Sinh sản hữu tính là gì? Sinh sản hữu tính ở động thực vật

mythuatcongnghiepachau.edu.vn sẽ chia sẻ chuyên sâu kiến thức của Sinh sản hữu tính là gì hi vọng nó sẽ hữu ích dành cho quý bạn đọc

Sinh sản là hình thức duy trì nòi giống cho mọi sinh vật. Mỗi loài sinh vật từ thực vật cho đến động vật đều có hình thức sinh sản đặc trưng riêng. Trong phạm vi bài viết hôm nay, chúng tôi sẽ tổng hợp chi tiết đến bạn đọc mảng kiến thức về sinh sản hữu tính. Đây cũng là nội dung trọng tâm trong chương trình sinh học 11 các bạn học sinh cần nắm vững.

Khái niệm sinh sản hữu tính

Sinh sản hữu tính là gì? Sinh sản hữu tính là quá trình giúp tạo ra sinh vật mới bằng cách kết hợp các vật chất di truyền đã sẵn có trong cơ thể của hai sinh vật khác nhau. Hình thức sinh sản hữu tính diễn ra ở cả bậc sinh vật nhân chuẩn, sinh vật nhân thường và không xảy ra ở các loài thực vật.

Hiểu rõ hơn về hình thức sinh sản hữu tính là gì

Thực tế, ở sinh vật nhân chuẩn đa bào, một cá thể hoàn toàn có thể được tạo ra thêm lần nữa. Ngược lại, ở các sinh vật nhân sơ tế bào ban đầu chứa vật chất di truyền bổ sung hoặc vật chất di truyền biến đổi. Nếu những yếu tố này xảy ra ở một quá trình thì đó được gọi tái tổ hợp di truyền. Vật chất di truyền có nguồn gốc được xuất phát từ cả hai cá thể khác nhau sẽ cùng tham gia để xếp thẳng hàng trong những dãy tương đồng nhau.

Đồng thời, quá trình này sẽ được theo sau do việc trao đổi thông tin di truyền giữa những cá thể. Vậy nên, sau khi nhiễm sắc thể được tái tổ hợp mới chính thức sẽ được hình thành, chúng sẽ thực hiện chức năng là truyền lại cho thế hệ các con cháu.

Các nhà khoa học đã chỉ ra, sinh sản hữu tính là hình thức sinh sản chính của phần lớn các loài sinh vật vĩ mô. Trong đó, sinh sản hữu tính sẽ gồm gần như là tất cả các loài thực vật, động vật sinh sống trên trái đất. Vậy nên, sự phát triển quá trình sinh sản hữu tính là gì cho đến này vẫn là một câu hỏi lớn.

Thời điểm hiện tại, các nhà khoa học vẫn không ngừng nghiên cứu về hình thức sinh sản này.

Quá trình tiến hóa của hình thức sinh sản hữu tính ở thực vật

Sinh sản hữu tính được hiểu là khả năng, cấp bậc cao nhất của quá trình sinh sản ở cả thực vật lẫn động vật. Các chuyên gia cho rằng việc tiến hóa các quá trình sinh sản hữu tính diễn ra liên tục; được phát triển từ cấp bậc thấp lẫn cao; từ thực vật bậc nhân sơ, các các thể đơn bào như dương xỉ, nấm cho đến thực vật bậc cao là hạt trần, thực vật hạt kín.

Quá trình tiến hòa này diễn ra rất tích cực và việc tiến hòa giúp các loài nhanh chóng thích nghi với đặc điểm luôn

Tìm hiểu về sinh sản hữu tính ở thực vật

Những nội dung dưới đây sẽ giúp bạn hiểu rõ hơn về các kiến thức liên quan đến sinh sản hữu tính.

Sinh sản hữu tính ở thực vật là gì?

Sinh sản hữu tính ở thực vật chính là sự hợp nhất giữa giao tử đực với giao tử cái nhằm mục đích tạo ra hợp tử. Đây là khởi đầu cho việc hình thành nên cá thể mới. Dưới đây là hình thức sinh sản ở thực vật đối với từng cấp bậc loài

Sinh sản hữu tính ở thực vật có hoa

Trên trái đất, thực vật có hoa chiếm ưu thế và chúng sinh sản bằng hình thức sinh sản vô tính lẫn hữu tính.

Sinh sản hữu tính ở thực vật có hoa

Thông thường, đặc điểm để phân biệt chúng là cơ quan sinh sản và thường được gọi là hoa. Bao phấn sẽ tạo ra hạt phấn mà có thể chứa giao tử đực (hoặc tinh trùng).

Để quá trình thụ phấn diễn ra, hạt phấn sẽ phải gắn liền với đầu nhụy cơ quan sinh sản giống cái lá noãn, nơi mà giao tử cái được đặt bên trong của bầu nhụy.

Ống phấn sau khi phát triển xuyên qua vòi nhụy lá noãn, phần nhân tế bào giới tính sẽ từ hạt phấn di chuyển vào trong noãn thụ tinh tế bào trứng và phần nhân nội nhũ ở bên trong của thể giao tử bằng quá trình thụ tinh kép.

Phần hợp tử tạo ra sau đó tiếp tục phát triển thành phôi. Trong khi nội nhũ tam bội (gồm 1 tinh trùng, 2 tế bào trứng) và phần mô noãn cái phát triển thành những mô bao quanh hạt đang lớn. Phần bầu nhụy nơi sẽ tạo ra thể giao tử cái sẽ tiếp tục được phát triển thành quả, bao lấy hạt.

Đối với thực vật có thể tự thụ phấn hoặc thụ phấn chéo. Ở các loài thực vật không hoa như dương xỉ, rêu sẽ diễn ra hình thức sinh sản hữu tính khác.

Sinh sản hữu tính ở dương xỉ

Những bào tử này sẽ được giải phóng rồi nảy mầm thành những thể bào tử mỏng và ngắn. Chúng có hình dạng trái tim nhỏ và màu xanh đặc trưng. Những thể bào tử này hay còn được gọi là tản tạo ra cả tinh trùng có thể di chuyển được từ túi đực; và những tế bào trứng từ túi chứa noãn hoàn toàn riêng biệt.

Sinh sản hữu tính ở dương xỉ

Sau những cơn mưa, hay khi sương đọng tạo trên lá một lớp nước mỏng, những tinh trùng nào có khả năng di chuyển sẽ văng xa ra khỏi túi đực. Tiếp đó, tinh trùng sẽ bơi theo những lớp nước đến túi chứa noãn. Đây là nơi chúng thụ tinh cho trứng.

Để thúc đẩy quá trình thụ tinh chéo, tinh trùng sẽ được giải phóng trước khi trứng có thể nhận được tinh trùng. Và dường như tinh trùng thụ tinh cho trứng trên những tản khác. Sau khi thụ tinh, một hợp tử sẽ được tạo thành, tiếp tục phát triển thành một cây dạng bào tử mới.

Tình trạng các cây con thuộc thể bào tử và thể giao tử riêng biệt được gọi là sự luân phiên giữa các thế hệ. Một số loài thực vật khác có hình thức sinh sản tương tự gồm: họ quyết lá thông, thạch tùng, chi quyển bá và dương xỉ đuôi ngựa.

Sinh sản hữu tính ở rêu

Các loài rêu gồm cả rêu tản, rong nước đều có hình thức sinh sản hữu tính hoặc sinh dưỡng. Chúng là loài thực vật nhỏ phát triển ở các khu vực ẩm ướt. Tương tự như các loài dương xỉ, chúng cũng có tinh trùng di chuyển được với roi và cần nước giúp tạo điều kiện để sinh sản hữu tính. Ở loài thực vật này sẽ bắt đầu bằng một đơn bội rồi phát triển thành dạng trội hơn, và là một cơ thể đơn bội đa bào có cấu trúc giống lá và quang hợp. Những giao tử đơn bội tạo ra trong túi đực và túi chứa noãn bằng quá trình nguyên phân.

Sinh sản hữu tính ở rêu

Tinh trùng giải phóng từ những túi đực phản ứng với các hóa chất giải phóng từ túi chứa noãn đã chín. Và tinh trùng tiếp tục bơi đến những túi chứa noãn ở một lớp nước mỏng thụ tinh với tế bào trứng và để tạo ra hợp tử. Hợp tử phân chia bởi quá trình nguyên phân rồi phát triển thành những thể bào tử lưỡng bội. Thể bào tử lưỡng bội tạo ra cấu trúc gọi là những nang bào tử, liên kết với bộ phận túi chứa noãn bằng tơ cứng. Các nang bào tử này tạo ra những bào tử bằng hình thức giảm phân, và khi chín, phần nang nở bung ra và các bào tử được giải phóng.

Sinh sản hữu tính ở nấm

Đối với nấm sẽ được phân theo những hình thức sinh sản mà chúng áp dụng. Thông thường, kết quả của sinh sản hữu tính là tạo ra những bào tử ngủ yên mà quen với việc thích nghi trong điều kiện khí hậu khắc nghiệt nhằm mục đích phát tán.

Sinh sản hữu tính ở nấm

Quá trình sinh sản hữu tính ở nấm có 3 giai đoạn đặc trưng gồm tích lũy hợp chất nguyên sinh, kết hợp nhân và giảm phân.

Tìm hiểu về sinh sản hữu tính ở động vật

Sinh sản hữu tính ở động vật là gì?

Sinh sản hữu tính ở động vật là hình thức sinh sản tạo ra cá thể mới thông qua quá trình hình thành, hợp nhất giao tử đơn bội và đa bội cái tạo ra hợp tử lưỡng bội. Hợp tử tiếp tục phát triển thành một cá thể mới.

Sinh sản hữu tính ở động vật

Quá trình về sinh sản hữu tính ở động vật

Sinh sản hữu tính ở đv gồm 3 giai đoạn cụ thể như sau:

Giai đoạn 1: Giai đoạn hình thành trứng và tinh trùng.

• Một tế bào sinh trứng khi giảm phân sẽ tạo thành 1 trứng (n) với 3 thể cực (n).
• Một tế bào sinh tinh khi giảm phân sẽ tạo thành 4 tinh trùng.

Giai đoạn 2: Giai đoạn thụ tinh

Thụ tinh là quá trình kết hợp giữa trứng (n) với tinh trùng (n) để tạo thành hợp tử (2n). Các hình thức thụ tinh cụ thể như sau:

Thụ tinh ngoài:

Đây là hình thức thụ tinh trong đó trứng sẽ gặp tinh trùng và thụ tinh ở bên ngoài cơ thể của con gái. Con cái sẽ đẻ trứng vào trong môi trường nước, con đực xuất tinh lên trứng để thực hiện quá trình thụ tinh.

Hiệu suất thụ tinh ngoài khá thấp, tỷ lệ trứng nở và con non có khả năng sống sót khá thấp bởi cơ quan sinh sản chưa được hoàn thiện.

Thụ tinh trong:

Đây là hình thức thụ tinh mà trứng sẽ gặp tinh trùng rồi thụ tinh trong cơ quan sinh dục con cái. Vậy nên, thụ tinh trong sẽ có quá trình giao phối giữa con cái với con đực.

Hiệu suất thụ tinh trong cao, tỷ lệ trứng nở và sống sót được cũng lớn hơn bởi lúc này cơ quan sinh sản đã được hoàn thiện hơn.

Giai đoạn 3: Giai đoạn phát triển thành phôi thai

Bước vào giai đoạn này, hợp tử sẽ tiến hành nguyên phân liên tiếp nhiều lần để phát triển thành phôi thai. Sau đó tiếp tục phát triển thành một cơ thể.

Có mấy hình thức sinh sản hữu tính?

Ở động vật có 3 hình thức sinh sản hữu tính cụ thể như sau:

• Đẻ trứng: Hình thức sinh sản hữu tính này có ở gần hết các loài lưỡng cư, cá, bò sát, côn trùng và một số loài động vật có vú như thú lông nhím, thú mỏ vịt.
• Đẻ trứng thái: Đây là hiện tượng có trứng giàu noãn hoàng được tiến hành thụ tinh sau đó nở thành con non mới được sinh ra. Ví dụ cá kiếm, cá mún…
• Đẻ con: Đây là hiện tượng trứng sẽ được thụ tinh, phát triển ở bên trong dạ con để trở thành phôi. Phôi được bảo vệ và thông qua nhau thai sẽ tiếp nhận chất dinh dưỡng từ máu mẹ. Hình thức sinh sản hữu tính này có ở phần lớn các loài thú.

Đối với thực vật chỉ có một hình thức sinh sản hữu tính là thụ tinh. Quá trình sinh sản này xảy ra ở phần lớn các tế bào khác nhau từ sinh vật nhân sơ cho đến nhân thực. Chúng có sự kết hợp cả đơn lẫn đa bào nhằm thúc đẩy tốt nhất cho quá trình di chuyển.

So sánh sinh sản hữu tính ở động vật và thực vật

Điểm giống nhau

• Cá thể mới được tạo ra dựa vào quá trình hình thành, hợp nhất của hai loại giao tử đơn bội đực và giao tử đơn bộ cái để tạo ra hợp tử lưỡng bội mới.
• Đều phải trải qua 3 giai đoạn chính gồm hình thành giao tử, thụ tinh và phát triển thành phôi thai.

Bên cạnh đó, quá trình sinh sản hữu tính ở cả thực vật và động vật đều có sự tổ hợp các vật chất di truyền.

Điểm khác nhau

Khi tìm hiểu về hình thức sinh sản hữu tính, chúng ta dễ dàng nhận thấy điểm khác nhau giữa thực vật và động vật qua các tiêu chí như sau:

Sinh sản hữu tính ở tvSinh sản hữu tính ở đvQuá trình tạo giao tửHạt phấn (có chứa giao tử đực) hình thành trong bao phấn, noãn (giao tử cái) hình thành trong bầuGiao tử đực tạo ra cơ quan sinh dục đực, giao tử cái tạo ra cơ quan sinh dục cái.Quá trình thụ tinhThụ tinh képThụ tinh trong hoặc ngoàiQuá trình phát triển tạo phôiDiễn ra ở bầu, vách bầu hình thành vỏ quả nhằm bảo vệ phôiDiễn ra trong trứng, hoặc trong tử cung con cái hoặc trong túi con đực (cá ngựa)

Một số câu hỏi liên quan đến sinh sản hữu tính

Sinh sản hữu tính là nội dung kiến thức quan trọng chương trình sinh học lớp 11 mà các bạn học sinh cần nắm vững. Dưới đây là một số câu hỏi, câu trả lời sẽ giúp các bạn hiểu rõ hơn về mảng kiến thức này.

Trùng sốt rét sinh sản hữu tính khi nào?

Trùng sốt rét sẽ phát triển chu kỳ sinh hữu tính trong dạ dày của muỗi khi một số mảnh ký sinh trùng khác trở các thể giao bào đực cái, nếu muỗi hút các giao bào này.

Thủy tức sinh sản hữu tính khi nào?

Khi điều kiện sống của chúng gặp khó khăn thì thủy tức sẽ chuyển sang sinh sản hữu tính. Tế bào trứng được tinh trùng thủy tức đực đến để thụ tinh. Sau quá trình thụ tinh, trứng phân cắt nhiều lần tạo ra thủy tức con. Như vậy, thủy tức sinh sản hữu tính khi xảy ra tình trạng thiếu thức ăn và thường gặp ở mùa lạnh.

Tảo xoắn sinh sản hữu tính bằng?

Tảo xoắn sinh sản hữu tính bằng cách tiếp hợp.

Sinh sản hữu tính có ưu điểm nào?

So với hình thức sinh sản vô tính, hình thức sinh sản này giúp tăng khả năng thích nghi của các thế hệ sau trước những biến đổi không ngừng của điều kiện sống môi trường. Đồng thời sinh sản hữu tính có ưu điểm tạo ra sự đa dạng trong di chuyển. Từ đó giúp cung cấp thêm nguồn nguyên vật liệu phong phú, dồi dào cho quá trình chọn lọc tự nhiên và tiến hóa.

So sánh sinh sản hữu tính và vô tính

Các tiêu chí dưới đây sẽ giúp bạn so sánh được sinh sản hữu tính và sinh sản vô tính:

Tiêu chí Sinh sản hữu tínhSinh sản vô tínhKhái niệmĐây quá trình hợp nhất giữa các giao tử đực (n) và cái (n) tạo thành hợp tử (2n) khởi đầu cho các cá thể mới..Hình thức sinh sản không có sự hợp nhất giữa các giao tử cái với giao tử đực. Con cái sinh ra sẽ giống nhau và giống bố mẹ.

Gồm 2 hình thức sinh sản vô tính là sinh sản bằng bào tử và sinh dưỡng không qua phân bào nguyên nhiễm

Cơ sở tế bào họcNguyên phân, giảm phân và thụ tinhNguyên phân Ý nghĩaTạo ra cá thể thích nghi tốt hơn trong điều kiện môi trường sống thay đổiTạo ra các cá thể thích nghi điều kiện môi trường sống ổn định

Trên đây là những nội dung về sinh sản hữu tính là gì cũng như những kiến thức liên quan đến hình thức sinh sản này. Mong rằng, những kiến thức được chia sẻ trong bài viết hữu ích cho quá trình học tập, tìm kiếm về chủ đề sinh hữu tính ở động vật và thực vật.