Hế lô a ji nô mô tô anh em!!! Bài này mình sẽ note về 1 trong những ngành học có lẽ được google nhiều nhất trong những năm trở lại đây: Hệ thống thông tin quản lý, hay còn gọi là MIS 😎

Chuyện là lễ rồi về quê chơi. Có mấy đứa bạn hỏi thăm tình hình công việc gia đình vợ con các kiểu. Mình nói làm BA cho 10 đứa thì hết 11 đứa chả biết BA là làm cái vẹo gì hết. o_O

Kể sâu sa hơn thì hồi đó mình học Hệ thống thông tin quản lý. Bà con anh em cũng hay hỏi: học ngành này là học gì, rồi ra làm gì. Mình cũng có nói mà hồi đó ngáo ngáo có biết gì đâu nên nói tùm lum tùm la.

Nay mình viết bài này, một là cho những ai chưa biết ngành này học gì, làm gì thì biết. Hai là cho anh em nào đang học ngành này mà còn đang hoang mang quá thì đọc cho đỡ hoang mang chơi.

Đọc xong bao hết hoang mang. Ai đọc xong mà còn hoang mang thì… kệ nha anh em.

Mục Lục

1. Con đường “dẫn dụ” vào ngành hệ thống thông tin quản lý

Nói thiệt thì hồi cấp 3 mình học dở ẹc. Lên lớp toàn ngồi chém gió. Bài tập về nhìn, à nhầm, bài tập về nhà thì chả bao giờ làm.

Hồi chuẩn bị thi đại học thì đặt mục tiêu là thi vào trường không cần xịn lắm, nhưng cũng đừng tàng tàng quá. Tiếp đến là lựa cái ngành nào mà điểm đầu vào thấp chút cho chắc cú.

Nên mình mới đăng ký ngành MIS của ĐH Ngân hàng (chuẩn năm trước lấy 16 điểm). Đó là cái lý do đầu tiên mà mình lựa ngành này.

Lý do thứ hai là hồi đó mình chơi game cũng nhiều. Chủ yếu là chơi PES, game đá banh các kiểu.

Chơi original chán quá, mới mò mẫm cài patch, cài bản nâng cấp này nọ lên chơi. Lâu rồi cũng dần dần mò tới các tool cài face cầu thủ, boots, kits các kiểu… Về sau học cách chỉnh mặt cầu thủ trong game, nên mò tới Photoshop.

Mò tới mò lui, cái tự nhiên thấy mình cool ngầu quá, có vẻ am hiểu công nghệ chút đỉnh 😎

Lúc đầu tính thi Công nghệ thông tin, nhưng tìm hiểu kỹ thì thấy nhiều cái nhức đầu quá. Mình thì lại muốn gì đó nó liên quan tới kinh tế một chút.

Hồi đó mò trong cuốn tư vấn tuyển sinh của trường thì thấy có ngành Hệ thống thông tin quản lý.

Hồi đó bác Gồ chưa có nhiều thông tin về ngành này đâu. Hỏi lân la xung quanh mình thì được biết rằng: Hệ thống thông tin quản lý là ngành kết hợp giữa 50% kinh tế và 50% CNTT.

Ồhh, quá ngon. Quá hợp 2 tiêu chí. Thế là thi luôn. Quất phát đậu ngay.

2. Học những gì?

Thiệt ra là hồi đó mình chưa có định hướng rõ ràng, nên có học cái gì cũng thấy chán. Mãi đến cuối kỳ 1 năm 3 mới lo mò mẫm đi thực tập. Lúc đó mới ngồi nghĩ nghiêm túc về ngành nghề sau này.

Thời điểm đó mình tìm hiểu trên mạng thì ít tài liệu lắm. 100% đều nói outcome của ngành là ra làm BA. Và đúng thiệt là giờ mình đang làm BA.

Mình sẽ review lại những gì hồi đó mình học. Cái gì mình thấy quan trọng, cái gì mình thấy chán hay không cần thiết mình cũng chia sẻ luôn để anh em tham khảo nhé.

2.1 Khung chương trình

Bỏ qua mấy môn đại cương như Chủ nghĩa Mác Lê Nin nhen anh em. Ngành Hệ thống thông tin quản lý (chuyên ngành Hệ thống thông tin doanh nghiệp) bao gồm mấy môn sau.

Kiến thức cơ sở ngành

Lý thuyết tài chính tiền tệ/ Financial and Monetary Theory
Tài chính doanh nghiệp/ Corporate Finance
Truyền thông trong kinh doanh/ Business Communications
Quản trị vận hành/ Operation Management
Đạo đức kinh doanh & Văn hóa DN/ Business Ethics & Culture
Anh văn chuyên ngành 1/ Professional English 1
Anh văn chuyên ngành 2/ Professional English 2

Kiến thức ngành

Cơ sở dữ liệu/ Fundamental Database
Cơ sở lập trình/ Fundamental Programming
Cấu trúc dữ liệu & Giải thuật/ Data Structures & Algorithms
Mạng truyền thông/ Networking
Khoa học quản lý ứng dụng/ Management Science
An toàn bảo mật/ Information Security
Kho dữ liệu & Khai phá dữ liệu/ Data Warehouse & Data Mining
Kiến trúc máy tính & Hệ điều hành/ Computer Architecture & Operating System

Kiến thức chuyên ngành

Kiến trúc hệ thống doanh nghiệp/ Enterprise System Architecture
Hệ thống thông tin quản lý/ Management Information System
Hệ thống thông tin doanh nghiệp/ Enterprise Information System
Hệ thống hoạch định nguồn lực doanh nghiệp/ Enterprise Resource Planning System
Phân tích và thiết kế hệ thống thông tin/ Analysis & Design Of Information Systems
Phát triển hệ thống thông tin quản lý/ Development Of MIS
Quản trị dự án hệ thống thông tin/ Information System Project Management.

2.2 Môn quan trọng

Mấy môn mình gạch chân là mấy môn quan trọng khi đi làm sau này. Để nhớ lại xem…

Tài chính doanh nghiệp là môn sẽ học kỹ hơn về nguyên lý kế toán. Hồi học nguyên lý kế toán là học các loại tài khoản, cách tính giá. Rồi phương pháp chữ T này nọ.

Đây là cái căn bản nhất và hầu như là gốc rễ của ERP. Nên chắc chắn một điều, anh em nào sau này muốn làm ERP thì phải nắm thật chắc kế toán. Tài chính doanh nghiệp sẽ học sâu hơn về domain này.

Cơ sở dữ liệu. Trường mình hồi đó dạy tập trung lý thuyết là nhiều, nhưng cũng có dạy SQL (Structured Query Language) nữa. Môn này hồi đó mình học ngu bao nhiêu, thì giờ tiếc bấy nhiêu.

Thực tế đi làm thì BA có đụng tới database. Đụng ít hay đụng nhiều tùy vào dự án và các giai đoạn của dự án. Nhưng hiểu được cấu trúc dữ liệu là một cái rất quan trọng. Nó giúp mình nắm rõ hệ thống hơn rất nhiều.

Học Cơ sở dữ liệu, anh em nên nắm rõ CSDL là gì, rồi hệ quản trị CSDL là gì. Ý mình là nắm rõ nó là gì, chứ không phải chỉ lý thuyết ngáo ngáo thôi đâu.

Rồi tới các quan hệ 1-n, n-1 rồi n-n, mấy cái này ra đi làm quan trọng lắm!

Nhớ là có cơ hội thực hành máy tính thì chịu khó ngồi làm. Để hiểu rõ bản chất của cái table nó là gì, khóa chính là gì, khóa ngoại là gì.

BA thì không phải code, nhưng đọc hiểu code là một lợi thế. Vì anh em biết được dev mình đang làm gì, bị stuck chỗ nào, để cùng giải quyết, xoay solution theo nhiều góc cạnh.

Với lại quan trọng nhất là đọc hiểu code giúp anh em có suy nghĩ logic và chặt chẽ hơn.

Cơ sở lập trình mình đánh dấu là quan trọng do nó là môn coding. Ở cái trường mà nghe tên đã thấy không dính dáng gì tới CNTT, mà còn được học CNTT nữa thì chắc chắn môn này là hàng hiếm rồi. Nên là học.

Học vì cùng lý do với môn Cơ sở dữ liệu. Học để suy nghĩ logic hơn. Để thiên hạ biết mình có hiểu code, kaka. Và để không sợ bố con thằng nào chém gió qua mặt hết 😎

Kiến trúc hệ thống doanh nghiệp. Nghe tới tên là thấy có vẻ hay hay, có vẻ quan trọng rồi đúng không. Thiệt ra thì môn này cũng nhiều cái cũng trừu tượng chứ không ngon lành gì lắm đâu.

Gì mà các cấp quản lý trong doanh nghiệp, rồi mô hình ra quyết định. Rồi các mô hình quản lý doanh nghiệp, chiều dọc, chiều ngang gì đó. Rồi luồng đi của hệ thống. Nói chung là nhiều.

Học môn này anh em sẽ lùng bùng và cực kỳ ghét. Đó là điều chắc chắn. Nhưng cứ bình tĩnh thôi, take it easy! Cứ nhẹ nhàng đọc rồi hiểu từ từ, anh em sẽ hiểu ra những thứ hay ho. Ví dụ như tại sao thông tin phải đi như vầy mà không đi luồng khác, abc, xyz.

Nói chung môn này giúp anh em hiểu được vấn đề ở tầng high level. Không học kỹ phí nửa cuộc đời :v

Xuống dưới là chùm 2 môn Hệ thống thông tin doanh nghiệp và Hệ thống hoạch định nguồn lực doanh nghiệp. Môn này là nâng cao của môn trên. Đi chi tiết và cụ thể hơn. Bắt đầu có phân loại ERP, CRM, DMS hay HRM các kiểu.

Anh em đừng để mấy cái tên như CRM, DMS hay ERP nó làm mình khó hiểu. Thực ra cũng dễ hiểu thôi.

Ví dụ mỗi loại phương tiện có một mục đích riêng.

Xe tăng để đi đánh giặc. Xe lu là để ủi đường. Tàu thủy đi trên mặt nước. Máy bay thì đi trên không. Mỗi loại xe có một đặc tính và một mục đích riêng biệt.

Thì hệ thống cũng vậy thôi.

Có hệ thống sinh ra để phục vụ cho việc gia tăng doanh số, tập trung Sales, Marketing, Customer Service như CRM (Customer Relationship Management), là front-end.

Có hệ thống sinh ra là để quản lý các nguồn lực trong tổ chức như ERP (Enterprise Resources Planning).

Nguồn lực = Resources = nhân sự, tiền của, tài sản, máy móc, thiết bị, vâng vâng và mây mây. Hệ thống nào quản lý mấy cái này thì gọi là ERP, là back-end.

Có hệ thống sinh ra là chỉ để quản lý các kênh phân phối hàng như DMS (Distribution Management System).

Nhưng mà nghĩ như vậy có vẻ hơi cục bộ. Do đó, môn Hệ thống thông tin quản lý hay Hệ thống thông tin doanh nghiệp sẽ giúp anh em hệ thống lại là có bao nhiêu hệ thống được dùng để hệ thống thông tin doanh nghiệp 😎

Nghe câu này xong mất hồn liền…

Nói nghe nguy hiểm vậy thôi chứ học… sẽ càng nguy hiểm hơn. Vì nó chia ra nhiều nhóm lớn như:

DSS – Hệ thống giúp anh em ra quyết định
KMS – Hệ thống giúp anh em quản lý tài nguyên tri thức
TPS – Hệ thống thực thi & quản lý các giao dịch, rồi
MIS – Hệ thống thông tin quản lý.
…

Nói chung là búa lua xua hết. Học rồi anh em sẽ biết.

Chốt. Hai môn này cực kỳ quan trọng. Nó giúp mình hình thành những ý niệm “đầu đời” về nghề. Và cái mà những hệ thống này mang lại là vô cùng thực tế. Mặc dù giáo trình cũng nói trên trời không.

Môn cuối, cũng là trùm cuối vì nó cũng-rất-cực-kỳ quan trọng. Nó là môn Phân tích & Thiết kế hệ thống thông tin!!!

Không cần nói nhiều. Sure với anh em luôn là: Những gì học trong môn này, ra đi làm gặp hết. Môn này thì cũng nhiều lý thuyết. Cả trăm ký lô lý thuyết. Nhưng anh em cứ cố gắng hiểu rồi áp dụng thực tế.

Học môn này phải hiểu được các phương pháp thiết kế như hướng đối tượng, hướng chức năng, khi nào dùng. Các phương pháp để mô hình hóa như UML, BPMN. Cố gắng nắm kỹ nhé anh em.

Rồi sau cùng là chu trình phát triển phần mềm. Rồi phương pháp quản lý dự án (project management methodology) như Agile/Scrum, Waterfall, Kanban…

Nói chung chốt hạ là có mấy môn quan trọng sau:

Tài chính doanh nghiệp/ Corporate Finance
Cơ sở dữ liệu/ Fundamental Database
Cơ sở lập trình/ Fundamental Programming
Kiến trúc hệ thống doanh nghiệp/ Enterprise System Architecture
Hệ thống thông tin doanh nghiệp/ Enterprise Information System
Hệ thống hoạch định nguồn lực doanh nghiệp/ Enterprise Resource Planning System
Phân tích & Thiết kế hệ thống thông tin/ Analysis & Design Of Information Systems

Keep calm and stay focused

2.3 Môn xém quan trọng

Ngoài những môn quan trọng bên trên, thì còn lại là những môn “xém” quan trọng. Hay nói toẹt là mình thấy không quan trọng lắm.

Thời điểm viết bài này mình thấy mình cũng chưa có dịp gì để dùng tới mấy môn này hết.

Nói vậy để anh em focus vào mấy môn trên. Mấy môn còn lại thì cố gắng đủ điểm thôi. 80/20 mà.

20% nỗ lực quyết định 80% sự thành công. Vận nội công tập trung vô 20% các môn quan trọng ở trên và mình tin rằng nó đem lại tới 80% hiệu quả thực tế khi đi làm.

3. Và ra làm gì?

Sure rồi, ra là làm BA. Nhưng mình cần nói rõ điểm này.

Không phải ai học Hệ thống thông tin quản lý ra cũng đều làm BA và làm tốt BA.

Và cũng không phải muốn làm BA thì cũng đều phải học Hệ thống thông tin quản lý.

Mấy anh em hồi đó chung ngành với mình chắc cũng phải hơn 50% là ra làm Ngân hàng, Sales, rồi làm Hành chính nhà nước, có đứa chạy Grab, rồi làm Hướng dẫn viên du lịch nữa, nhiều lắm.

Cái này thì hiển nhiên, thời buổi giờ học ra làm trái ngành là chuyện bình thường. Có khi học ra làm đúng ngành mới là điều bất thường :))

Còn để làm BA thì không nhất thiết phải học MIS. Như mình chia sẻ ở bài BA là gì và làm những gì? thì BA có rất nhiều Domain, nào là: Kế toán, Sales, Marketing, Nhân sự, Tài chính, Sản xuất, búa lua xua hết.

Do đó nếu xuất phát điểm là học từ các ngành này ra thì lại là quá tốt. Vì khi đó mình đã có thế mạnh về domain knowledge đó rồi. Chỉ cần improve lên và tìm hiểu thêm về ngành IT, về Software này nọ thôi.

Vì bản chất ngành là cung cấp các giải pháp, thông qua các ứng dụng công nghệ, nên phải hiểu rõ người ta mới là điều quan trọng nhất!

4. Con gái có nên học hệ thống thông tin quản lý?

Nên quá đi chứ!

Không chỉ có hệ thống thông tin, nếu ai hỏi mình: con gái có nên học lập trình không? Mình cũng trả lời luôn là: nên quá đi chứ.

Bởi vì hai lý do đơn giản.

Giai hay gái đều không quan trọng

Việc học hệ thống thông tin quản lý hay học lập trình, nó không phụ thuộc vào anh em là giai hay gái. Mà phụ thuộc vào sở thích, tính cách và khả năng của mỗi người mà thôi.

Thực tế là một người con gái hoàn toàn có thể có khả năng và tích cách như một người con trai.

Nếu anh em ngại chương trình học có nhiều môn lập trình, logic, nói chung là liên quan đến code, thì có thể tham khảo chương trình học ở trên mình có nhắc đến.

Mỗi trường sẽ có một chương trình đào tạo riêng. Hàm lượng kỹ thuật ít hay nhiều là tùy.

Nhưng nên nhớ Hệ thống thông tin quản lý không phải là ngành dạy anh em cách lập trình, mà nó dạy anh em cách thế giới đã, đang và sẽ ứng dụng Công nghệ thông tin vào đời sống như thế nào mà thôi.

Học gì, ra làm nấy

Mình thấy câu hỏi “con gái có nên học hệ thống thông tin quản lý” là một câu hỏi quá mía.

Đúng ra anh em cần phải xác định: “học Hệ thống thông tin quản lý xong, ra trường làm nghề gì?” Sau đó, câu cần hỏi thật sự mới là “con gái làm nghề đó có hợp hay không?”

Nói theo kiểu ba láp ba xàm thì học hệ thống thông tin quản lý xong, ra trường anh em có thể chạy Grab, làm hướng dẫn viên du lịch, làm ngân hàng, làm lập trình viên, vâng vâng và vâng vâng.

Còn nói theo kiểu đàng quàng tử tế thì học hệ thống thông tin quản lý xong, anh em sẽ làm BA, làm Business Analyst.

Mà thực tế đi làm, nhìn xung quanh mình thấy đa phần BA toàn là nữ. Thậm chí lương BA nữ còn cao hơn cả lương BA nam mới ghê 😎

Nếu anh em chưa mường tượng được BA là gì, và làm những gì, thì có thể đọc thêm ở đây, và đây nhé.

BA là công việc đòi hỏi kỹ năng giao tiếp, hành xử khéo léo và quản lý được cảm xúc cá nhân. Mình tin rằng, đâu đó nữ có thể làm tốt hơn nam ở những khoản này.

Vậy thì tại sao không thử?!?

5. Tản mạn

Thực ra mình thấy, yếu tố giúp mình thích nghề BA và sống được với nó tới thời điểm hiện tại, không nằm nhiều ở kiến thức đại học, mà nằm ở những gì mình làm thời đại học.

Tham gia hoạt động này hoạt động kia thời đại học giúp mình tiếp xúc nhiều với bên ngoài. Những cái đó nó tôi luyện và giúp mình rèn kỹ năng ghê gớm. Và đó cũng chính là cái mình quý trọng nhất thời đại học.

Nhưng để cân bằng giữa học và làm là không dễ. Để kết bài thì mình share cho anh em một tip nhỏ của mình. Đó là PHẢI có một nhóm bạn học.

Để làm chi? Để anh em cùng kéo nhau lên.

Sức kéo mạnh nhất là khi cả đám cùng đang sắp chìm. Lúc đó, tự khắc sức mạnh tập thể và tinh thần đoàn kết sẽ làm nốt phần còn lại :))

Làm cái này, làm cái kia, tham gia cái này, cái kia, nhiều lúc lơ là học tập. Anh em nó sẽ nhắc mình. Chịu khó ngồi ôn tập với mình trước mùa thi (ý là chịu khó ngồi dạy lại cho mình, hô hô).

Đi học có tụi nó mới vui, mới có động lực. Và quan trọng là tụi nó chịu mớm bài cho mình lúc kiểm tra :))

Ô kê chốt lại là có 2 điều sau: