Kỷ Permi – Wikipedia tiếng Việt

Permi cũng là tên gọi khác cho phân nhóm ngôn ngữ thuộc hệ ngôn ngữ Permi

Kỷ Permi (Nhị Điệp) là một kỷ địa chất kéo dài từ khoảng 298,9 ± 0,15 triệu năm trước (Ma) tới 252,17 ± 0,06 Ma[5]. Nó là kỷ cuối cùng của đại Cổ Sinh. Cũng giống như các kỷ địa chất khác, các địa tầng xác định kỷ Permi được xác định rất rõ ràng, nhưng niên đại chính xác của sự bắt đầu của kỷ là không chắc chắn với sai số vài triệu năm. Kỷ Permi diễn ra sau kỷ Than Đá (thế Pennsylvania tại Bắc Mỹ) và ngay sau nó là kỷ Trias thuộc đại Trung Sinh. Sự kết thúc của kỷ này được đánh dấu bằng sự kiện tuyệt chủng lớn, gọi là sự kiện tuyệt chủng kỷ Permi-kỷ Trias, đã được xác định niên đại chính xác hơn. Kỷ Permi được Roderick Murchison-một nhà địa chất học người Anh đặt tên trong thập niên 1840, theo khu vực được khai quật rộng khắp xung quanh thành phố Permi ở Nga. Các lớp khai quật tại Permi bao gồm một lượng lớn đá trầm tích lục địa màu đỏ và các lớp khai quật thuộc phần nước đại dương. Trong kỷ này xuất hiện phổ biến các loài bò sát tương tự như động vật có vú.

Ba đơn vị chức năng phân loại nhỏ của kỷ Permi được đưa ra dưới đây từ già ( cổ ) nhất tới trẻ nhất, và gồm có những tầng động vật hoang dã cũng từ cổ nhất tới trẻ nhất. Các tên gọi thời kỳ / quá trình tương tự được đặt trong đóng mở ngoặc .
Mực nước biển trong kỷ Permi nói chung tương đối thấp, và những môi trường tự nhiên ven bờ biển đã bị thu hẹp bởi sự tập hợp của gần như toàn bộ những khối đất lớn lại với nhau thành một siêu lục địa là Pangea. Một siêu lục địa, thậm chí còn là rất lớn, luôn có ít đường bờ biển hơn so với từ 6 đến 8 lục địa nhỏ hơn có cùng tổng diện tích quy hoạnh. Nó hoàn toàn có thể là một trong những nguyên do gây ra sự tuyệt chủng hàng loạt những loài động vật hoang dã biển vào cuối kỷ này bởi sự suy giảm nghiêm trọng những khu vực nông cạn ven biển mà nhiều dạng sự sống trong đại dương luôn ưa thích .

Cổ địa lý học[sửa|sửa mã nguồn]

Bản đồ Trái Đất ở kỷ PermiTrong kỷ Permi, toàn bộ những khối đất lớn của Trái Đất, ngoại trừ phần thuộc Đông Á thời nay, đã tích hợp lại với nhau thành một siêu lục địa, gọi là Pangea. Pangea bao trùm khu vực xích đạo và lan rộng ra về phía hai cực, với hiệu ứng tương ứng đối với những dòng hải lưu trong một đại dương lớn, gọi là ” Panthalassa “, ( ” đại dương toàn quốc tế ” ) .Một siêu lục địa lớn như vậy tạo ra những điều kiện kèm theo khí hậu với những xê dịch lớn về nóng và lạnh ( ” khí hậu lục địa ” ) và gió mùa với quy mô mưa có đặc thù theo mùa rõ ràng. Các sa mạc có vẻ như đã trải rộng khắp Pangea. Các điều kiện kèm theo khô như vậy thích hợp cho thực vật hạt trần với những hạt nằm trong những lớp bảo vệ hơn là cho những loại thực vật như dương xỉ trong việc phân tán bào tử. Các loài cây thân gỗ văn minh tiên phong như thông ( ngành Pinophyta ), bạch quả ( ngành Ginkgophyta ) và tuế ( ngành Cycadophyta ) đã Open trong kỷ Permi .Ba khu vực chung là đặc biệt quan trọng đáng chú ý quan tâm so với những trầm tích kỷ Permi gồm có : dãy núi Ural ( trong đó có cả Permi ), Trung Quốc và miền tây nam Bắc Mỹ, trong đó thung lũng Permi tại bang Texas, Hoa Kỳ được đặt tên như vậy do nó có một trong những lớp trầm tích dày nhất trong những loại đá thuộc kỷ Permi trên quốc tế .

Động vật biển[sửa|sửa mã nguồn]

Các trầm tích đại dương thuộc kỷ Permi rất giàu các hóa thạch của động vật thân mềm (ngành Mollusca), động vật da gai (ngành Echinodermata) và động vật tay cuộn (ngành Brachiopoda). Các vỏ hóa thạch của hai chủng loại động vật không xương sống được sử dụng rộng rãi để xác định các địa tầng kỷ Permi và so sánh chúng giữa các khu vực là: các sinh vật thuộc bộ Fusulinida, một loại sinh vật đơn bào có vỏ tương tự như amip thuộc ngành Foraminifera, và các con cúc (phân lớp Ammonoidea), một dạng động vật chân đầu có vỏ- các họ hàng xa của ốc anh vũ (phân bộ Nautilina) ngày nay.

Kết thúc của kỷ Permi, bọ ba thùy và 90 % những nhóm động vật hoang dã biển khác đã bị tuyệt chủng .

Động vật trên cạn[sửa|sửa mã nguồn]

Sự sống trên đất liền trong kỷ Permi bao gồm các loại thực vật đa dạng, động vật chân đốt (ngành Arthropoda) và nhiều dạng khác nhau của động vật bốn chân (siêu lớp Tetrapoda) kỷ Pecmi.

Kỷ Permi bắt đầu với hệ thực vật thuộc kỷ Than đá vẫn còn phồn thịnh. Vào khoảng giữa kỷ Permi đã có sự chuyển tiếp lớn trong hệ thực vật. Các dạng thạch tùng ưa thích đầm lầy của kỷ Than đá, chẳng hạn Lepidodendron và Sigillaria, đã được thay thế bởi những loại tùng bách có ưu thế hơn, là các loại cây thích nghi tốt hơn với các thay đổi khí hậu. Trong kỷ Permi đã phát sinh nhiều nhóm cây tùng bách, bao gồm các tổ tiên của các họ tùng bách ngày nay. Bạch quả và tuế cũng xuất hiện trong thời kỳ này. Các cánh rừng rậm rạp đã xuất hiện tại nhiều nơi, với sự đa dạng các nhóm thực vật.

Một lượng các nhóm côn trùng quan trọng mới cũng xuất hiện trong thời kỳ này, bao gồm các loài thuộc các bộ như bộ Cánh cứng (Coleoptera) và bộ Hai cánh (Diptera).

Động vật bốn chân kỷ Permi bao gồm các loại động vật lưỡng cư (lớp Amphibia) như bộ Temnospondyli, phân lớp Lepospondyli và Batrachosauria và bò sát như lớp Sauropsida và Synapsida (các bộ Pelycosauria và Therapsida). Thời kỳ này cũng là giai đoạn phát triển của các loại động vật sống hoàn toàn trên cạn và sự xuất hiện của động vật ăn cỏ và ăn thịt lớn đầu tiên.

Hệ động vật trên cạn giai đoạn Permi sớm đã chủ yếu là Pelycosauria và Amphibia, giai đoạn Permi giữa là Therapsida nguyên thủy như phân bộ Dinocephalia, và giai đoạn Permi muộn là các loại Therapsida nhiều ưu thế hơn như phân bộ Gorgonopsia và cận bộ Dicynodontia. Vào cuối kỷ Permi thì các loại bò sát thuộc nhóm Archosauriformes đầu tiên đã xuất hiện (họ Proterosuchidae, bộ Thecodontia); trong kỷ tiếp theo (kỷ Trias) thì chúng đã tiến hóa thành các dạng nhiều ưu thế hơn, cuối cùng thành khủng long (Dinosaur). Cũng xuất hiện vào cuối kỷ Permi là các loài thuộc phân bộ Cynodontia đầu tiên, và chúng có lẽ đã tiến hóa thành động vật có vú trong kỷ Trias.

• 

  Edaphosaurus pogonias và Platyhystrix – Kỷ Permi sớm, tại Bắc Mỹ và châu Âu

• 

  Dimetrodon và Eryops – Kỷ Permi sớm, Bắc Mỹ

• Ocher fauna, Estemmenosuchus và Ivantosaurus – Kỷ Permi giữa, vùng Ural
• 

  Titanophoneus và Ulemosaurus – vùng Ural

Xuất hiện ở đại lục Pennsylvania vào kỷ Permi, thành công xuất sắc nhất cho tới nay chính là những họ hàng của gián nguyên thủy. Có 6 chân chuyển dời nhanh, 4 chiếc cánh gấp, mắt khá tốt, tăng trưởng mạnh bộ râu ( khứu giác ), một mạng lưới hệ thống tiêu hóa ăn tạp, một cơ quan cho việc tàng trữ tinh trùng, một bộ xương ngoài bằng kitin hoàn toàn có thể tương hỗ và bảo vệ, cũng như một dạnh miệng hiệu suất cao, cho nó một lợi thế tiêu biểu vượt trội hơn những động vật hoang dã ăn cỏ khác. Khoảng 90 % những loài côn trùng nhỏ vào đầu kỷ Permi là những loài côn trùng nhỏ giống gián ( ” Blattopterans ” ). [ 7 ]Hình thức nguyên thủy của chuồn chuồn ( Odonata ) là những kẻ săn mồi thống trị trên không và chuyên ăn thịt côn trùng nhỏ trên mặt đất. Odonata Open trong kỷ Permi và tổng thể đều có vòng đời lưỡng cư ( ấu trùng sống dưới nước, con trưởng thành sống trên cạn ), cũng như tổng thể những loài chuồn chuồn văn minh. Dạng hóa thạch truyền kiếp nhất của họ này Open từ kỷ Devon. Hóa thạch cho thấy họ chuồn chuồn hoàn toàn có thể đã chiếm hữu những đặc tính giống như thời nay thậm chí còn là từ kỷ Cacbon muộn. Một số loài trong họ rất lớn so với thời nay, có sải cánh lên tới 71 cm, hoàn toàn có thể bắt những loài động vật hoang dã có xương sống nhỏ. Một số nhóm côn trùng nhỏ khác cũng Open trong kỷ Permi, gồm có Coleoptera ( ong ) và Hemiptera ( côn trùng nhỏ thực sự ). [ 8 ]

Sự kiện tuyệt chủng kỷ Permi-kỷ Trias[sửa|sửa mã nguồn]

Kỷ Permi kết thúc với sự kiện tuyệt chủng rộng lớn nhất được ghi lại trong cổ sinh vật học : Sự kiện tuyệt chủng kỷ Permi-kỷ Trias. 90 % đến 95 % những loài sinh vật biển đã tuyệt chủng, cũng như khoảng chừng 70 % loài sinh vật trên cạn. Ở mức độ riêng rẽ, có lẽ rằng tới 99,5 % số lượng những loại sinh vật khác nhau đã biến mất do hậu quả của sự kiện này .Ở đây cũng có những chứng cứ đáng kể cho thấy sự ngập lụt rộng khắp gây ra bởi đá bazan nóng chảy từ sự phun trào macma đã gây ra sức ép môi trường tự nhiên và dẫn tới sự tuyệt chủng hàng loạt. Sự suy giảm môi trường tự nhiên sống ven biển và độ khô cằn tăng lên cũng góp thêm phần vào sự kiện này .Một giả thuyết khác cho rằng đó là do sự phun trào khí sulfide hiđrô từ lòng biển cả. Các phần của đại dương bị mất oxy hòa tan trong nước theo chu kỳ luân hồi đã được cho phép những chủng loại vi trùng sống không cần oxy hoàn toàn có thể tăng trưởng can đảm và mạnh mẽ và tạo ra một lượng lớn khí sulfide hiđrô. Nếu một lượng lớn khí này được tích góp trong khu vực thiếu oxy thì nó hoàn toàn có thể thoát ra ngoài khí quyển .Các loại khí có tính oxy hóa trong khí quyển hoàn toàn có thể triệt tiêu loại khí độc này nhưng sulfide hiđrô có lẽ rằng đã tiêu thụ hết toàn bộ khí trong khí quyển hoàn toàn có thể chuyển hóa nó. Nồng độ sulfide hiđrô đã tăng lên một cách đáng kể trong vài trăm năm .

Mô hình hóa sự kiện như thế đã chỉ ra rằng khí này có thể tiêu hủy ozon trong các tầng trên của khí quyển, làm cho bức xạ tia cực tím lại tiếp tục giết chết nốt các loài đã sống sót sau sự phun trào khí độc này (Kump và những người khác, 2005). Tất nhiên, còn tồn tại những loài có thể chuyển hóa sulfide hiđrô.

Thậm chí người ta còn đưa ra một giả thuyết mang tính suy đoán nhiều hơn là những bức xạ mãnh liệt từ những siêu tân tinh cận kề là nguyên do gây ra sự tuyệt chủng này .Trùng ba lá đã tăng trưởng thịnh vượng kể từ kỷ Cambri, ở đầu cuối đã bị tuyệt chủng trước khi kỷ Permi kết thúc .Năm 2006, một nhóm những nhà khoa học Hoa Kỳ từ Đại học Tiểu bang Ohio thông tin rằng có chứng cứ cho thấy sống sót một hố do thiên thạch ( hố vùng đất Wilkes ) gây ra với đường kính khoảng chừng 500 km tại châu Nam Cực. Hố này nằm ở độ sâu 1,6 km phía dưới lớp băng của khu vực vùng Wilkes ở miền đông châu Nam Cực. Các nhà khoa học đã suy đoán là va chạm mạnh này hoàn toàn có thể đã gây ra sự kiện tuyệt chủng kỷ Permi-kỷ Trias, mặc dầu niên đại của nó là xê dịch trong khoảng chừng 100 – 500 triệu năm trước. Họ cũng suy doán là nó cũng góp thêm phần bằng một phương pháp nào đó so với sự chia tách của nước Australia ra khỏi khối đất Nam Cực, mà khi đó cả hai đều là những phần của siêu lục địa Gondwana .

Liên kết ngoài[sửa|sửa mã nguồn]

Source: https://evbn.org
Category: Kỷ Lục Việt Nam