Posted on by dangminhlien

“Mùi cỏ cháy” là phim đề tài chiến tranh đạt giải bạc Liên hoan phim quốc gia năm 2011, Hôm qua, phim cũng đã đoạt giải Cánh diều vàng, giải cho kịch bản, quay phim, âm nhạc xuất sắc nhất. Tôi có mấy cảm nhận về phim này qua bài viết bên dưới. Hôm nay ưu tiên đăng về giải Cánh diều vàng cho nên truyện phim dài kỳ “Đất ! ( 1 ), Đất! ( 2 …)” sẽ đăng tiếp số sau

NHỮNG ẤN TƯỢNG TỪ PHIM “ MÙI CỎ CHÁY ”

Khắc nghiệt và khốc liệt

Xem xong phim, một trong những cái đọng lại là sự khắc nghiệt và khốc liệt của đời lính và chiến trận. Phim được cấu trúc từ 2 phần: phần một là thời tân binh và quá trình huấn luyện, sau đó là hành quân vào chiến trường. Phần hai là cuộc chiến đấu ở thành cổ Quảng Trị mùa hè đỏ lửa năm 1972. Nếu phần 1, các nhà làm phim đã mô tả khá kỹ, khá đầy đủ đời bộ đội trong thời kỳ huấn luyện: thường là 3 tháng, 6 tháng ở hậu phương với những gian khổ vất vả thậm chí có lúc nghiệt ngã theo khẩu hiệu: “ thao trường đổ mồ hôi, chiến trường bớt đổ máu, quân lệnh như sơn ”; thì ở phần 2: sự khốc liệt, bi tráng đã được phản ánh tối đa không né tránh. Hai tính chất này đã được hiện lên ở mức dồi dào trong mỗi cảnh phim và khán giả hoàn toàn bị thuyết phục, tuy rằng có lúc cũng hơi bội thực. Những người lính trẻ mới rời giảng đường khoa văn nhập ngũ rất trong sáng hồn nhiên có chút sách vở mơ mộng, lần đầu tiên được rèn tập trong kỷ luật sắt của quân đội, đôi lúc cảm thấy mình bị quá tải và quá sức chịu đựng, nhưng rồi họ vẫn hăng hái nhẫn nại vượt qua thời kỳ tân binh khổ ải và vui vẻ lên đường đi chiến đấu. Tác giả kịch bản là người trong cuộc cho nên đã mô tả rất chân thực các chi tiết có thực của đời tân binh: được B trưởng luôn theo sát uốn nắn từng ly từng tý, bị quở phạt khi làm sai động tác khoa mục, luôn bị bất ngờ báo động tập hợp chuyển quân,…mặt khác những người lính trẻ cũng tinh nghịch ranh ma hết cỡ: đi chơi công viên, đùa với tượng cô gái; có lúc tụ tập ngầm chơi bài… có lúc lỉnh một mình đi yêu …Mỗi người lính mỗi hoàn cảnh, nhưng họ có nét chung là thường nhớ mẹ, ít nhớ bố ( do còn trẻ quá ), đều ném các lá thư nhờ người dân nhặt và gửi hộ về nhà trên đường hành quân, và trên hết đều ý thức về nhiệm vụ đi chiến đấu thống nhất tổ quốc..Họ đều được người dân ở mỗi nơi đóng quân yêu thương như con cháu. Ai đã từng đi bộ đội đều đồng cảm với những cảnh phim đượm đà tính chất thực tế như vậy. Tuy nhiên giai đoạn huấn luyện và hành quân, dù vất vả hành xác, dù sao cũng còn khá yên bình dịu ngọt trong đời lính trận vì vẫn có những phút uống chè xanh ăn khoai và đi yêu đi chơi, đánh bài véo tai, đấu láo, làm thơ, viết thư…

Sau đó, những cảnh phim về chiến trận ở thành cổ Quảng Trị vụt lên với giọng điệu quyết liệt mất còn đã khai thác tối đa sự khốc liệt mất mát hy sinh. Qua số phận 4 người lính: Hoàng, Thành, Thăng, Long; duy nhất chỉ còn Hoàng may mắn sống sót, các nhà làm phim đã làm bật lên sự hy sinh lớn lao của các chiến sỹ quân đội nhân dân Việt Nam trong mùa hè đỏ lửa. Mỗi chiến sỹ thương vong một cách riêng: Long hy sinh từ đầu do pháo kích, cây đàn gi ta của anh bị cháy và dập nát, Thành trúng đạn vào ngực khi lao lên đâm lê, Thăng bị bắn từ phía sau khi đang nối dây điện thoại, Hoàng bị thương nặng do mảnh pháo. Và cả đại đội hơn 150 người khi vượt sông Thạch Hãn chỉ còn lại 49 người sống sót…

Chiến trận khốc liệt được thấy rõ qua bối cảnh chiến trường tả tơi bởi các loại hỏa lực. Mặc dù bị hạn chế về kinh phí ( chỉ có 5 tỷ ), nhưng nhờ sự giúp đỡ chí tình của các đơn vị quân đội và các công ty tài trợ thêm, cho nên phần bối cảnh chiến trận đã đạt mức hoành tráng, làm bớt đi nhiều cảm giác kém xa so với thực tế. Nhiều cảnh quay ban đêm, cuộc vượt sông, chiến đấu – là những cảnh khó đã hiện lên chân thực và có không khí. Đặc biệt, không như nhiều phim truyền thống cùng đề tài, sự mất mát hy sinh to lớn cũng như lòng quả cảm…của cả hai phía đều ở mức gần như tương đương, cho nên cũng làm giảm bớt cảm giác tự đề cao hoặc một chiều. Khi thấy người lính cộng hòa chết phơi thây không ai chôn cất, anh ta đã được một người lính bắc Việt thương xót và khuyên đồng đội: – ta nên chôn cất cho anh ta, anh ta cũng có cha mẹ có người thân…Nét nhân văn đó tuy trong chiến trận là hiếm hoi, nhưng hoàn toàn không cường điệu bởi bản chất của người Việt là biết “ thương người như thể thương thân”. Mưa bùn lầy lõng bõng chiến hào, cánh tay một chiến sỹ bị phi pháo cắt đứt ép bắn tung lên nằm chỏng chơ, mật độ đày đặc của bom đạn…Súng AK đều bắn hết cơ số đạn, đến nỗi chiến sỹ Thành phút lâm nguy không tìm thấy khẩu súng nào còn đạn và anh phải dùng tới lưỡi lê…Cuộc tử chiến một mất một còn ngang tài ngang sức hiếm có trong các phim chiến tranh của nước ta đã hiện lên trong phim này một cách ác liệt máu lửa, nhưng không lên gân hay cố tình bi thảm hóa mà gần với thực tế . Thành công này trước hết là ở tác giả kịch bản Hoàng Nhuận Cầm – người trong cuộc như anh bộc bạch: anh chính là nhân vật Hoàng, may mắn bị thương sớm nên còn sống và chứng kiến kể lại cuộc đối đầu lịch sử trên cơ sở kết hợp với nhật ký của liệt sỹ Nguyễn Văn Thạc… Từ sự hiểu biết trực tiếp và có tâm huyết trăn trở cộng với tài năng sáng tác, tác giả kịch bản đã làm nên một bản tráng ca khá hùng hồn chân thực và nhân bản. Trao giải kịch bản xuất sắc cho Hoàng Nhuận Cầm là công bằng! Đạo diễn Hữu Mười với vai trò đạo diễn chính đã làm khá tốt công tác thể hiện. Hầu như khó thấy những lỗi thường thấy trong nhiều phim chiến tranh, như: lời nói chưa phải của thời đó, của lính trận… phục trang hay hóa trang sai, bối cảnh sơ sài hoặc quá ước lệ. Duy nhất một vấn đề khó khắc phục, như tình trạng chung hiện nay, là hầu hết các nhân vật đều quá béo và trắng trẻo đẹp đẽ hơn nhiều so với người Việt Nam vốn xanh, gầy và khắc khổ, nói chung ở thập kỷ 1970.

Mặt khác, phía đối phương – người lính quân đội Sài Gòn, hầu như kịch bản và đạo diễn mới chỉ phản ánh bề mặt lướt qua “xông lên ngã xuống” mà chưa đi vào nội tình, nội tâm … cho nên có phần giảm sức nặng cần có của phim. Tuy nhiên, đây lại là lý do bất khả kháng cho các nhà làm phim hiện nay: ở tầm nhận thức còn hạn hẹp, trong sự gò bó kiểm duyệt…nói về cuộc chiến vừa qua không phải là điều dễ và đành… nói chung… cầm lòng vậy….50, 100 năm sau nói về cơn bể dâu này may ra thoát lý tình hơn?

2. Tính hài hước vui vẻ hồn nhiên của đời lính:

Đây là một nét thực tế của người lính, nhất là bộ đội tân binh mà nếu bỏ qua, phim này sẽ mất đi sự chân thực. Các nhà làm phim đã đưa lên khá nhiều hoạt cảnh như vậy. Như: cảnh bộ đội chơi bài, đàn hát vui tếu hát xuyên tạc lời bài “ Ta vượt trên triền núi cao Trường Sơn”. Sau đó họ bị B trưởng phạt. Cảnh một chiến sỹ làm sai động tác khoa mục cận chiến 2 lần, lần 1 – lệnh: đả hạ lại thành đả thượng vào hình nhân, lần 2 vẫn thế và vô tình va phải hạ bộ B trưởng khiến anh này khi vợ lên thăm dở khóc dở cười. Thậm chí các nhà làm phim còn không ngần ngại đưa cả cảnh giả trang nữ của chiến sỹ Thành và cho anh nhiều lần hát chèo, có lần ngay giữa hai trận đánh. Tuy nhiên, theo cảm nhận của tôi thì những cảnh này gây cảm giác ước lệ không đắc địa và chiếm thời gian màn ảnh hơi nhiều; dù rằng việc này trong hoàn cảnh bộ đội chiến đấu không phải không có. Những cảnh về 4 chiến sỹ trẻ đi chơi công viên và chụp ảnh bên bức tượng cô gái cũng gây được không khí tươi trẻ hồn nhiên. Cái hài hước này được đưa thành đỉnh điểm khá đắt gây cười chua chát cho khán giả khi mô tả ông chụp ảnh công viên vội vã tới đưa ảnh cho các chiến sỹ khi họ lên đường. Sau đó ông tranh thủ chớp lấy hình ô tô chở bộ đội lăn bánh. Bất đồ, ông bị dân quân tóm và giải đi với giải thích: không được làm lộ bí mật quân sự!

3 Tình cảm gia đình, hậu phương, tình quân dân, tình yêu

Như một tất yếu, phim về người lính không hoặc ít khi tách rời cái nền quan hệ với những người ở hậu phương. “ Mùi cỏ cháy “ cũng đã làm bật lên được một cách khá dầy dặn mảng tình cảm này. Trước hết là gia đình người lính: Long có cha mẹ vừa ra tòa ly dị khi anh mới nhập ngũ, anh đã nén nỗi buồn để ra trận. Cảnh bà con nơi đóng quân chăm lo thương mến bộ đội trẻ như con em mình. Cảnh đồng loạt các chiến sỹ trên đường hành quân bằng ô tô ném vội thư xuống vệ đường và các bà các chị nông dân nhặt lên gửi hộ. Một chiến sỹ yêu cô thôn nữ và họ hẹn mai sau đính ước nhưng anh đã hy sinh ngay khi tới chiến trường. Các đồng đội tìm kỷ vật của anh để gửi về cho cô gái, song kỷ vật là chiếc khăn thêu đẫm máu cho nên họ sợ cô gái đau lòng. Họ đành chôn kỷ vật theo liệt sỹ. Những người thân và những người lính luôn kết nối nhau như thần giao cách cảm mỗi lúc nguy nan tử sinh. Hình ảnh chiếc chổi lông gà rơi khỏi tay người mẹ, bóng người trắng hiện về nhà… như báo điềm xấu, đã nói lên tâm linh truyền thống của người Việt; dù họ là ai và ở đâu cũng thường quan tâm về nhau.

4 Chất thơ và ẩn dụ

Phim hầu hết mang thực tế khắc nghiệt khốc liệt song điểm xuyết chất thơ và ẩn dụ tạo những sâu lắng. Như: cảnh cây đàn gi ta của 4 chiến sỹ Hoàng, Thành, Thăng, Long bị trúng bom cháy sém và lụi tàn dần. Cảnh thả hoa tưởng niệm những người hy sinh năm xưa trên dòng Thạch Hãn, những phút giây đọc thơ hoặc viết thư cho người yêu của Hoàng với mơ ước dự báo hòa bình, cảnh hồi niệm rưng rưng bên cổ thành của cựu chiến binh Hoàng…Tất cả đều góp phần nói lên khát vọng tình yêu hạnh phúc, lên án chiến tranh, ca ngợi những người lính trẻ đã hiến trọn tuổi thanh xuân cho đất nước. Những người lính đó không bao giờ muốn tìm kiếm vinh quang trong chiến đấu mà chỉ muốn hòa bình để được về nhà, thậm chí là về chỉ để được mẹ quất rát mông khi bị phạt lỗi – như lời tâm sự của một chiến sỹ lúc còn sống trong nhóm 4 người. Ai đã qua tuổi 20 đời lính đều hoàn toàn đồng cảm với tâm lý của người lính trẻ đã tử trận đó. Khác chăng là may mắn hơn, có người còn sống để mà nhớ và kể lại.

Vì vậy, chúng ta hoan nghênh các nhà làm phim, đặc biệt là tác giả kịch bản Hoàng Nhuận Cầm, đạo diễn Hữu Mười đã tái hiện lại một quá khứ bi tráng khốc liệt, đượm chất thơ sâu lắng, đa diện…; tránh được sự sơ lược về một đề tài không bao giờ cũ.

1 – 2012 by Đặng Minh Liên – bài đã đăng trên Tạp chí Văn Hóa – Nghệ Thuật tháng 5 – 2012: ẤN TƯỢNG TỪ MÙI CỎ CHÁY

Xem thêm:

Mục Lục

Hoa hậu Nguyễn Thị Huyền bị “chặn họng” ở Cánh diều vàng

– Khi lên công bố giải cho mục phim truyền hình, Hoa hậu Nguyễn Thị Huyền và đạo diễn Khải Hưng muốn gây sự chú ý bằng cách tung hứng một kỉ niệm chung của hai người có liên quan đến giải thưởng điện ảnh. Nhưng chưa kịp “thổ lộ” cảm xúc thì Nguyễn Thị Huyền đã bị MC Quyền Linh chặn họng.

Mùi cỏ cháy được tôn vinh Cánh diều vàng

Mùi cỏ cháy được tôn vinh Cánh diều vàng 2012

Lễ trao giải Cánh diều vàng đã diễn ra tại Cung văn hóa Hữu Nghị Việt Xô tối 17/3 với sự tham dự của nhiều nghệ sỹ nổi tiếng.

Theo công bố của ban tổ chức thì Cánh diều vàng năm 2012 có 19 phim truyền hình, 37 phim ngắn, 11 phim hoạt hình, 4 phim tài liệu điện ảnh, 37 phim tài liệu truyền hình, 10 phim khoa học (1 phim điện ảnh, 9 phim truyền hình), 4 tác phẩm công trình lý luận phê bình và 12 phim truyện nhựa tham dự.

Tại thể loại phim truyền hình nhiều khán giả bất ngờ khi hotgirl Elly Trần đã vượt mặt đàn chị là Vũ Thu Phương (vai Lê trong Khát vọng thượng lưu) và Phương Lan (Những đứa con biệt động Sài Gòn) để giành giải nữ diễn viên chính xuất sắc nhất.

Bên cạnh đó dù thể hiện khá thành công một lúc hai vai diễn trong bộ phim Khát vọng thượng lưu nhưng nam diễn viên điển trai Bình Minh vẫn phải “nhường” vị trí nam diễn viên xuất sắc nhất cho diễn viên Cao Minh Đạt trong phim Công nghệ thời trang.

Thắng lớn tại các phòng vé trên cả nước, bộ phim Long ruồi của thể loại phim truyện nhựa đã ẵm một lúc 3 giải thưởng quan trọng trong lễ trao giải là: Nam diễn viên chính xuất sắc nhất, nữ diễn viên phụ xuất sắc nhất và đạo diễn phim xuất sắc nhất.

Cùng nhận được ba giải thưởng là biên kịch xuất sắc nhất, nhạc sỹ xuất sắc nhất và quay phim xuất sắc nhất, bộ phim Mùi cỏ cháy còn vượt qua 12 phim nhựa để được tôn vinh Cánh diều vàng cho năm 2012.

Nữ diễn viên chính xuất sắc nhất cho dòng phim này thuộc về Quỳnh Hoa trong phim Sài Gòn Yo! Các bộ phim “làm mưa làm gió” các rạp chiếu phim với doanh thu khổng lồ như Ngôi nhà trong hẻm, Hello cô ba, Lệ phí tình yêu… trắng tay ra về.

Ngoài ra giải báo chí cho phim truyện nhựa hay nhất đã thuộc về phim Hotboy nổi loạn. Bộ phim này cũng nhận thêm giải nam diễn viên phụ xuất sắc nhất dành cho Hiếu Hiền. Chàng diễn viên tài năng này đã không khỏi xúc động khi nhắc đến mẹ. Anh cũng hi vọng với món quà ý nghĩa này ba anh sẽ nhanh khỏi bệnh và ở bên cạnh anh thật lâu để chứng kiến những thành công của anh trong tương lai.

Đêm trao giải buồn cười và nhạt nhẽo

Sân khấu đêm trao giải quá đơn giản và không có điểm nhấn ấn tượng. Sự xuất hiện của cặp đôi MC Quyền Linh và Dương Thùy Linh cứ “ngỡ” sẽ giúp cho đêm trao giải Cánh diều vàng trở nên sôi động và hấp dẫn hơn. Nhưng xuyên suốt buổi lễ dường như cặp đôi này không có sự “ăn khớp” mà chỉ chăm chăm đọc theo kịch bản. Bên cạnh đó khán giả cũng dễ dàng nhận thấy MC Thùy Linh còn khá “non kém” trong việc dẫn chương trình truyền hình trực tiếp.

Hoa hậu Nguyễn Thị Huyền bị Quyền Linh

Hoa hậu Nguyễn Thị Huyền bị Quyền Linh “chặn họng”

Trong khi đó Quyền Linh thì lại không khéo khi xử lý các tình huống nhân vật mải phát biểu làm mất thời gian của chương trình. Cụ thể là trường hợp cặp đôi Hoa hậu Nguyễn thị Huyền và đạo diễn Khải Hưng lên công bố nam, nữ diễn viên chính xuất sắc nhất của phim truyền hình.

Vì muốn gây sự chú ý với khán giả nên đạo diễn Khải Hưng đã gợi lại kỉ niệm cách đây 7 năm anh cũng đã cùng Nguyễn Thị Huyền đứng tại khán phòng này và công bố danh sách giải thưởng của Hội điện ảnh. Sau 7 năm trở lại và cùng đứng bên cạnh nhau đạo diễn Khải Hưng muốn hỏi cảm xúc của Nguyễn Thị Huyền nhưng khi cô vừa nói được vài câu rằng:

“Trước tiên xin cho tôi gửi tới quí vị lời chào trân trọng nhất. Sau 7 năm tôi rất xúc động vì lại được đứng bên cạnh đạo diễn Khải Hưng để xướng tên nam nữ diễn viên truyền hình xuất sắc nhất và như câu chuyện đạo diễn Khải Hưng vừa mới tâm sự là có xúc động không khi mà hôm nay lại được xướng tên diễn viên xuất sắc nhất. Tôi không biết thế nào chứ khi mà 7 năm trước…”.

Thì đã bị Quyền Linh “chặn họng” và cho rằng Nguyễn Thị Huyền có lẽ đang quá hội hộp nên trong thời gian đợi Hoa hậu bình tĩnh lại thì khán giả cùng xem các phim được đề cử.

Đáp trả lại lời Quyền Linh, Nguyễn Thị Huyền cho biết: “Tôi không nghĩ là tôi mất bình tĩnh đâu anh Quyền Linh nhé!”

Ngoài những tình huống dở khóc dở cười như vậy việc kịch bản không chặt chẽ cũng khiến cho chương trình trở nên nhàm chán. Việc nhiều người lên nhận giải phát biểu quá dài dòng trong khi có những người không được chia sẻ cảm xúc của mình. Việc đọc sai tên và nhận nhầm giới tính của người đoạt giải cũng chứng tỏ mọi người đến tham dự theo kiểu góp mặt cho vui chứ không mấy ai thật sự quan tâm đến ý nghĩa của chương trình.

Danh sách giải thưởng cánh diều vàng

Phim truyền hình

Cánh diều vàng: không có
Cánh diều bạc: Công nghệ thời trang, Những đứa con biệt động Sài Gòn
Biên kịch xuất sắc nhất: Nhà văn Nguyễn Mạnh Tuấn (“Công nghệ thời trang”)
Đạo diễn xuất sắc: Nguyễn Dương (“Khát vọng thương lưu”)
Nam diễn viên xuất sắc nhất: Cao Minh Đạt (“Công nghệ thời trang”)
Nữ diễn viên xuất sắc nhất: Elly Trần (“Khát vọng thượng lưu”)

Phim điện ảnh

Cánh diều vàng: Mùi cỏ cháy
Cánh diều bạc: Long Ruồi, Sài Gòn YO
Âm nhạc xuất sắc nhất: không có
Nhạc sĩ xuất sắc nhất: Đỗ Hồng Quân (“Mùi cỏ cháy”)
Thiết kế mỹ thuật xuất sắc nhất: Họa sĩ Mã Phi Hải (“Lời nguyền Huyết Ngải”)
Quay phim xuất sắc nhất: NSƯT Phạm Thanh Hà (“Mùi cỏ cháy”)
Đạo diễn xuất sắc nhất: Charlie Nguyễn (“Long Ruồi”)
Biên kịch xuất sắc nhất: Nhà biên kịch/Nhà thơ Hoàng Nhuận Cầm (“Mùi cỏ cháy”)
Nam diễn viên phụ xuất sắc nhất: Hiếu Hiền (“Hot boy nổi loạn”)
Nữ diễn viên phụ xuất sắc nhất: Tina Tình
Nam diễn viên chính xuất sắc nhất: Thái Hòa
Nữ diễn viên chính xuất sắc nhất: Quỳnh Hoa

Gia Linh
Ảnh: Bé Gấu

Nguồn bee net

Đánh giá:

Chia sẻ:

Twitter
Facebook

Thích bài này:

Thích

Đang tải…

Có liên quan

Filed under: Tư liệu hấp dẫn | Tagged: Biên kịch Hoàng Nhuận Cầm, BÌnh luận về phim ” Mùi cỏ cháy”, Giải cánh diều vàng 2011, Hoa hậu Nguyễn Thị Huyền trong giải Cánh diều vàng 2011, Đạo diễn Hữu Mười |