Hướng dẫn kỹ thuật trồng và chăm sóc cây sachi (sacha inchi)

Chia sẻ kinh nghiệm trồng cây sachi, các kỹ thuật chăm sóc sachi (còn gọi là cây sacha inchi thuộc họ thầu dầu), đây là giống cây trồng mới, có tiềm năng kinh tế cao. Tuy nhiên nhiều bà con vẫn chưa nắm được quy trình canh tác cụ thể. Bài viết hôm nay chúng tôi sẽ giới thiệu sơ lược về kỹ thuật trồng giống cây này, mời bà con cùng tham khảo và đóng góp ý kiến

Tư vấn cây sachi – 0944 333 855

Giới thiệu về cây sachi

Cây sachi (tên khoa học Plukenetia volubilis) là một giống cây có xuất xứ từ vùng Nam Mỹ, được người bản địa gọi là cây sacha inchi, đậu núi inca, lạc inca… thuộc họ thầu dầu (Euphorbiaceae), thân có dạng dây leo, không có tay cuốn, có tuổi thọ cao lên đến 20 năm.

Lá cây sachi hơi có lông, hình tim, mép lá có răng cưa, lá non non có đuôi lá nhọn rõ
Thân chính quấn lấy cây trụ, về sau phân thành cành ngang.
Bắt đầu ra hoa đậu quả sau 3-4 tháng, thu hoạch lượt quả đầu tiên sau 6 tháng.
Hoa mọc ở nách lá, dạng chùm, hoa đực nhỏ bên trên, hoa cái lớn hơn nằm sát cuống, mỗi chùm có 1-2 hoa cái, 15-20 hoa đực.
Quả dạng quả nang, chia thành 4-8 khoang, mỗi khoang chứa 1 hạt.
Quả non có màu xanh, vỏ ngoài bóng, khi già chuyển thành màu nâu đen
Hạt già có dạng dẹp, lớp vỏ cứng, phải tách bằng máy tách chuyên dụng

Hiện nay cây sachi được trồng nhiều ở khu vực Nam Mỹ và Đông Nam Á. Do cơ bản có chung đới khí hậu và nhiều nét tương đồng về thổ nhưỡng. Thái Lan là nước đi đầu trong khu vực về canh tác cây sachi, hiện nay ở Việt Nam diện tích trồng sachi cũng bắt đầu tăng nhanh.

Một số yêu cầu về khí hậu và đất để trồng sachi

So với những cây nhiệt đới khác, sachi là cây thích nghi tương đối rộng, ở Việt Nam nói riêng sachi có thể trồng từ đồng bằng cho tới vùng núi, cao nguyên, từ đất xám, đất pha cát, đất thịt nhẹ cho đến đất đỏ bazan. Một số điều kiện tự nhiên phù hợp nhất để canh tác cây sachi như sau

Đất có pH trung tính 5.0 – 7.0
Thoát nước tốt, giàu mùn, có tầng canh tác tối thiểu 1m
Cây có thể chịu úng tốt tuy nhiên nếu thời gian ngập nước kéo dài cây sẽ chết
Nhiệt độ sinh trưởng từ 10-35 độ C – Tốt nhất trong khoảng 22-32 độ C
Lượng mưa trung bình 1.500mm/năm. Độ cao dưới 1.700m so với mực nước biển
Cây thích hợp với ánh sáng trung bình, có cây che bóng vừa phải.

Khoảng cách và mật độ trồng sachi

Hiện nay có rất nhiều khoảng cách, quy cách và mật độ trồng rất khác nhau. Tùy theo khả năng thâm canh và điều kiện đất đai mà chọn khoảng cách và mật độ phù hợp

Khoảng cách 2,5m x 2,5m – Tương đương 1.600 cây/ha
Khoảng cách 2,0m x 3,3m – Tương đương 1.667 cây/ha
Khoảng cách 2,5m x 3,3m – Tương đương 1.333 cây/ha
Khoảng cách 3m x 3m – Tương đương 1.111 cây/ha

Không nên trồng quá dày, tối đa không nên vượt quá 2.000 cây/ha. Vì độ phát tán của cây về sau rất mạnh, khác hẳn so với khi trồng cây hồ tiêu hoặc trồng chanh dây

Chuẩn bị đất trồng sachi

Cày xớt đất cho bằng phẳng, dọn sạch cỏ rác, lên luống. Đối với đất rừng, đất đồi thoát nước tốt, chỉ cần san mặt bằng và đào hố. Đối với các địa hình dốc cần tạo gờ đồng tâm tránh xói mòn, rửa trôi. Đối với đất có nguy cơ đọng nước, cần tiến hành đánh rãnh thoát nước.

Đào hố trồng cách thời điểm xuống giống 1 tháng. Hố có kích thước 30x30x30cm hoặc 40x40x40cm. Mỗi hố trộn 5-10kg phân chuồng hoai mục + 1 thìa chế phẩm Trichoderma + 0,3 – 0,5kg lân, trộn với lớp đất mặt và lấp hố tưới đẫm nước.

Cách làm giàn trồng sachi

Nhìn chung sachi có thể tận dụng trồng lại trên các diện tích chuyển đổi từ các giống cây trồng khác như tiêu, chanh dây… bà con có thể dùng các trụ tiêu hoặc giàn chanh dây để trồng sachi, một số kiểu giàn sachi thường thấy

Giàn chữ T: Sử dụng cọc bê tông, cọc tre, cọc gỗ… chiều cao 2-2,5m. Chôn sâu 40cm. Cọc cách cọc 3-4m. Bên trên cọc xuống dưới chân cọc cứ 50cm ta thiết kế 1 thanh ngang, từ 50cm (đỉnh cọc) cho đến 1m2 (cách chân cọc 1m). Sử dụng dây kẽm nối các đầu cọc, thân cọc và các thanh ngang với nhau để làm giá đỡ cho cây đeo bám
Giàn chữ I: Sử dụng cọc quy cách tương tự như giàn chữ T, tuy nhiên đỉnh cọc xuống không cần thiết kế thanh ngang, chỉ cần dùng kẽm nối các cọc trong cùng 1 hàng lại với nhau
Giàn truyền thống: Có thể tận dụng từ những giàn chanh dây, giàn bầu bí để trồng sachi, không cần thiết kế lại nhiều
Tận dụng trụ tiêu cũ: Mỗi trụ tiêu bà con thiết kế thanh ngang dài 1-1,5m. Buộc thành hình chữ thập vuông góc với trụ, mỗi giá chữ thập cách nhau từ 0,5 – 1m, tùy theo chiều cao của trụ.

Theo đánh giá từ nhiều bà con và trung tâm nghiên cứu đã khảo nghiệm cây sachi, kiểu giàn chữ T là phù hợp nhất, giúp cây có thể phát triển được tối đa thân cành, đón được nhiều ánh sáng, quá trình chăm sóc và thu hoạch cũng thuận tiện hơn

Thời vụ trồng sachi

Nếu đáp ứng được nước tưới có thể trồng sachi quanh năm, tuy nhiên thích hợp nhất là vào mùa hè hoặc mùa thu (Tháng 6 hoặc tháng 9). Cây giống sachi có thể được ươm trực tiếp từ hạt hoặc sử dụng công nghệ nuôi cấy mô invtro. Trong quá trình chăm sóc cây trong vườn ươm nếu cây quấn ngọn vào nhau, có thể sử dụng kéo để cắt đi, bảo đảm cây đủ cứng cáp để vận chuyển đến nơi trồng.

Khi trồng không nên trồng quá sâu, vị trí gốc cần được vun cao, mỗi hố nên trồng ít nhất 2 cây. Sau khi trồng nếu không mưa cần tiến hành tưới để cây không bị khô héo.

Bón phân cho cây sachi

Bón lót – Như đã hướng dẫn ở phần chuẩn bị hố trồng
Bón thúc – Từ thời điểm trồng đến khi cây ra đợt hoa đầu tiên, cần tiến hành bón thúc bằng phân đạm pha loãng, tưới vào gốc. Mỗi 15 ngày bón thúc một lần
Bón định kỳ – Hàng năm bón 1 đợt phân chuồng (10-15kg/hố – bón kết hợp với chế phẩm Trichoderma – bacillus) và 2-3 đợt phân NPK. Tùy theo độ tuổi cây và mức độ sinh trưởng mà cân đối lượng phân vừa đủ (Từ 0,1 – 0,3kg/cây/lần bón)
Phân bón lá – Mỗi năm phun định kỳ phân bón lá từ 2-3 lần. Sử dụng các loại phân bón lá giàu trung vi lượng + kích rễ

Chăm sóc cây định kỳ cây sachi

Tưới nước: Cây chịu úng tương đối tốt, tuy nhiên chịu hạn kém, đặc biệt trong mùa khô, cần thương xuyên tưới nước để giúp cây duy trì sự sinh trưởng và ra hoa đậu quả liên tục, thiếu nước cây dễ mất sức, hoa và quả không phát triển được, thường bị héo và rụng sớm.
Cắt tỉa tạo tán: Khi cây mới phát triển, cần dùng các biện pháp hỗ trợ cây đeo bám vào trụ, giàn, có thể sử dụng dây nilon mềm để buộc phần ngọn. Khi cây đạt chiều cao 1m trở lên, tiến hành hãm ngọn để cây phát triển cành thân, nhanh chóng phủ tán. Những năm về sau khi cây đã phát triển mạnh, có thể cắt bỏ bớt các cành ở tầng thấp, giúp cây dồn dưỡng chất phát triển cành mới và nuôi quả tốt hơn. Cành dập gãy, vàng úa, hết khả năng mang trái cũng cần được cắt tỉa thường xuyên. Nên cắt vào tháng 5 và tháng 11 để hạn chế nấm bệnh tấn công

Phòng trừ sâu bệnh cây sachi

Nhìn chung cây sachi hiện nay chưa thấy xuất hiện các loại bệnh gây hại diện rộng, chủ yếu là các bệnh về rễ như các giống cây trồng khác, đặc biệt là nấm rễ và tuyến trùng. Bà con có thể canh tác theo hướng hữu cơ, bổ sung và tạo điều kiện cho các chủng nấm đối kháng như Trichoderma – bacillus phát triển. Giúp cây có bộ rễ phát triển mạnh.
Về sâu hại: Chủ yếu là ốc sên – bọ cánh cứng ăn lá, dế cắn thân… ở giai đoạn cây con, có thể chủ động sử dụng các loại thuốc sâu có nguồn gốc sinh học để phòng trừ khi thấy xuất hiện sự tấn công của côn trùng

Thu hoạch và bảo quản hạt sachi

Cây sachi cho thu hoạch quanh năm, không có thời vụ nhất định, khi quả già, phần vỏ quả khô hẳn và chuyển thành màu đen, lộ ra phần hạt là có thể thu hoạch được. Khi thu hoạch cần chú ý dùng kéo cắt cuống, không nắm giật làn dập gãy thân cành, không hái những quả còn màu xanh.

Năng suất năm thứ 2 có thể đạt 2-3kg hạt khô/cây/năm. Các năm về sau tiếp tục tăng tùy vào mức độ sinh trưởng. Mỗi kg hạt khô chứa từ 500-700 hạt (loại hạt còn vỏ nâu chưa tách nhân)

Sau khi thu hoạch quả cần trải qua công đoạn tách hạt bằng máy chuyên dụng. Sản phẩm hạt còn phần vỏ cứng màu nâu đen, có độ ẩm từ 13-15%. Bảo quản hạt nơi thoáng mát, khô ráo.

Như vậy qua bài viết này, chúng tôi đã tổng hợp hoàn chỉnh kỹ thuật trồng cây sachi, do đây là giống cây trồng mới xuất hiện nên hiện tại lượng tài liệu chuyên ngành còn khá ít. Trong thời gian tới chúng tôi sẽ cố gắng tổng hợp và bổ sung thêm những giai đoạn chăm sóc khác trong suốt quá trình canh tác. Mời bà con chú ý đón xem tại chuyên mục

Kỹ thuật trồng sachi

Trường hợp cần tư vấn thêm về cây sachi, bà con có thể liên hệ với chúng tôi theo thông tin sau: