Sầu riêng Cái Mơn – Bến Tre

SẦU RIÊNG CÁI MƠN BẾN TRE

        Nhắc đến địa danh Cái Mơn, người ta nghĩ ngay đến loại trái cây nổi tiếng trong và ngoài nước, đó là loại sầu riêng cơm vàng, hạt lép có hương thơm ngào ngạt – Sầu riêng Cái Mơn. Vẫn chưa có tư liệu chính thức nào ghi chép lại nguồn gốc, xuất xứ của giống sầu riêng đặc biệt này.

        Theo truyền miệng, xuất xứ của loại quả này là từ Campuchia, do ông Nguyễn Duy Lưu (1857 – 1947) một thầy dạy Nho học ở Cái Mơn, rất yêu thích cảnh điền viên. Khoảng năm 1910, ông được mời sang Campuchia để dạy học cho con các Hoàng Gia. Tình cờ ông thưởng thức loại trái lạ, có mùi vị rất đặc trưng. Khi ăn thì vị ngọt thanh kết hợp với mùi thơm lừng làm những ai lần đầu tiên thưởng thức cũng phải nhớ mãi không quên.

        Ông Lưu đưa giống cây lạ này về trồng trên mảnh vườn nhà tại Cái Mơn – Bến Tre và đặt tên là “sầu riêng sữa bò”. Sầu riêng sữa bò của ông Lưu chỉ cho trái vào mùa hè, vào tháng 5 đến tháng 7 dương lịch. Trái khi chín vẫn xanh ngắt, mỏng vỏ, gai thưa, khi chín múi lớn vàng ươm, có vị ngọt dịu và béo ngậy như sữa, hương thơm thì ngào ngạt. Đặc biệt là đúng 12 giờ trưa hay nữa đêm, khi trái tự rụng xuống thì mới chịu chín. Tiếng đồn về một giống trái ngon có vị lạ bay xa, đến mùa thu hoạch, nhiều người trong và ngoài tỉnh Bến Tre hiếu kỳ tìm đến vườn ông Lưu để thưởng thức trái lạ và xin giống về trồng.

       Hiện nay tại Việt Nam có gần 60 giống sầu riêng được lai tạo từ giống sầu riêng của các nước như Thái Lan, Malaysia, Indonesia, Philippin… được trồng nhiều ở các tỉnh Đắk Lắk , Đồng Nai, Bình Dương, Tiền Giang, Vĩnh Long… nhưng vẫn không có giống sầu riêng nào ngon hơn sầu riêng Cái Mơn. Khi đến Bến Tre vào mùa sầu riêng, cứ lần theo mùi thơm ngào ngạt rất đặc trưng là có thể tìm được vườn sầu riêng Cái Mơn. Chính nhờ hương thơm đậm đà đó mà sầu riêng còn được sử dụng làm hương liệu trong chế biến thực phẩm.

       Quả sầu riêng nặng trung bình từ một đến hai ký. Khi chín muồi, vỏ nó tự tách ra theo những khe nhất định, chia thành bốn hoặc năm mảnh theo chiều dọc, để lộ ra những múi béo ngậy nằm gối lên nhau, các múi đều nằm trong những buồng riêng biệt, mỗi buồng có từ 1 – 4 múi, lớn bé không đều nhau. Múi to nhất cũng bằng quả trứng vịt. Mỗi trái có nhiều nhất cũng được10 múi. Giá trị mỗi trái sầu riêng còn tuỳ thuộc vào số lượng múi nhiều hay ít nhưng chủ yếu là ở chất lượng của cơm có ngon hay không. Cơm sầu riêng màu trắng ngà hoặc màu mỡ gà bọc quanh hạt. Cơm càng dày càng ngọt, càng béo, càng thơm tho. Chất béo của cơm sầu riêng gợi cho người ăn như cái béo của bơ hay sữa. Nó béo đến mức độ nhiều người ăn chẳng vô, phải dừng lại ở vài ba múi đầu tiên. Người hăng hái nhất và có duyên nợ với sầu riêng cũng chỉ “thưởng thức” một trái là cùng.

Tuy nhiên, cái thơm của sầu riêng rất kỳ lạ có người nghe mùi sầu riêng mà phát thèm, lắm người thì chịu không nổi cái mùi phát ra quá nặng và khó ngửi phải đau đầu, bịt mũi tránh xa. Người ta ăn sầu riêng từ hôm trước thế mà vài hôm sau cái mùi hương sầu riêng vẫn còn phảng phất trên đôi môi và đôi tay chưa phai. Và, cũng chính cái mùi hương lạ đời đó mà làm người ta khó quên…

       Trái sầu riêng Cái Mơn ngày nay đã có nhiều thay đổi về chất lượng nhờ vào những tiến bộ của khoa học kỹ thuật về trồng trọt. Giống sầu riêng Cái Mơn hiện nay cho năng suất rất cao. Cây cho trái quanh năm, trái to và sai, một cây thu hoạch mỗi vụ cũng cả tấn. Trái sầu riêng Cái Mơn nặng trung bình từ 3 – 5 kg, mỗi trái có từ bốn đến năm ngăn, khi tách vỏ ra, bên trong mỗi ngăn có từ một đến bốn múi, múi vàng sậm màu mỡ gà, cơm dầy hạt lép, vị ngọt gắt béo ngậy của nó thì đến người sành ăn cũng chỉ dùng 5 -7 múi là phải dừng lại.

       Người làm vườn không ai là không biết câu “ Nhất sớm nhì muộn”, một quy luật cung – cầu. Trái cây đầu mùa và cuối màu thì rất hiếm vì vậy rất quý và mắc, nhưng thường thì không ngon như trái cây thu hoạch vào giữa mùa. Cũng như các giống sầu riêng khác, sầu riêng Cái Mơn muốn cho trái ngon đều cần phải chăm sóc kỹ lưỡng, nếu thiếu nước trái vẫn to, đẹp nhưng thường hay bị sượng, ngược lại nhiều quả trông không đều nhưng lại nhiều múi và vị vẫn ngon.

         Giống sầu riêng Cái Mơn được trồng ở nhiều nơi và có thể trồng xen canh với các loại cây khác như: dừa, bơ, chôm chôm, bòn bon, măng cụt… Nhưng vì sầu riêng Cái Mơn là giống trái ít hạt nên khi gieo trồng, sầu riêng cho trái đôi khi chất lượng lại không giống hoàn toàn cây mẹ, cho nên sầu riêng Cái Mơn hiện nay có rất nhiều chủng loại khác nhau. Để đảm bảo tính ổn định cho giống sầu riêng Cái Mơn, các nhà vườn đã áp dụng nhiều cách lại tạo như chiết, ghép cây, nhân giống bằng phương pháp vô tính… giữ được những đặc tính nguyên thủy của cây mẹ còn có khả năng tăng năng suất và kháng sâu bệnh tốt. Trải qua hơn 100 năm, từ một giống sầu riêng rất khiêm tốn của ông giáo Lưu nay đã trở thành một thương hiệu nổi tiếng “sầu riêng Cái Mơn”, có uy tin trên thị trường cả nước, được đánh giá cao về chất lương, hơn hẳn các giống sầu riêng Monthong Thái Lan, hay sầu riêng ruột đỏ của Malaysia… về vị ngọt, hương thơm cũng như số lượng múi của trái. Sầu riêng Cái Mơn đang từng bước tham gia vào thị trường nước ngoài, điển hình là đã giành được thị trường Trung Quốc từ giống sầu riêng Monthong của Thái Lan.