Khám Phá Những Lễ Hội Đặc Sắc Tại Miền Tây Nam Bộ

Miền sông nước miền Tây khiến người ta nhớ đến hình ảnh của những con sông, kênh rạch chằng chịt và những cánh đồng bạt ngàn. Ở đây cũng sở hữu các nét văn hóa truyền thống của các tỉnh thành Tây Nam Bộ và theo đó là các lễ hội đặc trưng của họ. Các lễ hội độc đáo, hấp dẫn mang lại cho du khách một cái nhìn đa dạng về phong tục tập quán, nếp sinh hoạt, phong cách sống tươi vui chân chất của người nông dân. Bạn có thể xem qua những lễ hội đặc sắc dưới đây để hiểu thêm về văn hóa của người vùng Tây Nam Bộ, qua đó bạn có thể hòa mình cùng những không khí sôi động của lễ hội nếu có dịp ghé qua vùng đất phù sa nơi đây.

1. Lễ Hội Tống ôn – Tống gió

Từ thuở xa xưa, vùng đất Nam Bộ còn hoang sơ, nhiều đầm lầy, ao tù, nước đọng. Vì vậy, đã có nhiều dịch bệnh gây hại cho con người. Thấy vậy, người ta tin rằng đó là do ma quỷ, những người khuất mặt khuất mặt gây ra. Lễ hội Tống Ôn đã ra đời từ đó, như một dịp thờ cúng các vị ấy, mong bình an cho gia đình và làng xóm. Tống ôn – tống gió nghĩa là tống tiễn, xua đi những ôn dịch, tà khí, dịch bệnh gây hại cho con người.

Để chuẩn bị làm lễ Tống Ôn họ chuẩn bị các đồ vật cúng thần trước để ra mắt thần. Sau đó, làm một chiếc thuyền, bày biện các đồ vật cúng lên trên đó rồi để ra giữa sân, thắp nhang khấn vái. Cúng xong, người ta cho 4 thanh niên khiêng chiếc thuyền đưa lên xe tuần hành qua các khu phố. Đến ngã 3 sông, người ta để 1 ít tiền lẻ, bánh, gạo, muối, thịt heo hoặc gà, vài lá bùa rồi thả thuyền trôi theo dòng nước với mong muốn đem đi những điều xui xẻo, bệnh tật, được tai qua nạn khỏi, hướng tới một cuộc sống an lành và hạnh phúc.

Ngày nay, lễ này chỉ còn phổ biến ở Cần Thơ, Vĩnh Long, Long An. Tuy nhiên, thời điểm tổ chức không đồng nhất, nhưng đa số các nơi chọn ngày 19 tháng Giêng âm lịch để tổ chức lễ hội ở các đền, chùa, miếu…

2. Lễ hội Đua Bò Bảy Núi

Lễ hội này là một lễ hội đặc trưng về nét văn hóa dân gian và môn thể thao độc đáo của đồng bào dân tộc người Khmer. Vào khoảng cuối tháng 8 đến đầu tháng 9, ở Tri Tôn, An Giang. Những chú bò khỏe mạnh, nhanh nhẹn nhất sẽ được chăm sóc kĩ lưỡng để chuẩn bị cho cuộc đua. Vào những ngày này, người dân cũng sẽ chuẩn bị khoảnh ruộng có chiều dài 200 m, chiều ngang 100 m được trục xới để có độ trơn của bùn. Những cặp bò nào được giải cao sẽ được coi như một tài sản quý của cả làng. Chúng sẽ đem lại may mắn, ấm no cho mùa vụ. Không khí kịch tính, náo nhiệt từ lễ hội đã thu hút hàng ngàn du khách và các tỉnh lận cận ghé thăm. 

3. Lễ hội vía Bà Chúa Xứ Núi Sam

Miếu Bà Chúa Xứ nằm dưới triền Đông của núi Sam, Châu Đốc, An Giang. Từ trên cao, miếu Bà như một đóa hoa sen. Phải nói miếu Bà chúa Xứ là một trong những di tích kiến trúc nghệ thuật có tiếng ở miền Nam và sự linh thiêng đã thu hút hàng nghìn khách thập phương từ xa đến đây để cúng bái với ý nguyện cầu cho một năm ấm no, mọi tai ương đều qua hết.

Cứ mỗi năm vào ngày 23/4 – 27/4 âm lịch, lễ hội được bắt đầu tổ chức nhưng ngày Vía Bà chính là ngày 25/4 vì đây là ngày phát hiện ra tượng bà. Du khách sẽ được xem nghi thức tắm bà, phần được coi là đặc sắc nhất. Tượng Chúa Xứ được bằng nước mưa pha với nước hoa lau khắp thân tượng và thay y phục mới cho bà. Bên cạnh đó, lễ hội còn có những hoạt động văn hóa dân gian như: múa lân, múa mâm thao, múa đĩa chén,… 

4. Lễ hội Đôn Ta – Dolta

Lễ Dolta được diễn ra trong 3 ngày từ 29/8 đến 1/9 âm lịch, là lễ “Xá tội vong nhân” của người dân tộc Khmer. Bạn biết đến lễ Vu Lan của người Kinh thì người Khmer có lễ Đôn Ta là cúng ông bà tổ tiên. Người Khmer không tổ chức ngày giỗ hằng năm cho người đã khuất nên họ tổ chức lễ này để tưởng nhớ và xin phước lành cho những người còn sống. 

Ngày đầu tiên, các gia đình sẽ cùng nhau dọn dẹp nhà cửa, bàn thờ tổ tiên cho sạch sẽ và bày lên 4 chén cơm ngon. Sau đó, họ đốt đèn để cúng, đến chiều họ đến chùa để nghe sư tụng kinh lấy phước. Ở chùa sẽ có các tiết mục văn nghệ với các điệu múa truyền thống, trò chơi dân gian như: múa dù – kê, múa Lâm-thol…

Ngày hai, họ sẽ rước linh hồn người đã khuất từ chùa về nhà để mời cơm. Mỗi gia đình sẽ chuẩn bị thức ăn, bánh trái, để tiễn các linh hồn vào ngày cuối. Khi nghi thức hoàn tất thì cũng là lúc lễ Dolta xem như kết thúc. Cũng vào dịp này, vùng Bảy Núi cũng diễn ra lễ hội đua bò đông vui và nhộn nhịp.

5. Lễ Tết Khmer Chol Chnam Thmay

Là lễ chịu tuổi của người Khmer ở vùng Đồng bằng sông Cửu Long, lễ Chol Chnam Thmay diễn ra vào tháng 4, kéo dài trong 3 ngày. Đây cũng là tết cổ truyển của người Khmer ở Việt nam cũng như các nước: Campuchia, Lào, Thái Lan, Myanma, Sri Lanka. Khi du khách có dịp đến những nơi đông người Khmer sinh sống như: Sóc Trăng, An Giang, Trà Vinh,… vào khoảng thời gian này thì sẽ cảm nhận không khí náo nhiệt hơn bao giờ hết. 

Cũng kha khá giống những hoạt động vào ngày tết nguyên đán của người Kinh, vào ngày đầu họ sẽ dọn dẹp nhà cửa, tắm gội sạch sẽ, mặc quần áo chỉnh tề, mang theo lễ vật nhang đèn vào chùa làm lễ rước đại lịch. Buổi tối, trai gái trong phum, sóc tụ tập về sân chùa, tham gia các sinh hoạt vui chơi giải trí, múa dù-kê, rồ-băm, múa lâm-thôl, thả đèn gió…Ngày thứ hai, mọi người làm lễ dâng cơm các sư sãi ở chùa. Đến chiều, người ta tổ chức làm lễ đắp núi cát. Ai cũng tìm cho mình nắm cát sạch đem đến chùa đổ thành đống quanh đền thờ Phật, bên ngoài hành lang trước sân chùa. Sau đó là phần lễ quy y cho núi, đến ngày hôm sau thì làm lễ xuất thể. Ngày thứ ba là lễ tắm tượng Phật nhằm gột rửa những điều không may của năm cũ, chào đón năm mới an lành. Hết ba ngày tết, người dân quay lại cuộc sống thường ngày và bắt đầu bước vào một vụ mùa mới.

6. Lễ Hội Cúng Trăng Ok Om Bok

Lễ hội Ok Om Bok hay còn gọi là Phochia Praschanh som paes khee, một số người gọi là lễ Cúng Trăng, được công nhận là di sản văn hóa phi vật thể cấp quốc gia. Hằng năm, lễ hội được tổ chức vào rằm tháng 10 Âm Lịch (15/10) của đồng bào dân tộc Khmer Nam Bộ sinh sống ở các tỉnh như Kiên Giang, Sóc Trăng, Cà Mau, Bạc Liêu, Hậu Giang, Trà Vinh, Vĩnh Long…. Được diễn ra ở nhiều tỉnh miền Tây là vậy nhưng quy mô lớn nhất là Trà Vinh và Sóc Trăng. Trong lễ hội, nghi thức cung bái được tổ chức tại gia đình hoặc tại chùa. Lễ vật thường là các nông sản như: chuối, dừa, khoai lang, khoai mì, cam, quýt, cốm dẹp,… chờ đến khi trăng lên, gia chủ khấn vái, tạ ơn thần Mặt Trăng đã phù hộ một năm làm ăn tốt đẹp và cầu mong mùa mới thuận lợi. 

Đua ghe ngo cũng là phần đặc sắc nhất của lễ hội với sự hào hứng tranh tài của những thanh niên to khỏe. Thêm nữa, còn có các trò chơi dân gian góp phần làm nên không khí náo nhiệt của lễ hội như kéo co, đập niêu, nhảy bao bố,…Khi trời tối, người ta rước đèn trên sông và xem văn nghệ của người Khmer dưới ánh đèn lung linh dưới đêm trăng rằm.

7. Lễ Hội Kathina

Lễ hội này diễn ra nhằm mục đích cầu cho dân làng yên ấm, gia đình an vui, mưa thuận gió hòa, mùa mang tươi tốt. Trong lễ hội, người dân dâng áo cà sa và các vật dụng dành cho chư tăng. Thường được diễn ra hằng năm từ ngày 15/9 đến 15/10 âm lịch tùy theo quy định của Phật giáo Nam tông Khmer, các chùa sẽ chọn 1 ngày cụ thể và thông báo cho các Phật tử trong phum sóc biết để chuẩn bị tiến hành làm lễ Kathina. Trong lễ hội, người dân sẽ thỉnh chư tăng đến nhà để tụng kinh, cầu cho gia chủ và cư dân phum sóc. Ngày hôm sau là đông vui nhất, toàn bộ cư dân phum sóc sẽ cùng tham gia làm lễ Kathina. Các vật phẩm gồm áo cà sa, bình bát, tập viết và các lễ vật thiết yếu phục vụ việc sinh hoạt của các nhà sư. Đi kèm đám rước là đội trống Sa – dăm, đội Rô – băm cùng chục thiếu nữ xếp thành hai hàng để rước về chùa và dâng lên cho các nhà sư. Hàng trăm cây hoa, cây cảnh được trang trí bằng những sợi dây nhựa lấp lánh nên nhiều người còn gọi lễ Kathina là lễ dâng bông. 

Những lễ hội văn hóa đặc trưng của miền Tây sẽ cho bạn thấy rõ nhất các phong tục, tập quán của người dân bản địa. Bạn sẽ quên đi mệt mỏi và có những khoảnh khắc đáng nhớ, thư gian trong chuyến đi đến mảnh đất phù sa này. Hi vọng bạn sẽ có dịp đến và trải nghiệm những nét độc đáo này của miền Tây Nam Bộ.

— Theo Tuyết Nga —

5

(100%)

1

votes

. Có 1 người đánh giá