Khái niệm tội phạm theo quy định của BLHS 2015

Tội phạm là chế định quan trọng và chủ yếu của luật hình sự. Đây là thuật ngữ được nhắc tới hàng ngày nhưng bạn có hiểu rõ về nội dung cũng như các yếu tố liên quan đến tội phạm? Bài viết sau đây sẽ cung cấp các thông tin cần thiết.

1. Tội phạm là gì?

Theo khoản 1 Điều 8 Bộ luật Hình sự 2015, tội phạm là hành vi nguy hiểm cho xã hội được quy định trong Bộ luật Hình sự, do người có năng lực trách nhiệm hình sự hoặc pháp nhân thương mại thực hiện một cách cố ý hoặc vô ý, xâm phạm độc lập, chủ quyền, thống nhất, toàn vẹn lãnh thổ Tổ quốc, xâm phạm chế độ chính trị, chế độ kinh tế, nền văn hóa, quốc phòng, an ninh, trật tự, an toàn xã hội, quyền, lợi ích hợp pháp của tổ chức, xâm phạm quyền con người, quyền, lợi ích hợp pháp của công dân, xâm phạm những lĩnh vực khác của trật tự pháp luật xã hội chủ nghĩa mà theo quy định của Bộ luật Hình sự phải bị xử lý hình sự.

Những hành vi tuy có dấu hiệu của tội phạm nhưng tính chất nguy hiểm cho xã hội không đáng kể thì không phải là tội phạm và được xử lý bằng các biện pháp khác.

Hiểu ngắn gọn, tội phạm là những hành vi gây nguy hiểm cho xã hội được quy định cụ thể trong Bộ luật hình sự, do các chủ thể có đủ năng lực trách nhiệm hình sự gây ra và bị xử lý hình sự theo quy định của BLHS.

2. Phân loại tội phạm

– Căn cứ vào tính chất và mức độ nguy hiểm cho xã hội của hành vi phạm tội được quy định trong Bộ luật Hình sự, tội phạm được phân thành 04 loại sau đây:

+ Tội phạm ít nghiêm trọng là tội phạm có tính chất và mức độ nguy hiểm cho xã hội không lớn mà mức cao nhất của khung hình phạt do Bộ luật Hình sự quy định đối với tội ấy là phạt tiền, phạt cải tạo không giam giữ hoặc phạt tù đến 03 năm;

+ Tội phạm nghiêm trọng là tội phạm có tính chất và mức độ nguy hiểm cho xã hội lớn mà mức cao nhất của khung hình phạt do Bộ luật Hình sự quy định đối với tội ấy là từ trên 03 năm tù đến 07 năm tù;

+ Tội phạm rất nghiêm trọng là tội phạm có tính chất và mức độ nguy hiểm cho xã hội rất lớn mà mức cao nhất của khung hình phạt do Bộ luật Hình sự quy định đối với tội ấy là từ trên 07 năm tù đến 15 năm tù;

+ Tội phạm đặc biệt nghiêm trọng là tội phạm có tính chất và mức độ nguy hiểm cho xã hội đặc biệt lớn mà mức cao nhất của khung hình phạt do Bộ luật Hình sự quy định đối với tội ấy là từ trên 15 năm tù đến 20 năm tù, tù chung thân hoặc tử hình.

– Tội phạm do pháp nhân thương mại thực hiện được phân loại căn cứ vào tính chất và mức độ nguy hiểm cho xã hội của hành vi phạm tội theo quy định tại khoản 1 Điều 9 Bộ luật Hình sự và quy định tương ứng đối với các tội phạm được quy định tại Điều 76 Bộ luật Hình sự.

Tham khảo Nguyên nhân của tội phạm là gì?

3. So sánh khái niệm tội phạm được định nghĩa tại Bộ luật hình sự năm 2015 và Bộ luật hình sự năm 1999

Khái niệm tội phạm của BLHS 2015  đã mở rộng hơn, với nhiều điểm tiến bộ, cụ thể như sau:

Thứ nhất, về chủ thể chịu trách nhiệm hình sự: BLHS đã mở rộng thêm chủ thể phải chịu trách nhiệm hình sự, nếu như trước đây, Bộ luật hình sự năm 1999 chỉ quy định về “người có năng lực trách nhiệm hình sự” phải chịu trách nhiệm hình sự đối với các hành vi nguy hiểm cho xã hội do mình gây ra được quy định trong Bộ luật hình sự. Đến nay, Bộ luật hình sự mới đã bổ sung quy định trách nhiệm hình sự “pháp nhân thương mại”. Đối với pháp nhân thương mại phạm tội, chỉ áp dụng đối với 33 tội đặc thù (Quy định về phạm vi chịu trách nhiệm hình sự của pháp nhân thương mại tại Điều 76 Bộ luật hình sự 2015) trong phần “Các tội phạm” được quy định tại BLHS.

Thứ hai, có thể nhận thấy, việc quy định tính phải chịu hình phạt trong khái niệm tội phạm là một điểm mới, được coi là một điểm tiến bộ. Như đã phân tích, tội phạm là hành vi có tính nguy hiểm cho xã hội, xâm phạm tới các quan hệ xã hội mà pháp luật hình sự bảo vệ. Chỉ có hành vi phạm tội mới phải chịu biện pháp trách nhiệm là hình phạt, không có tội phạm thì cũng không có hình phạt. Trong phần “các tội phạm”của BLHS, bằng việc nêu hành vi nào là tội phạm thì các Nhà làm luật cũng quy định rõ mức hình phạt cụ thể kèm theo để áp dụng đối với từng trường hợp phạm tội cụ thể. Điều này cho thấy việc khái quát về “tính phải chịu hình phạt” trong khái niệm tội phạm theo quy định tại Bộ luật hình sự 2015 đã thể hiện rõ bản chất của tội phạm là nguy hiểm cho xã hội, là loại vi phạm pháp luật nghiêm trọng nhất và bị xử lý bằng những hình phạt thích đáng nhất.

Thứ ba, về việc tách phân loại tội phạm thành một điều Luật riêng, độc lập: Về nguyên tắc, khái niệm tội phạm chỉ bao gồm những đặc điểm chung, đặc trưng và điển hình đối với bất kỳ loại tội phạm nào. Việc gộp phân loại tội phạm tại Khoản 2, 3 Điều 8 Bộ luật hình sự năm 1999 đã làm mất đi tính khái quát đối với khái niệm tội phạm. Bởi lẽ, việc phân loại tội phạm thành các tội ít nghiêm trọng, tội nghiêm trọng, tội rất nghiêm trọng và tội đặc biệt nghiêm trọng là cụ thể hóa các loại tội phạm nói chung. Về bản chất, đó là sự phân loại trong một khái niệm, không phải là khái niệm. Do vậy, việc BLHS mới quy định riêng về việc phân loại tội phạm là hoàn toàn phù hợp đối với nguyên tắc chung.

4. Câu hỏi thường gặp

Độ tuổi chịu trách nhiệm hình sự?

Điều 12 của Bộ luật hình sự 2015 như sau

1. Người từ đủ 16 tuổi trở lên phải chịu trách nhiệm hình sự về mọi tội phạm, trừ những tội phạm mà Bộ luật này có quy định khác.

2. Người từ đủ 14 tuổi đến dưới 16 tuổi phải chịu trách nhiệm hình sự về tội phạm rất nghiêm trọng, tội phạm đặc biệt nghiêm trọng quy định tại một trong các điều 123, 134, 141, 142, 143, 144, 150, 151, 168, 169, 170, 171, 173, 178, 248, 249, 250, 251, 252, 265, 266, 286, 287, 289, 290, 299, 303 và 304 của Bộ luật này.

Tội phạm và tình hình tội phạm là hai khái niệm đồng nhất với nhau?

Sai. Theo điều 8 Bộ luật Hình sự 2015 (sửa đổi, bổ sung 2017) tội phạm là hành vi nguy hiểm cho xã hội được quy định trong BLHS. Còn tình hình tội phạm là diễn biến và thực trạng của tội phạm đã xảy ra trong đơn vị thời gian và không gian nhất định. Vậy tội phạm và tình hình tội phạm không thể là hai khái niệm đồng nhất.

Tình huống cụ thể đóng vai trò là nhân tố hình thành động cơ của người phạm tội?

Sai. Chỉ có 1 số tình huống cụ thể mới hình thành động cơ của ng phạm tội, còn các tình huống khác thì có vai trò khác.

Tóm lại, khái niệm tội phạm theo quy định tại Bộ luật hình sự 2015, sửa đổi bổ sung năm 2017 đã kế thừa tốt tinh thần khái niệm tội phạm theo quy định của Bộ luật hình sự 1999 cùng với nhiều điểm mới và tiến bộ. Khái niệm tội phạm ngày càng hoàn thiện và phát huy vai trò của nó trong thực tiễn.

5/5 – (4463 bình chọn)

✅ Dịch vụ thành lập công ty
⭕ ACC cung cấp dịch vụ thành lập công ty/ thành lập doanh nghiệp trọn vẹn chuyên nghiệp đến quý khách hàng toàn quốc

✅ Đăng ký giấy phép kinh doanh
⭐ Thủ tục bắt buộc phải thực hiện để cá nhân, tổ chức được phép tiến hành hoạt động kinh doanh của mình

✅ Dịch vụ ly hôn
⭕ Với nhiều năm kinh nghiệm trong lĩnh vực tư vấn ly hôn, chúng tôi tin tưởng rằng có thể hỗ trợ và giúp đỡ bạn

✅ Dịch vụ kế toán
⭐ Với trình độ chuyên môn rất cao về kế toán và thuế sẽ đảm bảo thực hiện báo cáo đúng quy định pháp luật

✅ Dịch vụ kiểm toán
⭕ Đảm bảo cung cấp chất lượng dịch vụ tốt và đưa ra những giải pháp cho doanh nghiệp để tối ưu hoạt động sản xuất kinh doanh hay các hoạt động khác

✅ Dịch vụ làm hộ chiếu
⭕ Giúp bạn rút ngắn thời gian nhận hộ chiếu, hỗ trợ khách hàng các dịch vụ liên quan và cam kết bảo mật thông tin