Ô nhiễm môi trường đất – MỤC LỤC Chương 1: KHÁI NIỆM ĐẤT, MÔI TRƯỜNG ĐẤT Khái niệm đất: 1 Đất là gì? – Studocu

MỤC LỤC

• Chương 1: KHÁI NIỆM ĐẤT, MÔI TRƯỜNG ĐẤT
  • 1. Khái niệm đất:
    • 1 Đất là gì?
    • 1 Cấu tạo của đất:
  • 2 Môi trường đất:
    • 2 Khái niệm môi trường đất:
    • 2 Khái niệm ô nhiễm môi trường đất:
• CHƯƠNG 2: THỰC TRẠNG Ô NHIỂM MÔI TRƯỜNG ĐẤT……………………..
  • 1. Trên thế thới:
  • 2. Tại Việt Nam:
  • 2 Ô nhiễm đất ở Thái Nguyên:
  • 2 Ô nhiễm đất ở Lâm Đồng:
• CHƯƠNG 3: NGUYÊN NHÂN GÂY Ô NHIỂM ĐẤT
  • 1. Nguồn góc tự nhiên:
  • 2. Nguồn góc nhân tạo:
    • 2 Ô nhiễm do hoạt động nông nghiệp:
      • 2.1 Phân bón hóa học:
      • 2.1 Phân hữu cơ:
      • 2.1 Thuốc trừ sâu:
        • 2 Do việc đẩy mạnh đô thị hóa, công nghiệp hóa và mạng lưới giao thông:
    • 2 Ô nhiễm rác thải sinh hoạt:
    • 2 Ô nhiễm rác thải công nghiệp:
    • 2.4 Chất thải xây dựng:………………………………………………………………
      • 2.4 Chất thải kim loại:
      • 2.4 Chất thải khí :
      • 2.4 Chất thải hóa học và hữu cơ:
    • 2 Ô nhiễm do dầu:
    • 2 Ô nhiễm ngoại lai khác:
      • 2.6 Chất thải của súc vật:
      • 2.6 Tàn tích của rừng:……………………………………………………………..
      • 2.6 Tàn tích thực vật:
      • 2.6 Vi sinh vật:
    • 2 Ô nhiễm đất do tác nhân hóa học:
      • 2.7 Ô nhiễm đất do kim loại nặng:
      • 2.7 Ô nhiễm đất do các chất phóng xạ:
      • 2.7 Ô nhiễm đất do chiến tranh:
• CHƯỠNG 4: ẢNH HƯỞNG CỦA Ô NHIỄM MÔI TRƯỜNG ĐẤT
• CHƯƠNG 5: BIỆN PHÁP KHÁC PHỤC Ô NHIỄM MÔI TRƯỜNG ĐẤT
  • 1. Phương pháp xử lí tại chỗ:……………………………………………………………..
  • 2. Xử lí đất bị ô nhiễm sau khi bốc khỏi vị trí:
  • 3. Điều tra và phân tích đất:
  • 4. Loại bỏ nguồn gây ô nhiễm:
  • 5. Làm sạch hóa đồng ruộng:
  • 6. Đổi đất lật đất:
  • 7. Thay đổi cậy trồng và lợi dụng hấp thu sinh vật:
  • 8. Đầu tư xây dụng hệ thông thu gom, phân loại, xử lý rác thái:
  • đúng cách: 9. Hạn chế sử dụng phân hóa học, thuốc bảo vệ thực vật, Sử dụng phân bón
  • 10. Tuyên truyền bảo vệ môi trường:
  • 11. Thực hiện luật Môi trường:

_________________________________

Chương 1: KHÁI NIỆM ĐẤT, MÔI TRƯỜNG ĐẤT

1. Khái niệm đất:

1 Đất là gì?

− Theo nhà thổ nhưỡng học người Nga định nghĩa: “Đất là một vật thể tự nhiên,
cấu tạo độc lập, lâu đời, do kết quả của quá trình hoạt động tổng hợp các yếu tố hình
thành đất gồm có: đá, địa hình, khí hậu, nước, sinh vật và thời gian”.
− Wiliam, “Đất là lớp mặt tơi xốp của lục địa có khả năng tạo ra sản phẩm cho cây
trồng”.
− Các Mác, “Đất là một tư liệu sản xuất đặc biệt, vừa là đối tượng lao động, vừa là
sản phẩm lao động sản xuất của con người”.
− Đất hay thổ nhưỡng là lớp ngoài cùng của thạch quyển bị biến đổi tự nhiên dưới
tác động tổng hợp của nước, không khí, sinh vật.

1 Cấu tạo của đất:

Các loại đá và khoáng cấu tạo nên vỏ trái đất dưới tác động của khí hậu, sinh vật, địa
hình, trải qua một thời gian nhất định dần dần bị vụn nát và cùng với xác hữu cơ sinh ra
đất. Sau này, các nhà nghiên cứu bổ sung thêm một yếu tố đặc biệt quan trọng đó là con
người. Chính con người khi tác động vào đất đã làm thay đổi nhiều tính chất đất và nhiều
khi đã tạo ra một loại đất mới chưa từng có trong tự nhiên (ví dụ như đất trồng lúa
nước…).

Đất có cấu trúc hình thái rất đặc trưng, xem xét một phẫu diện đất có thể thấy sự
phân tầng cấu trúc từ trên xuống dưới như sau:

• Tầng thảm mục và rễ cỏ được phân huỷ ở mức độ khác nhau.

• Tầng mùn thường có mầu thẫm hơn, tập trung các chất hữu cơ và dinh dưỡng của
  đất.

• Tầng rửa trôi do một phần vật chất bị rửa trôi xuống tầng dưới.

• Tầng tích tụ chứa các chất hoà tan và hạt sét bị rửa trôi từ tầng trên.

• Tầng đá mẹ bị biến đổi ít nhiều nhưng vẫn giữ được cấu tạo của đá.

• Tầng đá gốc chưa bị phong hoá hoặc biến đổi.
  Đất được được tổng hợp bởi: đá mẹ, sinh vật, khí hậu, địa hình và thời gian, đó là
  những nhân tố quyết định tới việc hình thành đất.

2 Môi trường đất:

2 Khái niệm môi trường đất:

Môi trường đất là môi trường sinh thái hoàn chỉnh, bao gồm vật chất vô sinh sắp
xếp thành cấu trúc nhất định. Các thực vật, động vật và vi sinh vật sống trong lòng trái
đất. Các thành phần này có liên quan mật thiết và chặt chẽ với nhau. Môi trường đất
được xem như là môi trường thành phần của hệ môi trường bao quanh nó gồm nước,
không khí, khí hậu.

2 Khái niệm ô nhiễm môi trường đất:

Ô nhiễm môi trường là sự đưa vào môi trường các chất thải nguy hại hoặc năng
lượng đến mức ảnh hưởng tiêu cực đến đời sống sinh vật, sức khỏe con người hoặc làm
suy thoái chất lượng môi trường. Đất được xem là ô nhiễm khi nồng độ các chất độc
tăng lên quá mức an toàn, vượt lên khả năng tự làm sạch của môi trường đất.

CHƯƠNG 2: THỰC TRẠNG Ô NHIỂM MÔI TRƯỜNG ĐẤT……………………..

1. Trên thế thới:

− Tài nguyên đất trên thế giới dang bi suy thoái nghiêm trọng do xói mòn, rửa trôi,
bạc màu, nhiễm mặn, nhiễm phèn và ô nhiễm đất, biến đổi khí hậu.
− Trên tổng diện tích 14 triệu ha , với 1 triệu ha đất đóng băng và 13.
triệu ha đất không phủ băng. Trong đó, 12 % tổng diện tích là đất canh tác, 24% là đồng
cỏ, 32% là đất rừng và 32% là đất cư trú, đầm lầy. Điện tích có khả năng canh tác là
3 triệu ha, hiện mới khai thác hơn 1 triệu ha. Tỷ trọng đất đang canh tác trên

Lớp mùn
Lớp thịt – sét

Lớp phong hóa

Lớp đá gốc

Ở Việt Nam tổng diện tích đất hơn 33triệu hecta, tổng diện tích đất bình quân đầu người
là 0,6 hecta, đứng thứ 159 thế giới, bao gồm:

• Đất feralit khoảng hơn 16triệu hecta

• Đất phù sa ( Alluvial soil ) khoảng hơn 3triệu hecta

• Đất sám bạc màu ( Grey exhausted soil ) hơn 3triệu hecta

• Đất mùn vàng đỏ hơn 3triệu hecta

• Đất mặn ( saline soil ) khoảng 1,9 triệu hecta

• Đất phèn ( acid sulphate soil ) khoảng 1,7 triệu hecta

• Tổng số có hơn 13triệu hecta đất trống đồi trọc

Tổng quỹ đất nông nghiệp ở Việt Nam là khoảng 10 – 11 triệu hecta, trong đó gần 7triệu
hecta đất được sử dụng vào nông nghiệp, phần còn lại là dùng để trồng cây hàng năm
và cây lâu năm.

Việt nam cũng như các quốc gia khác trên thế giới cùng đứng trước thách thức lớn về
vấn đề ô nhiễm đất va những ảnh hường to lớn do ô nhiễm đất đem lại.

2 Ô nhiễm đất ở Thái Nguyên:

Trong quá trình khai thác, các đơn vị đã thải ra một khối lượng lớn đất đá thải, làm
thu hẹp và suy giảm diện tích đất canh tác, điển hình là các bãi thải tại mỏ sắt Trại Cau
(gần 2 triệu m 3 đất đá thải/năm), mỏ than Khánh Hòa (gần 3 triệu m 3 đất đá thải/năm),
mỏ than Phấn Mễ (hơn 1 triệu m 3 đất đá thải/năm)..ạt động khai thác khoáng sản
trên địa bàn tỉnh Thái Nguyên đang phát triển nhanh chóng, tuy nhiên, do sử dụng công
nghệ lạc hậu, đa phần khai thác theo kiểu lộ thiên… nên đất tại các khu vực khai khoáng
đều bị ô nhiễm, ảnh hưởng trực tiếp đến chất lượng đất và gián tiếp ảnh hưởng đến sức
khỏe, đời sống của người dân trong khu vựcái Nguyên hiện có 66 đơn vị hoạt động
khai thác khoáng sản với tổng số mỏ được cấp phép khai thác lên tới 85, trong đó có 10
điểm khai thác than, 14 điểm khai thác quặng sắt, 9 điểm khai thác quặng chì kẽm, 24
điểm khai thác đá vôi, 3 điểm khai thác quặng titan… Tổng diện tích đất trong hoạt động
khai thác chiếm hơn 3 ha, tương ứng gần 1% diện tích đất tự nhiên của tỉnh.

2 Ô nhiễm đất ở Lâm Đồng:

− Năm 2009, tỉnh bắt đầu tiến hành quan trắc chất lượng đất. Các thông số quan
trắc môi trường đất chủ yếu là thành phần cơ giới, tỉ trọng, pH, EC, P 2 O 5 , K 2 O, tổng
Nitơ, tổng hữu cơ, K+, Na+ , Asen v..
− Kết quả quan trắc đất tại 13 vị trí trên địa bàn tỉnh Lâm Đồng như sau:
− pH: hầu hết môi trường đất tại các vị trí quan trắc đều có giá trị từ 3,8 – 7,6; do
đó đất ở đây là đất vừa có tính acid vừa có tính kiềm. Giá trih pH ở đây chủ yếu bị ảnh
hưởng của việc sử dụng phân bón trong nông nghiệp
− Thành phần cơ giới của đất: hầu hết các thành phần cơ giới đất trên địa bàn tỉnh
là đất sét có tỉ lệ phần trăm khá cao. Các thành phần còn gồm: 19,5 – 35,4% (hạt sét),
10,9 – 21,9% (hạt bụi), 3,3 – 19,4% (hạt cát) và 0 – 8,6% (hạt sạn sỏi).
− Tỷ trọng: Tại vị trí quan trắc như khu vực đồng bằng huyện Cát Tiên có tỷ trọng
cao nhất trung bình 2,7g/cm 3. Những vị trí quan trắc đất còn lại là những khu vực đất

dốc đồi núi có giá trị tỉ trọng thấp chủ yếu là đất trong KCN và các vị trí quan trắc thuộc
khu trồng cây công nghiệp như chè, cà phê
− Thông số EC: giá trị EC dao động từ 6 – 170 μS/cm. Điều này chứng tỏ tỉ lệ muối
tan trong đất tại các vị trí quan trắc cao, đặc biệt là vị trí quan trắc đất huyện Lạc Dương
có giá trị EC cao nhất từ 158 – 170 μS/cm.
− Hàm lượng dinh dưỡng và hữu cơ trong đất: Đất ở hầu hết các điểm quan trắc có
hàm lượng dinh dưỡng và hữu cơ trong đất tương đối thấp, cụ thể:
− Hàm lượng P 2 O 5 tổng dao động từ 0,11 – 0,47%. Tuy nhiên tại các khu vực sản
xuất nông nghiệp thì cao hơn các loại đất khác đặc biệt là các khu vực trồng cây công
nghiệp như chè, cà phê.
− Hàm lượng K 2 O tổng số dao động từ 0,008 – 0,14%. 3 vị trí có hàm lượng K 2 O
cao 0,14% chủ yếu là tại các khu vực trồng lúa, hoa màu, KCN công nghệ cao.
− Hàm lượng Nitơ tổng số dao động từ 0,01 – 0,24%.
− Hàm lượng hữu cơ trong đất dao động từ 0,5 – 11,9%. Một mẫu quan trắc tại khu
vực mỏ Bôxit Bảo Lộc có hàm lượng hữu cơ thấp hơn 0,5 %, đất ở đây tương đối nghèo
hữu cơ.
− Hàm lượng P 2 O 5 dao động từ 2,27 – 127 mg/100g. Các khu vực có hàm lượng
P 2 O 5 cao chủ yếu là khu vực trồng chè và cà phê. Việc sử dụng phân bón trong việc
chăm sóc cây trồng góp phần làm gia tăng hàm lượng P 2 O 5 trong đất.
− Hàm lượng K+ trao đổi dao động từ 0,74 – 5,85 mg/ 100g.
− Hàm lượng Na+ trao đổi có hàm lượng dao động từ 0,75 – 34,9 mg/ 100g.
− Asen : được quan trắc tại một vị trí đất trồng cây nông nghiệp, hàm lượng Asen
là 8,6mg/kg. Giá trị này tuy thấp hơn QCVN 03: 2008/BTNMT về hàm lượng Kim loại
nặng trong đất nhưng cũng được coi là đất có hàm lượng Asen tương đối cao.

CHƯƠNG 3: NGUYÊN NHÂN GÂY Ô NHIỂM ĐẤT

Ô nhiễm môi trường đất được xem là tất cả các hiện tượng làm nhiễm bẩn môi trường
đất bởi các chất gây ô nhiễm. Người ta có thể phân loại đất bị ô nhiễm theo nguồn gốc
phát sinh, hoặc theo các tác nhân gây ô nhiễm.

• Nếu theo nguổn gốc phát sinh có:
  − Nguồn gốc tự nhiên

2. Nguồn góc nhân tạo:

• Ô nhiễm đất do các chất thải sinh hoạt.
• Ô nhiễm đất do chất thải công nghiệp.
• Ô nhiễm đất do chất thải nông nghiệp.

• Nếu phân loại theo các tác nhân gây ô nhiễm:

2 Ô nhiễm đất do tác nhân hóa học:

− Ô nhiễm do tác nhân sinh học.
− Ô nhiễm do tác nhân vật lý.

1. Nguồn góc tự nhiên:

Trong các khoáng vật hình thành nên đất thường chứa 1 hàm lượng nhất định kim
loại nặng, trong điều kiện bình thường chúng là những nguyên tố trung lượng và vi

2.1 Thuốc trừ sâu:
− Nông dược chiếm một vị trí nổi bật trong các ô nhiễm môi trường. Khác với các
chất ô nhiễm khác, nông dược được rải một cách tự nguyện vào môi trường tự nhiên
nhằm tiêu diệt các ký sinh của động vật nuôi và con người hay để triệt hạ các loài phá
hại mùa màng.
− Bản chất của nó là những chất hóa học diệt sinh học nên đều có khả năng gây ô
nhiễm môi trường đất. Đặc tính của thuốc trừ sâu bệnh là tính bền trong môi trường sinh
thái nên nó tồn tại lâu dài trong đất, sau khi xâm nhập vào môi trường, thời kì “nằm” lại
đó, các nhà môi trường gọi là “thời gian bán phân giải”. “nữa cuộc đời này”được xác
định như là cả thời gian nó trốn vào trong các dạng cấu trúc sinh hóa khác nhau hoặc
các dạng hợp chất liên kết trong môi trường sinh thái đất. Mà các hợp chất mới này
thường có độc tính cao hơn nó.
− Tiêu diệt hệ động vật làm mất cân bằng sinh thái, thuốc trừ sâu bị rửa trôi xuống
thủy vực làm hại các động vật thủy sinh như ếch, nhái..ư vậy vô tình chúng ta làm
tăng thêm số lượng sâu hại vì đã diệt mất thiên địch của chúng ,vì vậy nó làm cho hoạt
tính sinh học đất bị giảm sút.
2 Do việc đẩy mạnh đô thị hóa, công nghiệp hóa và mạng lưới giao thông:
Việc sử dụng một phần đất để xây dựng đường xá và các khu đô thị các khu công
nghiệp…. làm thay đổi kết cấu của đất.

2 Ô nhiễm rác thải sinh hoạt:

− Chất thải rắn đô thị cũng là một nguyên nhân gây ô nhiễm môi trường đất nếu
không được quản lý thu gom và kiểm soát đúng quy trình kỹ thuật.
− Chất thải rắn đô thị rất phức tạp, nó bao gồm các thức ăn thừa, rác thải nhà bếp,
làm vườn , đồ dùng hỏng , gỗ, thủy tinh, nhựa, các loại giấy thải,các loạirác đường phố
bụi, bùn, lá cây…
− Ở các thành phố lớn , chất thải rắn sinh hoạt được thu gom , tập trung ,phân loại
và xử lý. Sau khi phân loại có thể tái sử dụng hoặc xử lý rác thải đô thị để chế biến phân
hữu cơ, hoặc đốt chôn. Cuối cùng vẫn là chôn lấp và ảnh hưởng tới môi trường đất.
− Ô nhiễm môi trường đất tại các bãi chôn lấp có thể do mùi hôi thối sinh ra do
phân hủy rác làm ảnh hưởng tới sinh vật trong đất , giảm lượng oxi trong đất.
− Các chất độc hại sản phẩm của quá trình lên men khuếch tán , thấm và ở lại
trong đất.
− Nước rỉ từ các hầm ủ và bãi chôn lấp có tải lượng ô nhiễm chất hữu cơ rất cao (
thông qua chỉ số BOD và COD) cũng như các kim loại nặng như Cu , Zn, Pb, Al ,Fe,
Cd , Hg và cả các chất như P ,N, … cũng cao. Nước rỉ này sẽ ngấm xuống đất gây ô
nhiễm đất và nước ngầm.
− Ô nhiễm môi trường đất còn có thể do bùn cống rãnh của hệ thống thoát nước
của thành phố là mà thành phần các chất hữu cơ , vô cơ, kim loại tạo nên các hỗn hợp
các phức chất và đơn chất khó phân hủy.

2 Ô nhiễm rác thải công nghiệp:

Các hoạt động công nghiệp rất phong phú và đa dạng, chúng có thể là nguồn gây
ô nhiễm đất một cách trực tiếp hoặc gián tiếp. Nguồn gây ô nhiễm trực tiếp là khi chúng
được thải trực tiếp vào môi trường đất, nguồn gây ô nhiễm gián tiếp là chúng được thải

vào môi trường nước, môi trường không khí nhưng do quá trình vận chuyển, lắng đọng
chúng di chuyển đến đất và gây ô nhiễm đất.

Có thể phân chia các chất thải ra 4 nhóm chính:

2.4 Chất thải xây dựng:………………………………………………………………

• Chất thải kim loại.
• Chất thải khí.
• Chất thải hóa học và hữu cơ.

2.4 Chất thải xây dựng:

Chất thải xây dựng như gạch ngói, thủy tinh, gỗ, ống nhựa, dây cáp, bêtông,
nhựa.. đất các chất thải này bị biến đổi theo nhiều con đường khác nhau, nhiều
chất rất khó bị phân hủy…

2.4 Chất thải kim loại:

Các chất thải kim loại, đặc biệt là các kim loại nặng (Pb, Zn, Cd, Cu, và Ni)
thường có nhiều ở các khu vực khai thác hầm mỏ, các khu công nghiệp và đô thị.

Nguồn gốc chính của kim loại nặng trong chất thải:

• Các loại bình điện (pin, acquy) có mức chất thải kim loại nặng cao nhất:
  93% tổng số lượng thủy ngân, khoảng 45% số lượng Cadmium (Cd).
• Sắt phế liệu chứa khoảng 40% số lượng chì (Pb), 30% đồng (Cu), 10% crôm
  (Cr).
• Các chất thải mịn (<20 mm) chứa 43% Cu thải, 20% Pb và 12% nickel (Ni).
• 38% Cd thải và 25% Ni là chất dẻo.
• Nickel có trong các loại thành phần rác, trong đó có 6 loại rác chứa trên
  10% Ni.

Người ta thấy rằng, bụi bay trong không khí và bụi lắng ở các khu vực đô thị chắc
chắn chứa nhiều nguy cơ có nhiều độc tiềm tàng kim loại hơn bụi ở khu vực nông thôn.
Do vậy dân cư sống ở khu vực đô thị phải hứng chịu nhiều nguy cơ tiềm tàng về kim
loại nặng hơn những cư dân sống ở nông thôn.

Theo các nguyên nhân này thì đất ở Việt Nam, nhìn chung đã bị tác động cả hai
phương diện: Thoái hóa và ô nhiễm.

2.4 Chất thải khí :
− CO là sản phẩm đốt cháy không hoàn toàn carbon (C), 80% Co là từ động cơ xe
hơi, xe máy, hoạt động của các máy nổ khác, khói lò gạch, lò bếp, núi lửa phun..
vào cơ thể động vật, người gây nguy hiểm do CO kết hợp với Hemoglobin làm máu
không hấp thu oxy, cản trở sự hô hấp. Trong đất một phần CO được hấp thu trong keo
đất, một phần bi oxy hoá thành CO 2.
− SO 2 đi vào không khí chuyển thành SO 4 ở dang axit gây ô nhiễm môi trường
đất
− Bụi chì trong khí thải từ các hoạt động công nghiệp (chủ yếu là giao thông vận
tải), lắng xuống và tích tụ gây ô nhiễm đất.

vào điều kiện môi trường và tỉ lệ C/N của tàn tích rừng. Nếu điều kiện phân giải tạo mùn
ít thì khả năng chuyến hóa thành chất thành những chất khó tiêu và gây chua nhiều hơn.
− Nếu tàn tích rừng bị vùi lấp trong điều kiện yếm khí lâu dài, thì hoặc tạo ra cá
đầm lầy than bùn phèn. Điều đó có nghĩa là tạo ra môi trường đất acid.
2.6 Tàn tích thực vật:
− Khi cơ thể sinh vật chết đi và nằm trong môi trường đất sẽ phân hủy tạo thành
mùn cho đất. Nếu điều kiện phân giải tạo mùn cho đất ít thì khả năng chuyển hóa thành
mùn ít, đồng thời các vật liệu này chuyển hóa thành các dạng mùn khó tiêu và gây chua
cho đất.
− Do chất thải động vật của các loại gia cầm: trâu bò, gà là các nguyên tố vi lượng
rất cần cho đất (N, K, P, Ca) nhưng khi nồng độ quá nhiều sẽ gây hại cho thực vật trên
đất.
− Các chất độc thoát ra trong đất tự nhiên thường là các khí độc sinh ra trong quá
trình phản ứng hóa học do có sự thay đổi của các yếu tố môi trường trong đất, các phản
ứng này có thể nảy sinh ra do hoạt động của núi lửa. Các phản ứng sinh khí độc còn có
thể xuất hiện do yếu tố khí hậu như nắng, mưa, nhiệt độ, độ ẩm của đất thay đổi một
cách đột ngột.
2.6 Vi sinh vật:

Nguồn gây ô nhiễm này chủ yếu là chất thải chưa qua xử lý của người và động vật,
nước thải bệnh viện, nước thải sinh hoạt… trong đó nguy hại lớn nhất là chất thải chưa
được xử lý khử trùng của các bệnh viện truyền nhiễm. Rất nhiều vi khuẩn và ký
sinh trùng tiếp tục sinh sôi nảy nở trong đất, bám vào các cây trồng nông nghiệp và
truyền vào cơ thể người, động vật. Ngoài những nguồn ô nhiễm trên, các hoạt động tưới
không thích đáng,chặt cây rừng, khai hoang… cũng tạo thành các hiện tượng
rửa trôi, bạc mầu,nhiễm phèn… trong đất. Theo thống kê, hàng năm diện tích đất này
trên thế giới tăng từ 5.000 đến 11.000 ha.
2 Ô nhiễm đất do tác nhân hóa học:
2.7 Ô nhiễm đất do kim loại nặng:
− Các kim loại nặng là nguồn chất độc nguy hiểm đối với hệ sinh thái đất, chuỗi
thức ăn và con người. Những kim loại nặng có tính độc cao nguy hiểm là: thủy ngân
(Hg), cadimi (Cd), chì (Pb), niken (Ni); các kim loại nặng có tính độc mạnh là asen (As),
crom (Cr), mangan (Mn), Kẽm (Zn), và thiếc (Sn).
− Thực tế các chất hoá học nếu ở hàm lượng thích hợp rất cần cho sự sinh trưởng
và phát triển của thực vật, của động vật và con ngườiưng nếu chúng tích luỹ nhiều
trong đất thì rất độc hại.
− Có 2 loại ảnh hưởng độc hại:

• Độc hại cấp tính là khi có một lượng lớn các chất độc hại trong một khoảng
  thời gian ngắn thường dẫn đến gây chết các sinh vật.
• Độc hại lâu dài (mãn tính) khi hàm lượng các chất độc hại thấp nhưng tồn tại
  lâu dài. Chúng có thể làm chết sinh vật hoặc tổn thương ở các mức độ khác nhau.
  − Khả năng độc hại của các kim loại nặng đối với các sinh vật khác nhau.
  − Sự ô nhiễm các kim loại nặng trong môi trường (đất, nước, sinh vật) có thể ảnh
  hưởng trực tiếp hoặc gián tiếp (thông qua chuỗi thức ăn) đến sức khoẻ con người. Tuỳ
  theo từng chất mà có những tác động khác nhau đến các bộ phận cơ thể.

2.7 Ô nhiễm đất do các chất phóng xạ:

Nguồn ô nhiễm đất bởi các phóng xạ là những phế thải của các trung tâm khai thác
các chất phóng xạ, trung tâm nghiên cứu nguyên tử, các nhà máy điện nguyên tử, các
bệnh viện dùng chất phóng xạ và những vụ thử vũ khí hạt nhân. Các chất phóng xạ thâm
nhập vào đất và theo chu trình dinh dưỡng tới cây trồng, động vật và con người. Người
ta thấy rằng, sau mỗi vụ nổ thử vũ khí hạt nhân thì chất phóng xạ trong đất tăng lên gấp
10 lần. Tỷ lệ giữa lượng đồng vị phóng xạ có trong cơ thể động vật với lượng đồng vị
phóng xạ có trong môi trường được gọi là” hệ số cô đặc” sau các vụ nổ bom nguyên tử
trong đất thường tồn lưu ba chất phóng xạ Sn 90 ; I 131 ;Cs 137. Các chất phóng xạ này xâm
nhập vào cơ thể người, làm thay đổi cấu trúc tế bào, gây ra những bệnh về di truyền,
bệnh về máu, bệnh ung thư…

2.7 Ô nhiễm đất do chiến tranh:
− Miền Nam nước ta qua cuộc chiến tranh tàn khốc đã phải hứng chịu 100 tấn
chất độc hóa học, trong đó có ít nhất 194 kg đioxin.
− 15 triệu tấn bom đạn đã thải xuống khắp các miền đất nước, không chỉ gây thiệt
hại về người mà còn gây ra sự thay đổi về dòng chảy, tàn phá lớp phủ thực vật, đảo lộn
lớp đất canh tác, để lại nhiều hố bom ở các vùng sản xuất nông nghiệp trù phú. Kết quả
là 34% diện tích đất trồng trọt và 44% diện tích rừng bị ảnh hưởng nghiêm trọng.

CHƯỠNG 4: ẢNH HƯỞNG CỦA Ô NHIỄM MÔI TRƯỜNG ĐẤT

Đất bị xuống cấp. Một số biểu hiện như:

• Dễ bị xói mòn do nước, khi gặp các chuyển động lớn như lở đất khi lượng mưa cao,
  thảm thực vật bị phá hủy, canh tác không hợp lý, chất dinh dưỡng bị mất do trầm tích
  và bị rửa trôi theo dòng nước, gấp khoảng 10 lần lượng dinh dưỡng và bị trôi.
• Dư thừa muối: đất dư thừa Na+ nhưng lại thiếu các chất dinh dưỡng cần thiết.
• Sự xuống cấp hóa học: liên quan đến sự mất đi những chất dinh dưỡng cần thiết và cơ
  bản cũng như sự hình thành các độc tố Al3+, Fe2+ .. khi các chỉ tiêu này quá cao hoặc
  quá thấp đều gây ảnh hưởng đến môi trường.
• Sự xuống cấp sinh học: sự gia tăng tỉ lệ khoáng hóa của mùn mà không có sự bù đắp
  các chất hữu cơ sẽ làm cho đất nhanh chóng nghèo kiệt, giảm khả năng hấp thụ và giảm
  khả năng cung cấp N cho sinh vật. Đa dạng sinh vật trong môi trường đất bị giảm thiểu.
• Làm thay đổi thành phần và tính chất của đất; làm chai cứng đất; làm chua đất; làm
  thay đổi cân bằng dinh dưỡng giữa đất và cây trồng do hàm lượng nitơ còn dư thừa trong
  đất (chỉ có khoảng 50% nitơ bón trong đất là được thực vật sử dụng, số còn lại là nguồn
  gây ô nhiễm môi trường đất).
• Gây một số bệnh truyền nhiễm, bệnh do giun sán, ký sinh trùng mà đa số người dân
  mắc phải đặc biệt là trẻ em ở các vùng nông thôn.
• Các chất phóng xạ, kim loại, nylon, do không phân hủy được nên gây trở ngại cho đất.
• Các phân bón hóa học, thường có một số vết kim loại và hóa chất như As, Cd, Co, Cu,
  Pb, Zn … theo thời gian sẽ tích tụ trên lớp đất mặt làm đất bị chai xấu, thoái hóa, không
  canh tác tiếp tục được.

4. Loại bỏ nguồn gây ô nhiễm:

− Trong các xí nghiệp, nhà máy, hầm mỏ cần nghiên cứu công nghệ khép kín,
không sản xuất hoặc ít sản xuất chất độc. Những chất thải loại cần có cách xử lý thu hồi.
Hiện nay, ô nhiễm đất chủ yếu bắt nguồn từ các nhà máy và nước cống thành phố, bởi
vậy lúc tưới nước cho cây trồng cần phải cẩn thận.
− Cần chọn dùng loại nông dược có hiệu lực cao nhưng ít độc, ít tồn lưu trong đất.
Loại bỏ hoàn toàn các nông dược đã cấm sử dụng. Một hướng mới hạn chế dùng thuốc
gây ô nhiễm là cần mở rộng phương pháp sinh vật phòng trừ kết hợp với các phương
pháp khác (phòng trừ tổng hợp).

5. Làm sạch hóa đồng ruộng:

− Dùng vôi và muối phốt phát kiềm để khử chua, chuyển phần lớn nguyên tố kim
loại sang hợp chất khó tan từ đó làm giảm nồng độ của chúng trong dung dịch.
− Tiêu nước vùng trũng, điều tiết Eh đất làm cho một số nguyên tố kim loại nặng
chuyển sang dạng khó tan.
− Luân canh lúa màu để xúc tiến phân hủy DDT.
− Cải thiện thành phần cơ giới đất, tăng cường bón phân hữu cơ.
− Đối với đất cát cần nâng cao tính đệm và khả năng hấp phụ để hút các cation kim
loại và nông dược, áp dụng biện pháp tổng hợp nâng cao độ màu mỡ của đất, tạo điều
kiện cho sinh vật hoạt động phân hủy các nông dược tồn lưu trong đất.

6. Đổi đất lật đất:

Khi đất bị nhiễm kim loại nặng (như Cd) có thể áp dụng biện pháp đổi đất, lật đất. Biện
pháp này cải tạo triệt để nhưng khó thực hiện trên diện rộng.

7. Thay đổi cậy trồng và lợi dụng hấp thu sinh vật:

− Nếu đất bị ô nhiễm nặng nên thay cây lương thực, cây ăn quả bằng cây quả, cây
cảnh hoặc cây lấy gỗ. Nếu đất trồng cỏ chăn nuôi thì nên thu hoạch vào thời gian hàm
lượng chất độc thấp nhất.
− Ngoài ra, có thể trồng những cây không dùng để ăn mà có khả năng hút mạnh
các hcaats có chứa nguyên tố kim loại nặng, ví dụ: trồng cúc vạn thọ để cải tạo đất bị
nhiễm Cd. Hoặc có thể lợi dụng vi sinh vật để chống ô nhiễm đất.

8. Đầu tư xây dụng hệ thông thu gom, phân loại, xử lý rác thái:

đúng cách: 9. Hạn chế sử dụng phân hóa học, thuốc bảo vệ thực vật, Sử dụng phân bón

cách:
− Bón phân theo kết quả phân tích môi trường.
− Sử dụng giống cây trồng thích hợp.
− Bón phân cân đối (N:P:K và hữu cơ).
− Số lần bón phù hợp, đặc biệt là phân đạm.
− Quản lý nước thích hợp.
− Các nhà máy phải xây ống khói cao để đưa khí thải lên cao, phải có hệ thông xử
lí chất thải, để tiết kiệm nhưng vẫn đảm bảo chất lượng xử lí chất thải, có thể xây dựng
hệ thống xử lí chất thải tập trung.

10. Tuyên truyền bảo vệ môi trường:

11. Thực hiện luật Môi trường:

− Trước hết cần giáo dục người dân trong việc thực hiện bảo vệ môi trường nói
chung và môi trường đất nói riêng. Đối với các đơn vị vi phạm luật môi trường, cần phải
xử lý nghiêm khắc Ðiều 184 (BLHS). Tội gây ô nhiễm đất
− Người nào chôn vùi hoặc thải vào đất các chất độc hại quá tiêu chuẩn cho phép,
đã bị xử phạt hành chính mà cố tình không thực hiện các biện pháp khắc phục theo quyết
định của cơ quan có thẩm quyền gây hậu quả nghiêm trọng, thì bị phạt tiền từ mười triệu
đồng đến một trăm triệu đồng, cải tạo không giam giữ đến ba năm hoặc phạt tù từ sáu
tháng đến ba năm.
− Phạm tội gây hậu quả rất nghiêm trọng thì bị phạt tù từ hai năm đến bảy năm.
− Phạm tội gây hậu quả đặc biệt nghiêm trọng thì bị phạt tù từ năm năm đến mười
năm. Người phạm tội còn có thể bị phạt tiền từ năm triệu đồng đến năm mươi triệu đồng,
cấm đảm nhiệm chức vụ, cấm hành nghề hoặc làm công việc nhất định từ một năm đến
năm.

KẾT LUẬN

Hiện nay vấn đề ô nhiễm môi trường đang là vấn đề nan giải và nổi trội hầu hết ở tất
cả quốc gia trên thế giới, và đó đã trở thành vấn đề cấp bách chung cho cả toàn cầu,
ngoài ô nhiễm nước và ô nhiễm không khi thì ô nhiễm môi trường đất vẫn là đáng quan
tâm sâu sắc, bởi những tác hại to lớn gây ra cho con người và những sinh vật khác….

Nguyên nhân chủ yếu của ô nhiễm đất đến từ các chất thải công nghiệp do các hoạt
động sản xuất, khai thác khoáng sản, các chất khí độc hại được thải ra ngoài môi trường,
các chất thải hữu cơ. Thứ hai là các loại chất thải sinh hoạt của con người hàng ngày mà
trong đó đặc biệt nguy hại là chất thải y tế và các loại chất thải có tính độc hại khác mà
hiện nay vẫn chưa được xử lí triệt để trước khi thải ra ngoài. Thứ ba ô nhiễm do chất
thải nông nghiệp, chúng tích lũy dần trong đất và các loại cây trộng và chất độc tăng lên
rất lớn khi đi vào cơ thể con người ảnh hưởng rất lớn đến sức khỏe con người.

Mỗi con người cùng sinh sống trên cùng hành tinh này đều cũng phải có trách nhiệm
bảo vệ môi trường sinh thái xung quanh ta, bởi lẽ ta đang sống trong chính vỏ bọc của
môi trường, đất ô nhiễm, không khí và nguồn nước ô nhiễm thì con người và tất cả sinh
vật trên trái đất khó có thể tồn tại. hãy cùng nhau vì tương lai, vì cuộc sống của chính
chúng ta, hãy mạnh mẽ đứng lên bảo vệ môi trường vì đó cũng chính là hành động bảo
vệ mạng sống của chính mình. Hãy cùng chung bàn tay để xây dựng và bảo vệ trái đất,
ngôi nhà chung của tất cả loài người và tất cả sinh vật khác nữa trở nên tốt đẹp hơn, an
toàn hơn và trong sạch hơn.