Làm sao nhận diện chôm chôm nhãn?

Minh Tuấn

Chôm chôm nhãn bán dạo lề đường – Ảnh: Minh Tuấn

(TBKTSG Online) – Bác Bùi Đình Toại ở TPHCM gửi câu hỏi đến mục Chuyên gia tư vấn có nội dung như sau: Vào mùa chôm chôm, các con cháu tôi mỗi ngày xách về vài ký chôm chôm, nói mua chôm chôm nhãn, tất cả đều là chôm chôm vặt trái – trái rời. Khi ăn thì chôm chôm của mỗi người mua có khác nhau (nói nhỏ nhé: ngon có, dở có, tệ nữa là khác).

Sau được biết, các bịch chôm chôm đều mua ở các xe đẩy trên phố, tên chôm chôm có bảng treo hẳn hoi. Nghe danh chôm chôm nhãn ngon nhưng liên hệ với các bịch chôm chôm nói trên có những bịch, khác nhiều, thậm chí nhận dạng không ra nữa. Mong chuyên mục cho tôi thông tin về mặt hàng chôm chôm nhãn chính hiệu.

Chôm chôm nhãn, từ canh tác đến chất lượng

Trong các loại chôm chôm, chôm chôm nhãn là một giống ngon. Các nhà sưu tầm giống cho biết, từ lâu đời chôm chôm nhãn được trồng rải rác ở Đồng Nai, Bình Dương, Tiền Giang, Bến Tre. Chôm chôm nhãn còn có tên là chôm chôm đường vì thịt trái giòn, ngọt “như đường” – chôm chôm nhãn có độ Brix là 22 – 24 so với chôm chôm Java là 19-22 (%).

Những năm gần đây, chôm chôm nhãn tiếp tục được trồng ở nhiều địa phương miền Đông và miền Tây Nam Bộ. Tại các vùng chuyên canh chôm chôm có đầu tư thích đáng như Bến Tre, chất lượng chôm chôm nhãn rất tốt. Trên thực tế, một số cây chôm chôm trồng riêng lẻ, rời rạc vẫn cho thu hoạch do đất tốt, sẵn nước dù không chăm sóc. Tuy nhiên một số nhà vườn trồng rải rác chôm chôm nhãn trong các vườn cây ăn trái và không chăm sóc đúng cách thì chất lượng trái kém, thậm chí rất kém.

Chất lượng khác nhau của thị trường chôm chôm nhãn hiện nay phản ánh tình trạng canh tác nói trên. Trên thị trường chôm chôm nhãn có rất nhiều thứ hạng về chất lượng, muốn thưởng thức chôm chôm nhãn chất lượng cao cần nắm thêm thông tin ngành hàng.

Nhận biết trái chôm chôm nhãn

Để chọn được chất lượng tốt nhất của chôm chôm nhãn dựa vào các căn cứ như sau. Trước hết cần nhận dạng đúng giống. Chôm chôm nhãn là giống có dạng trái hình cầu, vỏ trái chuẩn bị chín chuyển từ màu xanh sang vàng, hồng và cuối cùng là đỏ. Thời điểm thu hoạch chôm chôm nhãn đảm bảo chất lượng tốt là lúc 2/3 vỏ trái kéo màu hồng đến đỏ và những trái còn lại trên chùm đã nhuốm màu vàng. Sau thu hoạch 1-2 ngày, có mặt trên thị trường, toàn bộ chôm chôm có màu hồng đến đỏ. Nếu còn trái màu xanh hay vàng thì những trái đó cho chất lượng kém.

Đặc điểm khác biệt của chôm chôm nhãn là vết “ráp” trên vỏ, râu thưa và hơi ngắn (so với các giống chôm chôm khác). Tuy nhiên một trong những thử thách gay go ngay cả đối với các chuyên gia rành về chôm chôm nhãn là một số lô hàng có dạng trái hơi dài, râu dài, không thấy rõ vết ráp ở vỏ trái và màu vỏ hình như đỏ hơn.

“Sự cố” nói trên là do vườn chôm chôm nhãn được trồng bên cạnh vườn chôm chôm Java. Sự thụ phấn chéo để lại dấu tích trên bộ vỏ trái chôm chôm nhãn nhưng ruột trái không có sự thay đổi nào đáng kể.

Trái chôm chôm nhãn có khối lượng nhỏ, 1 kg chôm chôm nhãn tốt có khoảng 40-50 trái (20-23g/ trái rời, không có cành). Nếu là chôm chôm nhãn thụ phấn bởi chôm chôm Java trái to nên số trái ít hơn. Nếu số trái chôm chôm nhãn rặt mà nhiều hơn có thể là do trồng quảng canh hoặc trồng xen trong các vườn cây ăn trái khác họ và thiếu chăm sóc nên trái bị “háp”, trái nhỏ, cơm mỏng thịt khó tróc, ít ngọt.

Trường hợp trái háp cũng gặp ở các vườn chôm chôm ra trái quá nhiều, thiếu nước thiếu phân bón thời điểm sau đậu trái và thời gian nuôi trái.

Vì sao thường thấy mặt hàng chôm chôm nhãn trái rời?

Giống chôm chôm nhãn đóng chùm thưa, rất ít chum đẹp, vì thế sau thu hoạch trái được vặt (lảy) rời khỏi chùm – trái rời và cũng để giảm chi phí đóng gói, vận chuyển. Chỉ có khoảng 15% sản lượng chôm chôm nhãn được để nguyên chùm trong khi đóng gói để tham gia thị trường cao cấp.