Khái niệm thuốc – Phân loại thuốc – Nguyên tắc sử dụng thuốc

1. Khái niệm thuốc

Thuốc là gì? Định nghĩa thuốc:

Thuốc là những chế phẩm được sản xuất từ các nguyên liệu có nguồn gốc thiên nhiên, bán tổng hợp hoặc tổng hợp toàn phần thành những dạng thích hợp để phục vụ cho việc phòng bệnh, chữa bệnh hoặc chẩn đoán bệnh cho con người.

2. Phân loại thuốc:

Các thuốc được chia thành những loại cụ thể sau:

2.1 Thuốc điều trị bệnh:

Có tác dụng chữa nguyên nhân hoặc triệu chứng của một bệnh cụ thể. Thí dụ:

Morphin: Chữa triệu chứng đau trong một số trường hợp như chấn thương nặng, phẫu thuật hoặc ung thư giai đoạn cuối.
Ampicilin: Điều trị các bệnh nhiễm khuẩn đường hô hấp, nhiễm khuẩn da, mô mềm.

2.2 Thuốc phòng bệnh:

Có tác dụng phòng ngừa các bệnh có thể gặp về sau.

Thí dụ: Tiêm Vaccin BCG cho trẻ sơ sinh để phòng lao.

2.3. Thuốc hỗ trợ điều trị:

Không có tác dụng chữa bệnh trực tiếp nhưng có tác dụng làm tăng, hỗ trợ hoặc khắc phục các tác dụng phụ của thuốc điều trị nhằm đạt hiệu quả cao hơn. Thí dụ: Isoniazid dùng để điều trị lao nhưng có tác dụng phụ là gây viêm thần kinh ngoại vi nên thường dùng kèm với Vitamin B6 để phòng tác dụng này.

2.4. Thuốc thăm dò, chẩn đoán:

Phục vụ cho việc xét nghiệm, chuẩn đoán bệnh. Thí dụ: Các chất cản quang có iod được sử dụng rộng rãi trong X-quang chẩn đoán như chụp tuỷ sống, chụp động mạch, chụp X-quang đường tiêu hoá. Barisulfat dùng chụp X-quang thực quản, dạ dày, ruột.

2.5. Thuốc bổ dưỡng, tăng thể lực:

Ví dụ: các vitamin, các Acid Amin.

3.  Nguyên tắc sử dụng thuốc:

Để đảm bảo sử dụng thuốc trong điều trị một cách hợp lý, an toàn và có hiệu quả, cần tuân thủ 3 nguyên tắc sau:

1.  Chọn phác đồ điều trị  với thuốc đặc trị phù hợp , dùng liều tối thiểu có hiệu lực và nguy cơ tác dụng phụ thấp nhất. Dùng thuốc đúng liều lượng và đủ thời gian quy định.
2.  Có biện pháp xử lý kịp thời khi sử dụng thuốc quá liều hoặc xảy ra tai biến.
3.  Tuân thủ các nguyên tắc, quy định trongviệc sử dụng các nhóm thuốc như kháng sinh, thuốc chống lao, thuốc chống viêm không steroid, các corticoid…

4. Các môn học liên quan:

4.1. Môn hoá cơ sở:

Hoá phân tích.

4.2. Môn y cơ sở:

Gồm giải phẫu, giải phẫu bệnh, bệnh lý học.

4.3. Môn dược học:

Dược liệu, bào chế.

5. Nội dung môn học:

5.1. Phần hoá dược:

a, Học về các nhóm thuốc sắp xếp theo tác dụng dược lý. Thí dụ:

1. Thuốc an thần, gây ngủ.
2. Thuốc điều trị rối loạn tâm thần.
3. Thuốc chữa ho.
4. Thuốc kháng sinh.
5. Thuốc chữa lao…

b, Trong mỗi nhóm thuốc sẽ có 2 phần:

– Phần đại cương: Trình bày những đặc điểm chung của nhóm thuốc.

– Phần thuốc cụ thể: Trình bày một số thuốc chính của nhóm.

Mỗi thuốc sẽ học các mục:

1. Tên chính (tên gốc, tên generic)
2. Tên biệt dược thông dụng.
3. Công thức hoá học(chỉ với thuốc điển hình của mỗi nhóm).
4. Tính chất.
5. Tác dụng và cơ chế tác dụng.
6. Đặc điểm dược động học.
7. Chỉ định.
8. Cách dùng và liều lượng.
9. Tác dụng không mong muốn.
10. Chống chỉ định và những điều cần lưu ý khi sử dụng.
11. Phương pháp bảo quản.

5.2. Phần dược lý:

Học về tác dụng của thuốc trong cơ thể, bao gồm qúa trình hấp thu, phân bổ,chuyển hoá và thải trừ thuốc.

5.3. Các thuốc học trong chương trình sẽ được lồng ghép giữa Hoá dược và Dược lý.

Phương pháp học tập: Áp dụng phương pháp học tập chủ động.

Nghe giảng trênlớp kết hợp với tự học và tham khảo tài liệu có liên quan. Gắn liền học tập lý thuyết trong nhà trường với thực tế ngành dược, với các thuốc thông thường đang sử dụng trong phòng và điều trị bệnh cho con người.