Tìm hiểu thêm về mối quan hệ giữa truyền thuyết và cổ tích

ĐIỂM

GIỐNG

NHAU

Dạng thức

Tự sự dân gian (có nhân vật, cốt truyện, tình tiết, lời kể…)

Phương pháp phản ánh

Cùng có sự hiện diện của yếu tố kỳ ảo, hoang đường.

Nội dung

lịch sử

Mọi truyền thuyết đều gắn với nhân vật lịch sử và sự kiện lịch sử. Một số truyện cổ tích thần kỳ cũng có nhân vật lịch sử và sự kiện lịch sử.

Chứng tích văn hóa

Truyền thuyết thường gắn liền chứng tích văn hóa (địa danh, núi sông, gò bãi, lăng mộ, lễ hội…). Một số truyện cổ tích thần kỳ cũng gắn liền với chứng tích văn hóa.

ĐIỂM KHÁC NHAU

Thời gian

Mơ hồ, ước lệ

Cụ thể, xác định

Không gian

– Không gian đời thường + thế giới siêu nhiên, kỳ ảo

– Không gắn với thời gian lịch sử xác định

– Không gắn liền với nhân vật, sự kiện lịch sử xác định.

– Không mang dấu ấn địa phương

– Không gian lịch sử, không gian thiêng

– Gắn với thời gian lịch sử xác định

– Luôn gắn liền với nhân vật, sự kiện lịch sử xác định

– Mang tính địa phương rõ nét

Nhân vật

–    Con người của đời thường, trong xã hội có mâu thuẫn giai cấp, nhiều bất công,

–    Số phận nhân vật gắn liền hạnh phúc trong đời thường.

–    Nhân vật lịch sử, trong lúc vận mệnh dân tộc đang gặp khó khăn, thử thách,

–    Số phận nhân vật luôn gắn liền số phận toàn dân tộc.

Tình tiết

Thường giống nhau theo kiểu “đại đồng tiểu dị”

Cụ thể, không trùng lặp

Kết cấu văn bản

–    Nhìn chung ổn định và theo công thức.

–    Kết thúc tác phẩm theo hướng có “hậu”.

– Hầu như không theo công thức nào.

– Kết thúc tác phẩm luôn theo hướng “mở”.

Vị trí, vai trò của sự kiện lịch sử

– Không là nội dung chính của tác phẩm

– Không nhằm phản ánh, đánh giá, rút ra bài học lịch sử

– Là nội dung chính của tác phẩm

– Nhằm phản ánh, đánh giá, rút ra bài học lịch sử

Chức năng tác phẩm

Thiên về chức năng thẩm mỹ, với mục đích giải trí (gợi lên xúc cảm đẹp, niềm lạc quan cho mọi người)

Thiên về chức năng nhận thức và giáo dục (đánh giá lịch sử; biết ơn, tôn thờ, ngưỡng mộ người có công đức)

Thái độ

tiếp nhận

– Có thể tin hoặc không tin vào điều được kể

– Không có nhu cầu gắn tác phẩm với chứng tích văn hóa

– Luôn có niềm tin vào điều được kể

– Luôn có nhu cầu gắn tác phẩm với chứng tích văn hóa