Viên chức là gì? Phân loại viên chức như thế nào? – JobsGO Blog

Đánh giá post

Viên chức là khái niệm phổ biến trong nhiều lĩnh vực, đặc biệt là pháp lý nhưng những người thực sự hiểu viên chức là gì lại không nhiều. Không những vậy, trên thực tế còn có rất nhiều người nhầm lẫn viên chức với cán bộ hay công chức. Nếu bạn quan tâm đến viên chức và những vấn đề liên quan, hãy theo dõi toàn bộ bài viết dưới đây để được giải đáp toàn bộ thắc mắc.

1. Viên chức là gì?

Viên chức là gì? Viên chức là thuật ngữ chỉ chức danh được quy định chi tiết trong Luật viên chức 2010 với các đặc điểm cơ bản sau đây:

• Viên chức là công dân Việt Nam đủ điều kiện tiêu chuẩn tuyển dụng theo quy trình nhất định để đảm nhiệm một vị trí công việc tại đơn vị sự nghiệp công lập của Nhà nước.
• Trong quá trình làm việc, những người là viên chức tuân theo chế độ việc làm xác định thời hạn hoặc không xác định thời hạn (Điều 2 Luật sửa đổi, bổ sung một số điều trong Luật cán bộ, công chức và Luật viên chức 2019).
• Mã ngạch viên chức được phân chia theo nghề nghiệp, chuyên môn và cấp bậc phù hợp như ngạch chuyên viên cấp, ngạch chuyên viên chính, ngạch chuyên viên, ngạch cán sự, ngạch nhân viên,…

2. Phân loại viên chức theo những tiêu chí nào?

Ở thời điểm hiện tại, viên chức không còn được phân loại theo vị trí việc làm và chức danh nghề nghiệp như trước đây (cụ thể trong Điều 3, Nghị định 29/2012 NĐ-CP). Theo đó, pháp luật đã có sự điều chỉnh và thay đổi tiêu chí phân loại viên chức theo đúng đường hướng của Đảng và mục tiêu phát triển của Nhà nước.

• Phân loại viên chức theo chức trách, nhiệm vụ bao gồm viên chức quản lý và nhóm viên chức không giữ chức vụ quản lý.
• Phân loại viên chức theo trình độ đào tạo với chức danh nghề nghiệp yêu cầu trình độ đào tạo tiến sĩ, thạc sĩ, đại học, cao đẳng, trung cấp.
• Ngoài ra, căn cứ vào mức độ phức tạp của nghề nghiệp, các chức danh nghề nghiệp được sắp xếp từ hạng I đến hạng V, tức là bổ sung thêm một hạng so với các quy định cũ trước đây.

Xem thêm: Công nhân viên chức là gì? Nên hay không nên làm?

3. Điều kiện tuyển dụng viên chức

Tuyển dụng viên chức tại các đơn vị sự nghiệp công lập hiện nay được thực hiện trên nguyên tắc công bằng, dân chủ, văn minh với cả hai hình thức thi tuyển và xét tuyển. Người tham gia có thể lựa chọn hình thức phù hợp nhất để gia tăng cơ hội trúng tuyển. Dù khác biệt về hình thức nhưng cả hai phương thức này đều yêu cầu ứng viên:

• Người tham gia thi tuyển hoặc xét tuyển viên chức phải có quốc tịch Việt Nam và cư trú trên lãnh thổ Việt Nam.
• Ứng viên bắt buộc phải đủ 18 tuổi (tính chi tiết đến ngày, tháng sinh) tại thời điểm tham gia thi tuyển hoặc xét tuyển công chức. Theo Nghị định 115/2020 NĐ-CP, có một số lĩnh vực đặc biệt như văn hóa, nghệ thuật, thể thao,… độ tuổi tham gia có thể nhỏ hơn nhưng phải đủ từ 15 tuổi trở lên (các trường hợp này bắt buộc phải có văn bản đồng ý của người đại diện theo pháp luật).
• Có lý lịch rõ ràng, chi tiết, sức khỏe đảm bảo, đơn đăng ký hợp lệ theo quy định của từng ngành, lĩnh vực.
• Có đầy đủ văn bằng, chứng chỉ đào tạo, hành nghề chứng minh đủ năng khiếu, kỹ năng đáp ứng yêu cầu khắt khe của vị trí việc làm đang tham gia thi tuyển hoặc xét tuyển.
• Đáp ứng một số điều kiện cụ thể theo yêu cầu từng vị trí việc làm do chính đơn vị công lập xác định nhưng tuyệt đối không thấp hơn tiêu chuẩn chung, không trái quy định pháp luật hay có sự phân biệt không đúng chuẩn mực giữa các loại hình đào tạo.

4. Phân biệt viên chức với cán bộ, công chức

Cán bộ, công chức và viên chức là những khái niệm hoàn toàn khác biệt nhưng thường bị nhầm lẫn với nhau. Để phân biệt rõ ràng từng khái niệm, chúng tôi đã tổng hợp nội dung theo bảng dưới đây:

Tiêu chí phân biệt
Cán bộ
Công chức
Viên chức

Cơ sở pháp lý
Luật cán bộ, công chức sửa đổi 2019.
Luật cán bộ, công chức 2008, sửa đổi 2019 và Nghị định 138/2020/NĐ-CP.
Luật viên chức 2010 sửa đổi 2019 và Nghị định 115/2020/NĐ-CP.

Khái niệm
Cán bộ là công dân Việt Nam được bầu cử, phê chuẩn, bổ nhiệm giữ chức vụ, chức danh trong cơ quan của Đảng, Nhà nước,… theo nhiệm kỳ.
Công chức là toàn bộ công dân Việt Nam được tuyển dụng, bổ nhiệm vào ngạch tương ứng với vị trí trong biên chế và hưởng lương từ ngân sách nhà nước.
Viên chức là công dân Việt Nam tham gia thi tuyển, xét tuyển tại vị trí việc làm của các đơn vị sự nghiệp công lập theo chế độ hợp đồng lao động.

Nơi công tác
Trong các cơ quan trực thuộc Đảng, Nhà nước, Tổ chức chính trị – xã hội Trung ương hoặc địa phương.

• Trong cơ quan Nhà nước và Tổ chức chính trị – xã hội các cấp.
• Trong các cơ quan, đơn vị trực thuộc Quân đội nhân dân Việt Nam.
• Trong các đơn vị, cơ quan Công an nhân dân Việt Nam.

Trong tất cả các đơn vị sự nghiệp công lập thuộc các lĩnh vực khác nhau.

Biên chế
Trong biên chế
Trong biên chế
Không được biên chế suốt đời nếu tuyển dụng sau 1/7/2020 trừ trường hợp người được tuyển dụng làm việc tại vùng kinh tế đặc biệt khó khăn; người luân chuyển từ cán bộ, công chức và viên chức được tuyển dụng trước ngày 1/7/2020 theo quy định pháp luật.

Hình thức tuyển dụng, giữ chức vụ,…
Được bầu cử, bổ nhiệm,…
Được tuyển dụng, bổ nhiệm vào chức danh trong biên chế.
Tuyển dụng theo vị trí và làm việc theo chế độ hợp đồng lao động.

Hợp đồng làm việc
Không tuân theo chế độ hợp đồng làm việc.
Không làm việc theo hợp đồng lao động.
Làm việc theo cả hai chế độ hợp đồng của luật lao động.

Tiền lương
Được hưởng 100% từ Ngân sách Nhà nước theo quy định pháp luật.
Tương tự như cán bộ.
Viên chức được hưởng lương từ quỹ lương của các đơn vị sự nghiệp công lập theo quy định pháp luật.

Bảo hiểm thất nghiệp
Không cần đóng và thực hiện chế độ bảo hiểm thất nghiệp.
Tương tự như cán bộ.
Bắt buộc phải đóng bảo hiểm thất nghiệp.

5. Một số câu hỏi liên quan đến viên chức

Viên chức là gì đã được trả lời chi tiết, để hiểu thêm về thuật ngữ này, bạn đọc có thể tham khảo một số câu hỏi thường gặp như sau:

5.1 Khi nào viên chức chuyển sang công chức?

Viên chức được chuyển sang công chức nếu đáp ứng đầy đủ quy định trong Điều 1, khoản 5 Luật cán bộ, công chức sửa đổi, chi tiết như sau:

• Viên chức được chuyển sang công chức nếu không trong thời hạn thực hiện kỷ luật nói chung và xử lý kỷ luật nói riêng.
• Viên chức đã có bằng tốt nghiệp bậc Đại học hoặc cao hơn và có thời gian công tác từ đủ 5 năm tại các vị trí yêu cầu trình độ Đại học trở lên, không tính thời gian tập sự, công tác tại các vị trí yêu cầu trình độ thấp nhất là Đại học.
• Viên chức phải có thời gian đóng bảo hiểm xã hội bắt buộc liên tục, không kể thời gian tập sự, thử việc.

5.2 Công chức có được xét chuyển sang viên chức không?

Pháp luật Việt Nam không có quy định cấm công chức xét chuyển sang viên chức. Theo đó, người có nhu cầu chuyển có thể chuẩn bị đơn và hồ sơ (sơ yếu lý lịch, bản sao văn bằng, giấy khám sức khỏe, bản tự nhận xét,…) để tham gia xét chuyển.

Tuy nhiên, không phải ai cũng có thể chuyển từ công chức sang viên chức. Chỉ những người đáp ứng tiêu chuẩn trình độ và thời gian đóng bảo hiểm như trường hợp viên chức chuyển sang công chức kể trên mới có thể tham gia xét chuyển.

5.3 Quy định về bỏ viên chức suốt đời như thế nào?

Quy định viên chức suốt đời đã được hủy bỏ từ 1/7/2020 và thay bằng hợp đồng làm việc xác định thời hạn. Tùy theo từng vị trí công việc, thời gian chấm dứt hợp đồng dao động từ 1 – 5 năm.

5.4 Những trường hợp được phép đơn phương chấm dứt hợp đồng với viên chức

Theo quy định Luật viên chức sửa đổi, viên chức bị đơn phương chấm dứt hợp đồng làm việc trong các trường hợp sau đây:

• 2 năm liên tiếp bị đánh giá ở mức không hoàn thành nhiệm vụ.
• Bị buộc thôi việc trong thời gian đang giữ các chức vụ theo quy định trong hợp đồng lao động.
• Người làm việc theo chế độ hợp đồng không xác định thời hạn bị ốm 12 tháng liên tục hoặc người làm việc theo hợp đồng xác định thời hạn bị ốm đau 6 tháng liên tục, đã điều trị nhưng không có dấu hiệu thuyên giảm.
• Do nguyên nhân bất khả kháng như thiên tai, hỏa hoạn,… hoặc đơn vị công lập ngừng hoạt động.

Xem thêm: Cập nhật thông tin mới nhất về vị trí việc làm của viên chức

Như vậy, với các thông tin tham vấn từ chuyên gia pháp lý, chúng tôi đã giúp bạn đọc giải đáp được câu hỏi viên chức là gì cùng các thắc mắc liên quan. Nếu có ý kiến chia sẻ, hãy để lại bình luận phía bên dưới để mọi người cùng tham khảo.

(Theo JobsGO – Nền tảng tìm việc làm, tuyển dụng, tạo CV xin việc)