Đưa ứng dụng công nghệ gen vào Việt Nam và tiềm năng phát triển

Từ một ý tưởng muốn đưa công nghệ gen vào phát triển ở Việt Nam một số người có hiểu biết về công nghệ gen và di truyền đã cùng nhau thành lập ra Gentis để phát triển ứng dụng công nghệ gen tại Việt Nam.

 Ứng dụng công  nghệ mới về Việt Nam

Anh Đỗ Mạnh Hà – Tổng Giám đốc Công ty cổ phần dịch vụ phân tích di truyền Gentis chia sẻ về hành trình triển khai ứng dụng về phân tích gen, di truyền tại Việt Nam cũng như những nỗ lực của công ty trong suốt 10 năm qua.

Anh Đỗ Mạnh Hà – Tổng Giám đốc Công ty cổ phần dịch vụ phân tích di truyền Gentis

Cách đây gần 10 năm, phân tích di truyền là một lĩnh vực hoàn toàn mới. Hầu như chưa có một đơn vị tư nhân nào hoạt động trong lĩnh vực giải trình tự gen người, trong khi nhu cầu xét nghiệm di truyền để xác định mối quan hệ huyết thống và sàng lọc, chẩn đoán các bệnh di truyền trong cộng đồng là rất lớn.

Những nhà sáng lập của Gentis đều là những người có kinh nghiệm làm việc với các hãng thiết bị nước ngoài hoặc các công nghệ về phân tích, xét nghiệm. Họ cùng nhau bàn bạc và muốn đưa ra một giá trị có ích cho xã hội nhất là về công nghệ gen.

Anh Hà kể những ngày đầu, Gentis không chỉ khó khăn về mặt kỹ thuật, về chính sách cũng gặp rất nhiều rào cản. Nhà nước cũng chưa có những chính sách hay định hướng trong việc khuyến khích các đơn vị tư nhân phát triển về phân tích di truyền, các thủ tục để cấp phép hoạt động cũng gặp nhiều trở ngại.

Hệ thống máy móc xét nghiệm gen của Gentis 

Công nghệ gen là một lĩnh vực hoàn toàn mới ngay cả trên thế giới không riêng gì Việt Nam. Đây là khó khăn thách thức với những nhà sáng lập vì họ phải giáo dục thị trường. Về nhân sự cũng khó vì lúc đó đội ngũ nghiên cứu khoa học chưa phổ biến nhiều nên đội ngũ nhân sự cũng khan hiếm.

Thị trường cũng rất mới ngay cả với các bác sĩ chuyên khoa. Họ cũng chưa hiểu ứng dụng gen, di truyền vào chuyên khoa cụ thể. Các ứng dụng về gen trong chuyên khoa cụ thể cũng chưa biết làm thế nào. Khi có các xét nghiệm ra thì đội ngũ tuyên truyền cũng rất khó khăn.

Hành lang pháp lý, các thông tư hướng dẫn cho công nghệ gen được ứng dụng triển khai hầu như không có.

Triển vọng đưa công nghệ gen vào các lĩnh vực

Khi mới thành lập, trang thiết bị máy móc chỉ có thể phân tích được 1 đoạn ADN vài trăm nucleotide (đơn vị cấu trúc của ADN) với công suất 16 mẫu/ngày. Công nghệ những ngày đầu cũng khá đơn giản, chỉ là xét nghiệm ADN huyết thống và một số tác nhân gây bệnh ở người như vi khuẩn, virus.

Nhưng hiện tại, theo anh Hà, Gentis đã xây dựng cả một hệ sinh thái về xét nghiệm, phân tích di truyền và ứng dụng công nghệ gen vào sàng lọc, điều trị ở tất cả các lĩnh vực từ sản khoa, hỗ trợ sinh sản, ung thư cũng như bệnh truyền nhiễm.

Đặc biệt là trong hỗ trợ sinh sản việc đưa công nghệ gen sàng lọc các bệnh hiếm trong thai kỳ ở lĩnh vực sản khoa và hỗ trợ sản khoa vô cùng quan trọng cho ra đời những đứa trẻ khỏe, giúp chất lượng dân số tốt hơn.

Gần đây, Gentis đã mở rộng xét nghiệm gen sàng lọc ung bướu và điều trị đích trong ung bướu. Đặc biệt, anh Hà chia sẻ còn một thế mạnh đó là ứng dụng gen trong việc khám phá bản thân mỗi người xem tiềm năng của mỗi người về thể chất, tính cách, cân nặng. Thông qua xét nghiệm gen sẽ chỉ ra cho mỗi người biết họ cần gì để điều chỉnh sinh hoạt,. tập luyện tạo ra một nền tảng tốt cho sự phát triển. Từ trẻ em, chị em phụ nữ và nhiều đối tượng khác.

Hiện công ty đã kết nối nhiều với bệnh viện, bác sĩ để có thể ứng dụng giải pháp công nghệ gen vào điều trị tốt cho bệnh nhân.

Anh Hà cho biết giải mã gen đã và đang trở thành một kỹ thuật phổ biến giúp tìm ra bất thường, giúp ngăn chặn gen bệnh cho thế hệ sau, ví dụ như bệnh tan máu bẩm sinh (thalassemia). Xét nghiệm không xâm lấn trên toàn bộ 24 NST, nhằm phát hiện sớm các bệnh di truyền như hội chứng Down, hội chứng Turner, thể tam nhiễm XXX… ngay khi thai nhi từ tuần thứ 10; xét nghiệm ADN phát hiện bất thường di truyền trước chuyển phôi, loại trừ các phôi bị thừa hoặc thiếu nhiễm sắc thể có liên quan đến dị tật bẩm sinh thai nhi…

Ông Hà cho biết trong tương lai, Gentis hy vọng có thể giải mã gen để tìm ra các bệnh hay gặp trong 1.000 bệnh được coi là bệnh hiếm, tiến tới sàng lọc phát hiện toàn bộ các bệnh trong danh sách này.

Ngoài ra, hàng năm công ty đều tìm kiếm những nghiên cứu mới để triển khai các ứng dụng khoa học công nghệ để lấp đầy hệ sinh thái của công ty.

Hiện nay, công ty có định hướng lớn về xét nghiệm ứng dụng di truyền không chỉ riêng con người mà xét nghiệm về môi trường, thực phẩm, thức ăn chăn nuôi., xét nghiệm trong nông nghiệp để định hướng phát triển, nghiên cứu sâu, khai thác và đưa ra các giải pháp để giúp xã hội có nhiều giải pháp ứng dụng từ gen hơn.

 K. Chi