Rát lưỡi đau họng là dấu hiệu của bệnh gì và cách trị?

Rát lưỡi cùng với đau họng là các triệu chứng thường hay đi kèm với nhau. Nguyên nhân gây ra các triệu chứng này đa phần là do yếu tố bệnh lý. Các bệnh răng miệng, đường hô hấp trên hay trào ngược thực quản được cho là liên quan trực tiếp. Muốn khắc phục triệt để triệu chứng cần xác định chính xác nguyên nhân gây ra nó.

Rát lưỡi đau họng là triệu chứng của bệnh gì?

Rát lưỡi là tình trạng rất thường gặp có thể do ăn đồ chua cay hay gặp phải các chấn thương khiến răng cắn trúng lưỡi. Tuy nhiên, trong nhiều trường hợp, nó còn còn đi kèm với tình trạng đau họng.

Lúc này nguyên nhân làm phát sinh các triệu chứng rát lưỡi đau họng thường là do bệnh lý. Và dưới đây là những vấn đề được cho là có liên quan đến triệu chứng này:

1. Loét miệng

Loét miệng là vấn đề thường gặp do nhiều nguyên nhân khác nhau gây ra. Có thể là do thói quen ăn uống quá cay, nội tiết tố thay đổi hay do áp lực, stress gây nóng trong người. Vị trí vết loét có thể xuất hiện ở bất cứ vị trí nào trong khoang miệng. Trong đó, thường gặp nhất là lưỡi, phía trong má và môi.

Vết loét thường nhỏ tròn có bờ đỏ và đáy trắng, đau rát khi chạm vào lúc ăn uống. Trong nhiều trường hợp, loét miệng còn kèm theo tình trạng đau họng. Tuy nhiên, đa phần, tình trạng này thường tự khỏi mà không cần điều trị.

2. Nấm miệng

Trong miệng, cổ họng và cả đường tiêu hóa luôn có sự khu trú của nấm candida. Bình thường, hệ miễn dịch của cơ thể sẽ hoạt động để kiểm soát và ức chế quá trình sinh sôi của chúng.

Tuy nhiên, trong một số trường hợp, hệ miễn dịch suy yếu thì chúng sẽ có cơ hội thuận lợi để nhanh chóng sinh sôi, tấn công và gây bệnh nấm miệng. Triệu chứng điển hình nhất là sự xuất hiện của các mảng trắng, vàng trong khoang miệng, cùng với đó là đau họng rát lưỡi rất khó chịu.

3. Viêm họng

Đây là một trong những bệnh hô hấp phổ biến mà bất cứ ai cũng sẽ bị ít nhất 1 lần trong đời. Bệnh viêm họng khởi phát khi niêm mạc họng bị các loại vi khuẩn hay virus tấn công gây đau rát và sưng tấy.

Ngoài triệu chứng đau họng đặc trưng, người bệnh còn có thể bị rát lưỡi, ho nhiều, gặp khó khăn khi nuốt, cơ thể mệt mỏi, khó chịu. Nếu không sớm điều trị thì có thể nhanh chóng dẫn đến tình trạng mãn tính. Đi cùng với đó là nhiều biến chứng nguy hiểm luôn rình rập.

4. U lưỡi

U lưỡi được cho là tình trạng nguy hiểm nhất liên quan đến triệu chứng rát lưỡi đau họng. Khối u có thể là 1 mảng đỏ, trắng hay nốt cứng tồn tại lâu dài trên lưỡi không hết.

Bên cạnh triệu chứng rát lưỡi đau họng thì u lưỡi còn gây ra nhiều triệu chứng khác. Phải kể đến như tê cứng lưỡi, đau khi nuốt hay chảy máu lưỡi nhiều.

Tùy thuộc vào từng trường hợp mà khối u có thể là lành tính hay ác tính. Để đảm bảo an toàn cho sức khỏe, hãy sớm thăm khám ngay khi có những dấu hiệu bất thường.

5. Trào ngược dạ dày thực quản

Hội chứng này đặc trưng bởi tình trạng acid dịch vị tăng tiết, dư thừa và trào ngược lên trên thực quản và họng. Ngoài triệu chứng ợ hơi, ợ chua thì người bệnh còn gặp các vấn đề như đau họng, rát lưỡi, hôi miệng.

Nguyên nhân là do acid thường xuyên trào ngược khiến cho niêm mạc họng cũng như lưỡi bị bào mòn. Đồng thời thức ăn cũng sẽ bị trào ngược tạo môi trường thuận lợi cho các loại vi khuẩn trong khoang miệng sinh sôi, tấn công và gây ra các triệu chứng.

Những ảnh hưởng của triệu chứng rát lưỡi đau họng

Tùy thuộc vào nguyên nhân kích hoạt mà triệu chứng rát lưỡi đau họng sẽ có những ảnh hưởng khác nhau. Dù là lo bất cứ lý do nào thì triệu chứng này đều rất khó chịu, ảnh hưởng trực tiếp đến ăn uống cũng như cuộc sống.

Tình trạng đau rát thường nặng nề hơn khi nuốt, người bệnh thường chán ăn. Từ đó cơ thể sẽ không được cung cấp đầy đủ dưỡng chất, dẫn đến mệt mỏi, suy kiệt sức lực.

Ngoài ra, các bệnh liên quan như loét miệng, nấm miệng, viêm họng, trào ngược dạ dày nếu không được điều trị sớm cũng rất dễ phát sinh biến chứng. Nhất là khi tình trạng viêm nhiễm lan rộng với mức độ nặng nề.

Tuy nhiên, nguy hiểm nhất phải kể đến là triệu chứng do u lưỡi gây ra. Bởi khối u có thể là ác tính không chỉ khó điều trị mà đôi khi còn đe dọa cả tính mạng.

Các khắc phục triệu chứng rát lưỡi đau họng

Đối với triệu chứng rát lưỡi đau họng, muốn điều trị triệt để cần xác định rõ nguyên nhân. Điều này chỉ có thể được giải quyết khi bạn thăm khám để bác sĩ chẩn đoán và có hướng can thiệp phù hợp.

Tuy nhiên, trong nhiều trường hợp, việc thực hiện các giải pháp tại nhà cũng có thể sẽ hỗ trợ làm thuyên giảm triệu chứng. Từ đó, giúp người bệnh có cảm giác dễ chịu hơn. Dưới đây là một số gợi ý cho việc chăm sóc tại nhà:

1. Rửa lưỡi bằng nước lạnh

Cách này phù hợp nhất với trường hợp bạn bị rát lưỡi đau họng do cắn phải lưỡi. Việc dùng nước lạnh rửa lưỡi sẽ ức chế tạm thời tình trạng đau rát.

Ngoài ra, với cách này các chất bẩn, thức ăn, mảng bám hay máu sẽ được loại bỏ, giúp phòng tránh tốt hơn tình trạng nhiễm trùng. Sau khi làm sạch lưỡi, bạn có thể dùng 1 viên đá để ngậm trên mặt lưỡi giúp giảm sưng và đau.

2. Dùng nước muối ấm súc miệng

Đây là cách đơn giản nhưng lại có thể làm giảm rát lưỡi, đồng thời làm dịu cổ họng. Nước muối có đặc tính làm sạch và kháng khuẩn rất tốt. Từ đó sẽ giúp ức chế sự sinh sôi của các loại vi khuẩn trong khoang miệng cũng như hầu họng.

Chỉ cần dùng 6g muối khuấy tan trong 100ml nước rồi súc miệng trong 30 giây. Khi súc miệng bạn cần ngửa cổ ra phía sau để mang đến tác dụng làm dịu cổ họng tốt hơn. Tuyệt đối không uống nước mối khi súc miệng.

3. Tránh thực phẩm cay nóng

Trong nhiều trường hợp, rát lưỡi đau họng là triệu chứng phát sinh khi thường xuyên ăn đồ cay nóng. Đa phần các loại thức ăn quá cay sẽ làm phỏng niêm mạc vùng miệng và gây kích ứng cổ họng. Từ đó để lại các vết loét không chỉ gây đau rát mà còn tạo điều kiện cho các tác nhân gây hại tấn công.

Cách tốt nhất là bạn nên tránh ăn các loại thực phẩm cay nóng. Chẳng hạn như những món ăn có chứa nhiều tiêu, ớt hay mù tạt. Tình trạng đau họng rát lưỡi sẽ trầm trọng thêm nếu bạn ăn các loại đồ ăn này.

4. Ưu tiên thức ăn mềm

Triệu chứng rát lưỡi đau họng sẽ tồi tệ hơn khi bạn ăn các loại thực phẩm khô cứng, ví dụ như gà rán hay khoai tây chiên… Để tránh làm nghiêm trọng thêm vấn đề, bạn nên chọn các thực phẩm mềm.

Những món ăn mềm như cháo, súp, sữa chua, sinh tố… sẽ hạn chế kích ứng lên niêm mạc lưỡi hay hầu họng đang bị tổn thương. Từ đó có thể hỗ trợ làm giảm triệu chứng được tốt hơn.

5. Tránh đồ ăn quá lạnh hay đồ uống có cồn

Khi tình trạng viêm nhiễm đang được kích hoạt trong khoang miệng hay cổ họng thì thức ăn lạnh cũng sẽ không được ưu tiên. Bởi chúng có thể gây kích ứng và khiến triệu chứng nặng nề thêm. Các chuyên gia dinh dưỡng khuyên rằng, bạn chỉ nên ăn các loại đồ ăn có nhiệt độ tương ứng với nhiệt độ phòng.

Ngoài ra, cũng cần tránh các loại thức uống như rượu, cà phê, đồ uống có gas, có cồn trong ít nhất 2 ngày. Các loại thức uống này sẽ khiến niêm mạc họng bị kích ứng nhiều hơn, ức chế quá trình phục hồi, đôi khi còn làm trầm trọng thêm triệu chứng.

Rát lưỡi đau họng là triệu chứng gây ra nhiều khó chịu, nhất là khi ăn uống. Tốt nhất người bệnh vẫn nên thăm khám sớm khi tình trạng không tự khắc phục sau vài ngày chăm sóc tại nhà. Bác sĩ sẽ chẩn đoán để xác định nguyên nhân và có cách điều trị phù hợp nhất.