LỄ HỘI CHÔL CHNAM THMÂY CỦA DÂN TỘC KHMER TẠI TP.HCM – Lễ hội – Ban Dân Tộc (Tiếng Việt)

Lễ hội Chôl Chnam Thmây còn được gọi là “Tết năm mới” hay “Lễ chịu tuổi”. Đây là  lễ hội truyền thống của người dân tộc Khmer ở đồng bằng Nam bộ giống như tết Nguyên Đán của người Kinh. Lễ hội được kéo dài trong 03 ngày của tháng Chét (lịch Khmer), đó là: ngày 14, 15, 16 tháng 4 Dương lịch (năm nhuận thêm ngày 13-4 Dương lịch) tại chùa và ở gia đình.

Nghi lễ quan trọng nhất trong ngày Tết là “đắp núi cát” và “tắm Phật”, sùng đạo và tôn kính đức Phật. Chùa là nơi tôn nghiêm và cũng chính là ngôi nhà chung của cả cộng đồng. Vì vậy tất cả các lễ hội của người Khmer đều tập trung tại chùa. Trong ba ngày Tết, không khí tại các chùa và các phum sóc Khmer gần như náo nhiệt suốt ngày đêm. Tháng tư về… không gian thông thoáng, khí trời mát mẽ, khô ráo và mùa màng thì cũng đã gặt hái, thu hoạch vừa xong. Đây chính là thời điểm thuận lợi, thoải mái nhất để mọi người thong dong hưởng thụ những ngày lễ hội vui vẻ mà không phải vướng bận lo toan. Chôl Chnam Thmây được tổ chức theo đúng nghi lễ truyền thống, diễn ra trong ba ngày: Đêm Giao thừa nhằm vào đêm 13 tháng 4, được cúng tại nhà để đưa tiễn “Têvađa” cũ và rước “Têvađa” mới về. Đây cũng chính là đêm “lễ đi tu” (bôn bâm bous) của các chàng trai. Người Khmer tin rằng mỗi năm sẽ có một vị Têvađa xuống trần để chăm lo cho đời sống của họ được an cư, lạc nghiệp.

Tết Chôl Chnam Thmay được diễn ra trong ba ngày

Ngày thứ nhất – Chôl sangkran Thmây (ngày đầu năm mới): đồng bào Khmer thường chọn giờ tốt nhất trong ngày, có thể là 7 giờ sáng hoặc 5 giờ chiều, cũng có khi là 12 giờ đêm (tùy theo năm). Tất cả mọi người tắm gội sạch sẽ, mặc quần áo đẹp, trang trọng và lịch sự nhất, mang theo lễ vật nhang đèn vào chùa làm lễ rước Đại lịch “Maha Sangkran”, đồng thời diễu hành ba vòng chung quanh chính điện để đón chào Chư Thiên (Têvađa). Dưới sự hướng dẫn nghi lễ của một vị Achar được tôn kính nhất trong chùa, tất cả cùng nhau cầu nguyện, mong năm mới Têvađa về để hộ trì cho mọi người luôn được ấm no, hạnh phúc. Sau đó là lễ Phật. Tối đến, các trò chơi dân gian cùng các vũ điệu như múa Dù-kê, Rô-băm, Lâm- thôn… được mọi người thưởng ngoạn và tham gia vui chơi rất náo nhiệt. 

Theo Đại Đức Châu Hoài Thái, ủy viên Hội đồng trị sự – Giáo hội Phật giáo Việt Nam tại chùa Candaransi cho biết: Đúng 20 giờ, ngày 13/4/2016 (nhằm ngày 7/3 Bính thân) đối với đồng bào khmer Nam Bộ, các nước Campuchia, Lào, Thailand, Myanmar, Bangladesh, Ấn Độ và Sri Lanka là thời khắc giao thừa (hay còn gọi là lễ đón Chư Thiên năm mới).

Vị quản thế Thiên năm nay tên là Mandadevi (Mon địa tế qui) – Là con gái thứ tư của Đại Phạm Thiên Kapala sẽ hộ trì Năm Châu Bốn Biển.

Ngày thứ hai – Wonbơf (năm nhuận tổ chức 2 ngày): Mọi người lên chùa làm lễ dâng cơm sáng và trưa (Wen Chông Ham) cho các vị sư. Theo phong tục của người Khmer. Vào các ngày Lễ, Tết, mọi người tỏ lòng thành tâm tín ngưỡng bằng cách mang cơm, thức ăn và các loại bánh trái đến cho các sư sãi. Đáp lại các nhà sư sẽ làm lễ tạ ơn những người đã làm ra hạt gạo, đã trồng trọt, chăn nuôi, tạo cho cuộc sống được ấm no, đầy đủ. Sau khi làm lễ đưa thức ăn đến cho linh hồn những người đã khuất, các nhà sư làm lễ chúc phúc cho những người đã có lòng mang lễ vật đến cúng chùa. Vào buổi chiều, người ta tổ chức Lễ đắp núi cát (Puôn Phnon Khsach) để cầu phúc duyên và tránh khỏi những kiếp nạn. Tập tục này cũng bắt nguồn từ một sự tích của một thợ săn bắn gắn với ma thuật cầu mùa của người xưa.

Ngày thứ ba – Lơm săk: Còn gọi là ngày Lễ tắm Phật. Vào ngày này, các phật tử Khmer, mang thức ăn và hoa quả đến chùa từ sáng tinh mơ để dâng cơm cho các vị sư. Sau khi thọ thực xong, thì các nghi lễ tắm Phật chính thức bắt đầu: Trước tiên, các nhà sư dùng nước tinh khiết có ướp hương hoa thơm ngát. Họ dùng những cành hoa để vẫy những giọt nước hoa lên tượng Phật. Trong làn khói hương nghi ngút, người Khmer thành tâm khấn nguyện cầu mong Phật Trời gia hộ cho dân làng được dồi dào sức khoẻ, ruộng rẫy tốt tươi và trúng mùa. Họ cũng cầu chư Thiên hộ trì cho phum, sóc an lành, mọi người tai qua nạn khỏi và đạt thành những điều ước nguyện. Sau lễ tắm Phật, người Khmer còn làm lễ tắm cho các nhà sư cao niên trong chùa. Kế đến là lễ Kha ma tôs, tương tự như lễ sám hối của người Việt. Sau đó mọi người theo các vị sư đến các tháp đựng hài cốt và các nghĩa trang để làm lễ Bâng Skâu (cầu siêu). Tất cả mọi người dưới sự hướng dẫn của vị Achar sẽ thành tâm cầu nguyện cho vong linh những người thân của mình được siêu thoát. Cuối cùng, sau nghi lễ tắm Phật tại nhà. Tất cả con cháu trong gia đình trãi chiếu hoa, mời ông bà, cha mẹ ngồi vào đấy để nhận lời xin tha thứ những thiếu sót hay lỗi lầm mà họ đã vấp phải trong suốt năm qua, cũng như nhận ở họ lời hứa thành tâm sửa đổi. Sau khi đọc kinh cầu nguyện, ước mong năm mới cả nhà sẽ luôn gặp được nhiều điều may mắn, vui vẻ, bình an và hạnh phúc, con cháu sẽ dùng nước hoa thơm tắm cho ông bà, cha mẹ để tỏ lòng nhớ đến công ơn sinh thành.

Vừa qua, tại chùa Candaransi (còn được gọi là chùa Chantarangsay) tọa lạc tại địa chỉ 164/235 Trần Quốc Thảo, Phường 07, Quận 3, Thành phố Hồ Chí Minh đã long trọng tổ chức lễ tết Chôl Chnam Thmây cho đồng bào phật tử Khmer sinh sống, học tập, và làm việc tại TP.HCM. Đồng thời tạo một không gian đón tết cho những người Khmer sống xa nhà cũng như tạo điều kiện thuận lợi cho các phật tử tham gia nhiều hoạt động văn hóa mang ý nghĩa cổ truyền của đồng bào dân tộc Khmer.

Với ý nghĩa đó, đồng bào dân tộc Khmer đang sinh sống, lao động và học tập tại TP.HCM và các tỉnh miền đông Nam Bộ nhân dịp mừng năm mới Chôl Chnam Thmây cổ truyền của dân tộc mình hội tựu về chùa Candaransi để đón tết.

HT. DANH LUNG phát biểu khai mạc

Phát biểu tại buổi lễ tết Chôl Chnam Thmây. Hòa  thượng Danh  Lung – trụ trì chùa Candaransi, đồng thời là trưởng ban tổ chức đã nói lên ý nghĩa truyền thống sâu sắc của tết Chôl Chnam Thmây. 

Tết Chôl Chnam Thmây năm nay tại chùa Candaransi được diễn ra với sự hiện diện của HT. Thích Thiện Nhơn, chủ tịch Hội đồng trị sự – Giáo hội Phật giáo Việt Nam; HT. Thích Thiện Tánh – Phó chủ tịch Hội đồng trị sự, Ban trị sự Giáo hội Phật giáo Việt Nam, lãnh đạo chính quyền T.Ư và TP.HCM, ban, nghành đoàn thể cùng hàng ngàn phật tử cũng như đồng bào Khmer đang sinh sống, và làm việc tại TP.HCM tham dự.

Đạo từ của HT. THÍCH THIỆN NHƠN, chủ tịch HĐTS – GHPGVN

Thay mặt cho T.Ư Giáo hội Phật giáo Việt Nam, HT .Thích Thiện Nhơn đã phát biểu, gởi lời chúc đến đồng bào, các vị sư sãi Khmer trọn hưởng một mùa xuân tràn đầy hạnh phúc, hỷ lạc. Hòa thượng cũng tán thưởng tinh thần hòa họp của chư tăng hệ phái Nam tông Khmer sinh hoạt phật sự, duy trì bản sắc văn hóa dân tộc, sinh hoạt văn hóa tín ngưỡng trong ngôi nhà chung Giáo hội Phật giáo Việt Nam.

Bên cạnh đó, đại diện Thường trực Hội đồng trị sự Giáo hội Phật giáo Việt Nam, các cơ quan, ban, ngành T.Ư, TP.HCM, các tỉnh thành cũng đã tặng nhiều lẵng hoa, quà chúc mừng đến chư tăng phật tử Nam tông Khmer.

Các đơn vị tặng hoa chúc mừng

Được biết, năm nay, chùa Candaransi tổ chức đón mừng Tết cổ truyền từ ngày 13 đến 16-4 với các hoạt động: lễ bái Tam bảo, tụng kinh cầu an, thuyết pháp, lễ đón mừng chư Thiên năm mới, lễ đắp núi cát, núi gạo, cúng dường bát hội đến 300 vị Tăng, lễ tắm Phật, lễ mừng Tân Thiên Can, cầu an, cầu siêu…

Trước đó, hơn 200 chư Tăng đã tham dự lễ đặt bát hội cúng dường nhân mùa lễ hội tết Chôl Chnam Thmây của đồng bào dân tộc Khmer do chùa tổ chức./.

Danh Diệm (Tin / Ảnh)