quốc chỉ ước mơ tìm được một mảnh vỡ chứ chưa dám mơ tìm được nguyên vẹn – Ảnh: Viện Khảo cổ học

Tại khu di tích Nền Chùa, các nhà khảo cổ có phát hiện mới về thân tượng Nữ thần Durga, và bàn tay tượng Thần Surya – vị thần Mặt trời – cho thấy dấu tích kiến trúc trên Gò Nền Chùa là kiến trúc đền thờ Hindu giáo .Đặc biệt, các nhà khảo cổ đã phát hiện một tổng hợp các khu công trình tương quan đến đền thờ này như 2 hồ nước lớn cùng 2 giếng nước và ” cột thiêng ” hay ” cột hình tượng ” của Thần Shiva ở xung quanh Gò Nền Chùa. Đây là phát hiện trọn vẹn mới và rất quan trọng, cho thấy đền thờ Hindu giáo ở Nền Chùa có quy mô to lớn, được quy hoạch kiến thiết xây dựng khá quy chuẩn theo quy mô tôn giáo của Ấn Độ .Tượng Nữ thần Durga đất sét được tìm thấy ở di tích Gò Giồng Trôm – Ảnh : Viện Khảo cổ họcNhiều mô hình di vật quý có nguồn gốc từ quốc tế được tìm thấy ở các hố khai thác như tiền và huy chương vàng La Mã, đèn đồng Ba Tư, gương đồng nhà Hán … đã hé lộ những huyền bí của mạng lưới thương mại hàng hải thời bấy giờ .

Đặc biệt, phát hiện mới về đồ gốm đến từ đế chế La Mã, Ấn Độ, Trung Quốc và Tây Á cho thấy Óc Eo – Ba Thê và Nền Chùa không chỉ được biết đến là một phức hợp đô thị cổ, có vai trò rất quan trọng trong lịch sử vương quốc Phù Nam, mà còn có mối quan hệ giao thương rất rộng mở với nhiều vương quốc cổ Đông Nam Á và cả các quốc gia ở Nam Á, Tây Nam Á, Đông Bắc Á… thông qua con đường hải thương quốc tế.

PGS.TS Bùi Minh Trí chứng minh và khẳng định khu di tích vương quốc đặc biệt quan trọng Óc Eo – Ba Thê quy tụ không thiếu các tiêu chuẩn của UNESCO về Di sản văn hóa của quả đât .Tháng 8 tới, một hội nghị khoa học quốc tế về những phát hiện mới về văn hóa Óc Eo sẽ được tổ chức triển khai tại An Giang. Một gia đình tặng 7 pho tượng quý ngàn năm của văn hóa Óc Eo TTO – Gia đình ông Lê Cường đã khuyến mãi Ban quản trị di tích văn hóa Óc Eo tỉnh An Giang 7 hiện vật tiêu biểu vượt trội của nền văn hóa Óc Eo thuộc vương quốc Phù Nam xưa.

Source: https://evbn.org
Category: Địa Danh