Tư duy phản biện là gì? Lợi ích, 10 phương pháp rèn luyện

Chuyên mục Review sách hay – Người có tư duy phản biện thường có khả năng lập luận, đàm phán và giải quyết vấn đề. Bởi thế, những cá nhân rèn luyện được kỹ năng này sẽ được đánh giá cao trong nhà trường và doanh nghiệp. Vậy, bạn hiểu gì về Critical Thinking?

 

 

Tìm hiểu về tư duy phản biện

Tầm quan trọng của tư duy phản biện nhiều người biết nhưng không mấy ai hiểu. Đây là kỹ năng cần được trau dồi và nâng cao mỗi ngày. 

Vậy làm thế nào để rèn luyện tư duy phản biện Critical Thinking? Khái niệm, lợi ích, vai trò của chúng ra sao? Bài viết này sẽ trả lời tất tần tật cho bạn.

 

Tin tức liên quan:

▸ Eatclean là gì? Thực đơn Eat Clean 7 ngày đủ chất, giảm mỡ

▸ Gym là gì? 10 lợi ích, 9 lưu ý và 5 phòng tập gym uy tín

▸ 15 nhà sách, hiệu sách nổi tiếng và đông khách nhất hiện nay

 

1. Tư duy phản biện là gì

Theo Wikipedia, tư duy phản biện là quá trình tự đánh giá và phân tích vấn đề theo góc nhìn khác. Lập luận nhiều hơn giúp chúng ta khẳng định lại tính chính xác của sự việc và làm sáng tỏ vấn đề.

Nói một cách dễ hiểu, khái niệm tư duy phản biện là cách ta luôn luôn đặt ra câu hỏi trong mọi tình huống. Và câu hỏi ở đây chính là cách bản thân tự tư duy, phân tích và đánh giá.

Critical Thinking là cách ta tư duy, biện luận và đánh giá về một tình huống

 

Giống như khi đọc một quyển sách, xem một chương trình truyền hình, đừng bao giờ “gật đầu” vì lời nói của bất cứ ai. Hãy đưa ra quan điểm của mình bằng việc hỏi.

Một số câu hỏi về tư duy phản biện:

» Tại sao tác giả lại chia sẻ như thế?

» Làm sao để người ta làm được nghiên cứu này?

» Bằng lý do gì và bằng cách nào mà họ lại nói như vậy?

Điều quan trọng là hãy nhận thông tin một cách chủ động. Tự đặt câu hỏi giúp não bộ hình thành thói quen tư duy độc lập, sắc bén và có nhiều góc cạnh hơn.

 

2. Các loại tư duy phản biện

Định nghĩa tư duy phản biện giúp ta chia chúng thành 2 loại:

» Tư duy tự phản biện: là cách chúng ta tự phản biện lại suy nghĩ, quan điểm và hành động của chính mình.

» Tư duy phản biện ngoại cảnh: là cách chúng ta phản biện bằng việc tiếp nhận thông tin bên ngoài từ nhiều chiều. Sau đó thu thập, phân tích và giải quyết vấn đề.

Đáng nói, chúng ta thường có xu hướng nghĩ tiêu cực về người khác hơn là chính mình. Sau đó lại viện cớ bằng một loạt suy nghĩ và phán xét. Điều này lại khiến một định nghĩa mới được nảy sinh mà nhiều người thường gọi là ngụy biện.

Các loại ngụy biện trong tư duy phản biện thường gặp kể đến như ngụy biện công kích cá nhân, công kích động cơ, hai lần sai thành đúng, lạm dụng quyền lực,…

Có 2 Critical Thinking thường được bắt gặp

 

3. Các cấp độ tư duy phản biện

Nghệ thuật tư duy phản biện chia thành 6 cấp độ

Cấp độ

Đặc điểm

Cấp độ 1: Nói rõ ràng về nội dung cụ thể

– Nắm bắt được ý chính và điều bạn cần bàn luận. Đừng quá dông dài và lan man, tất cả chỉ khiến mất thời gian và khó giải quyết.

Cấp độ 2: Cấu trúc nói

– Cách tư duy khôn ngoan là luôn có cấu trúc nói. Nói rõ ràng chưa đủ, điều cần thiết là nói một cách logic.

Cấp độ 3: Tranh luận cơ bản

– Tranh luận cơ bản ít nhất bạn cần hiểu và quan sát một cách chủ quan. Nếu không, chúng sẽ trở thành “ngụy biện”.

– Cấu trúc cần đáp ứng gồm: mệnh đề tranh luận, lập luận và bằng chứng cụ thể.

Cấp độ 4: Tranh luận hiệu quả

– Muốn tranh luận hiệu quả, bạn cần nhận diện các loại và vai trò của tư duy phản biện. Hãy hiểu được “giả định ngầm” của một vấn đề.

Cấp độ 5: Thực hành thường xuyên

– Đừng để cảm xúc làm chủ. Cẩm nang tư duy phản biện tốt là luôn đặt ra câu hỏi.

Cấp độ 6: Tư duy hiệu quả

– Kỹ năng tư duy phản biện hiệu quả chính là dựa vào lý tính, suy nghĩ độc lập và tự phản biện chính mình.

 

Lợi ích của tư duy phản biện

Tư duy phản biện được dùng để làm gì? Critical Thinking giúp chúng ta chỉ ra những thiếu sót trong vấn đề bàn luận. Nhìn và đặt câu hỏi ở nhiều góc độ là lợi thế giúp mọi người đưa ra những góp ý mang tính xây dựng hơn.

Một số lợi ích của tư duy phản biện:

» Có tư duy độc lập

» Hiểu rõ vấn đề

» Xây dựng thói quen tư duy hiệu quả

Lợi thế của tư duy phản biện là gì, là giúp ta hiểu rõ vấn đề, xây dựng thói quen suy nghĩ hiệu quả

 

10 tiêu chuẩn của tư duy phản biện

Tiêu chuẩn 1: Tầm quan trọng

– Đây phải là vấn đề quan trọng nhất không?

– Đây phải là ý tưởng chúng ta cần tập trung không?

Tiêu chuẩn 2: Mức độ liên quan

– Điều bạn đang nói có liên quan đến vấn đề?

– Điều đó có giúp ích ta trong giải quyết vấn đề này?

Tiêu chuẩn 3: Tính rõ ràng

– Bạn có thể cho tôi ví dụ chứng minh không?

– Bạn có thể nói rõ hơn về điều đó không

Tiêu chuẩn 4: Tính đúng đắn

– Làm sao để chúng ta kiểm tra được điều đó?

– Làm sao để chúng ta biết điều đó là đúng?

Tiêu chuẩn 5: Tính chính xác

– Bạn có thể nói chính xác hơn điều đó là gì không?

– Bạn có thể nói cụ thể hơn không?

Tiêu chuẩn 6: Tính trọn vẹn

– Liệu chúng ta đã xem xét tổng thể vấn đề chưa?

– Liệu các thành phần trong vấn đề có tương quan với nhau hay chưa?

Tiêu chuẩn 7: Chiều sâu

– Những yếu tố nào khiến vấn đề trở nên khó khăn?

– Những điểm phức tạp cần giải quyết là gì?

Tiêu chuẩn 8: Chiều rộng

– Còn góc nhìn khác cho vấn đề này nữa không?

– Còn góc nhìn đối lập nào chưa xem xét hay không?

Tiêu chuẩn 9: Tính Logic

– Có ngụy biện nào xảy ra trong lập luận không?

– Tất cả chuyện này có ý nghĩa gì?

Tiêu chuẩn 10: Công bằng

– Vấn đề có được giải quyết một cách khách quan không?

– Có bất cứ tư lợi nào xảy ra trong vấn đề này không?

 

10 phương pháp rèn luyện tư duy phản biện

Một vấn đề mà chúng ta thường xuyên mắc phải chính là giải quyết mọi chuyện theo cảm tính. Tuy nhiên, muốn tranh luận hiệu quả, ta cần đánh giá theo những tiêu chuẩn khách quan. Và để thực hiện được điều này, chúng ta cần biết cách rèn luyện tư duy phản biện.

 

1. Nhìn nhận mọi việc thật khách quan

Hiểu một cách đơn giản tư duy phản biện là kỹ năng giúp chúng ta bỏ đi cái nhìn chủ quan. Bạn không được suy nghĩ mọi việc một chiều và phải xem xét chúng ở nhiều góc độ.

 

Thực tập sinh hành chính nhân sự là làm gì? Yêu cầu ra sao

︽ ︽ ︽ ︽ ︽ ︽ ︽ ︽ ︽

 

2. Đánh giá từ câu hỏi đơn giản

Đặc điểm của tư duy phản biện là chúng ta phải biết “đặt câu hỏi”. Không phải 1 mà là rất nhiều câu. Dựa vào 10 tiêu chuẩn trên, bạn có thể liên tục hỏi cho đến khi vấn đề được giải quyết một cách tư duy và logic hơn.

Hãy bắt đầu từ những thứ cơ bản.

Luôn bắt đầu khả năng tư duy từ những câu hỏi đơn giản nhất

 

3. Đưa ra câu hỏi giả định

Rèn luyện tư duy phản biện tốt nhất là giải quyết vấn đề bằng câu hỏi giả định. Giả sử tình huống đó xảy ra, chúng ta sẽ giải quyết chúng như thế nào?

Giả định điều đó đúng hay sai, tất cả đều phụ thuộc vào cách nhìn nhận và hướng giải quyết của bạn. Có thể lúc đầu, bạn sẽ gặp khó khăn trong điều này nhưng chỉ cần chịu khó tập luyện, não bộ sẽ trở nên nhạy bén hơn.

 

4. Tư duy ngược

“Gà có trước hay trứng có trước” – cách đảo ngược vấn đề quen thuộc mà chúng ta thường gặp. Hãy thử cách tư duy ngược, có thể chúng sẽ dẫn bạn đến con đường có giải pháp tốt và chính xác.

Tư duy ngược để tìm ra cách giải quyết tốt hơn

 

5. Đừng dễ dàng thỏa hiệp

Người không có khả năng biện luận là người dễ dàng chấp nhận kết quả của người khác trước khi tự kiểm tra. Bài tập về tư duy phản biện luôn đưa ra những ý kiến trái chiều, thậm chí là bất đồng quan điểm đến gay gắt.

Thế nhưng, để rèn luyện tư duy phản biện, bạn nên tự suy nghĩ và phân tích kỹ càng trước khi thỏa hiệp với người khác.

 

6. Chỉ kết luận kết quả từ minh chứng thực tế

Dù người khác đã đưa ra kết luận nhưng bạn hãy tự rèn luyện bằng những câu hỏi liên quan đến minh chứng thực tế:

» Lời nói của bạn có bằng chứng xác thực không?

» Làm thế nào mà bạn thu thập được nó?

Luôn kết luận từ kết quả, dẫn chứng cụ thể

 

7. Hãy kiên định

Kiên định nhưng không phải tự cao. Bạn hãy kiên định với ý kiến của mình bằng những lập luận thuyết phục. Đừng quá xem trọng cái tôi và nhìn nhận vấn đề một cách tiêu cực nhé.

 

Gợi ý 30 loại cây phong thủy dễ trồng, hợp nhiều tuổi mệnh

❃❃❃❃❃❃❃❃❃❃

 

8. Tự phản chiếu mỗi ngày

Hãy dành thời gian nhìn lại, ngày hôm nay bạn đã làm được gì? Liệu việc chúng ta đang giải quyết có đúng như mục tiêu hay đã chệch đi mà ta không biết? Phản chiếu mỗi ngày giúp chúng ta cải thiện và từ bỏ các thói quen xấu.

Tự phải chiếu và đánh giá bản thân mỗi ngày

 

9. Trải nghiệm nhiều hơn

Trải nghiệm nhiều hơn, làm việc và tiếp xúc với nhiều người sẽ là cách rèn luyện tư duy phản biện hiệu quả. Học hỏi từ người khác luôn mang đến cho ta cái nhìn sâu sắc và nhạy bén.

 

10. Hiểu rằng: Ai cũng có thể thiếu kỹ năng tư duy phản biện

Kỹ năng sống này cũng không phải sinh ra là có. Vì thế, đừng bao giờ đánh giá thấp tầm quan trọng của rèn luyện tư duy phản biện. Cần có thời gian, luyện tập và áp dụng, bạn mới có thể trau dồi và phát triển được bản thân.

 

Ví dụ về tư duy phản biện

Tình huống tư duy phản biện xảy ra rất nhiều, từ đời sống đến công việc. Có thể nói, chúng ta sẽ bắt gặp chúng trong mọi khía cạnh.

Câu chuyện về tư duy phản biện:

Trong một cuộc họp, ông A nói về tác hại của ý kiến lần này đến chiến dịch. Tuy nhiên, người B dựa trên tư duy phản biện đã đưa ra dẫn chứng cho thấy ý kiến cũng có rất nhiều tác động tích cực.

Bạn B đã dùng một góc nhìn khác để phản bác lại quan điểm ban đầu bằng nhiều câu hỏi giả định. Trong nội dung giải quyết vấn đề của mình, bạn có trình bày những tác động tích cực mà những ý kiến khác không thể thực hiện được.

Sơ đồ tư duy phản biện

 

Qua yếu tố này, ta sẽ thấy được ưu điểm của bạn B

» Bạn B là người chủ động trong tư duy

» Có khả năng quan sát, tìm tòi và phân tích tốt

 

TOP 5 sách tư duy phản biện hay dành cho bạn

Khái niệm, dẫn chứng về tư duy phản biện là yếu tố được nhiều người quan tâm. Vì thế, họ luôn tìm kiếm sách rèn luyện tư duy phản biện để trau dồi khả năng của mình. TOP 5 sách hay dưới đây sẽ giúp bạn hiểu hơn về lĩnh vực này.

 

1. Tư duy phản biện

Tư duy phản biện là một trong những cuốn sách được gợi ý nhiều nhất khi bạn muốn tìm hiểu về lĩnh vực này.

Quyển sách này được soạn tác bởi chuyên gia đào tạo Zoe McKey. Tác phẩm sẽ mang lại cho bạn những thông tin bổ ích, từ việc khai phá sức mạnh trí óc đến việc đưa ra những chiến lược thực thi một cách hiệu quả.

Đọc xong, trực giác và não bộ người dùng sẽ được mài sắc một cách rõ rệt. Bạn có thể nhìn nhận vấn đề một cách trực quan và tự tin hơn trong mọi hành động.

Tư duy phản biện sách hay nên đọc

 

Thông tin về sách:

» Tác giả: Zoe McKey

» Giá bán: khoảng 55.000 đồng

 

2. Tư duy nhanh và chậm

Sách về tư duy phản biện của Daniel Kahneman – Tư duy nhanh và chậm là tác phẩm nhận được nhiều giải thưởng danh giá đáng để tham khảo.

Được viết bởi một giáo sư tâm lý học nổi tiếng, tư duy nhanh và chậm giúp bạn hiểu rõ hơn về xu hướng quyết định trong hành trình nghiên cứu, phân tích và đánh giá mọi hiện tượng, sự vật.

Nếu bạn là một người quan tâm đến đầu tư hoặc hành vi con người thì đây là quyển sách phù hợp. Không giải bày quá nhiều định nghĩa nhưng tư duy nhanh và chậm lại đưa ra nhiều câu chuyện và dẫn chứng giúp bạn hiểu hơn về điều tác giả chia sẻ.

Sách tư duy nhanh và chậm

 

Thông tin về sách:

» Tác giả: Daniel Kahneman

» Giá bán: khoảng 174.000 đồng

 

3. Phá tan sự ngụy biện

Tư duy phê phán, ngụy biện luôn khiến chúng ta bị mờ mắt về những việc đúng sai xung quanh. Và trong “Phá tan sự ngụy biện” hai tác giả sẽ đưa ra chứng minh và hướng dẫn cho bạn những kỹ năng phân tích và đặt câu hỏi đúng.

Tác phẩm giúp chúng ta có tư duy độc lập, chọn lọc hơn khi bị tấn công quá nhiều về những thông tin đến từ người khác. Thay vì tìm kiếm quá nhiều trên internet về cách rèn luyện tư duy phản biện, phá tan sự ngụy biện lại là lựa chọn hoàn hảo.

Sách Phá tan sự ngụy biện

 

Thông tin về sách:

» Tác giả: M. Neil Browne và Stuart M. Keeley

» Giá bán: khoảng 129.000 đồng

 

4. Lối mòn của tư duy cảm tính

Dựa trên những nghiên cứu của mình về tâm lý và hành vi xã hội, tổ chức, nhà lý luận học nổi tiếng đã soạn tác ra cuốn sách “Lối mòn của tư duy cảm tính” dành cho các bạn đọc.

Tác giả đã khám phá ra nhiều yếu tố đến từ tâm lý có thể ảnh hưởng đến đời sống cá nhân và công việc của mỗi người. Hiểu và tránh chúng giúp chúng ta thoái lui được những tổn thất, thiệt hại không đáng có.

Lối mòn của tư duy cảm tính giúp bạn hiểu hơn về thế giới xung quanh, giữa cách cư xử giữa người với người. Điều này, hỗ trợ bạn phát triển tốt cách tư duy và nhìn nhận vấn đề theo nhiều góc độ.

Sách Lối mòn của tư duy cảm tính

 

Thông tin về sách:

» Tác giả: Ori Brafman & Rom Brafman 

» Giá bán: khoảng 76.000 đồng

 

5. Tư duy biện luận – Nghĩ hay hơn hay nghĩ

Quyển sách cuối nằm trong danh sách 5 tác phẩm kinh điển về Critical Thinking chính là Tư duy biện luận – Nghĩ hay hơn hay nghĩ.

Trong một xã hội đang phát triển với mức độ cực nhanh, mỗi ngày chúng ta phải tiếp nhận rất nhiều thông tin khác nhau. Nếu bạn không có tư duy tốt, bạn sẽ rất dễ “đắm chìm” vào suy nghĩ người khác.

Tất tần tật những định nghĩa từ cơ bản đến nâng cao, tư duy phản biện tiếng anh là gì, khái niệm, vai trò, lợi ích,…sẽ giúp bạn hiểu hơn về kỹ năng sống này. Hơn thế, tác giả còn xây dựng nhiều tình huống cụ thể giúp người đọc dễ dàng tiếp cận.

Sách Tư duy biện luận – Nghĩ hay hơn hay nghĩ

 

Thông tin về sách:

» Tác giả: Đỗ Thị Diệu Ngọc và Nguyễn Huy Cường (biên soạn)

» Giá bán: khoảng 71.000 đồng

 

Lời kết

Rèn luyện tư duy phản biệt thật sự rất quan trọng. Có được kỹ năng này bạn sẽ được đánh giá cao trong môi trường làm việc. Không chỉ phát triển bản thân mà còn để xây dựng lối tư duy và suy nghĩ của mình, trau dồi khả năng sáng tạo.

 

Có thể bạn quan tâm:

▸ TOP 15 những cuốn sách hay nên đọc ít nhất 1 lần trong đời

▸ Review 30 cuốn sách marketing căn bản ai cũng phải đọc

▸ Làm part time là gì? 10 công việc Part time kiếm tiền nhiều nhất

 

Gia Hân

was last modified: