Crypto là Gì? Kiến thức về đầu tư Cryptocurrency cho người mới (2023)

Crypto là gì? Cryptocurrency là gì? Tiền điện tử là gì? Tìm hiểu tất tần tật những điều cần biết về đầu tư tiền điện tử ngay tại đây!

Kể năm 2017, Cryptocurrency đã được nhắc đến nhiều hơn thông qua các trang báo chí, truyền thông. Tuy nhiên, phần lớn các nội dung đều đề cập tiêu cực về thị trường Crypto với các hoạt động phạm pháp.

Vậy thực sự Cryptocurrency là gì mà có nhiều ý kiến trái chiều đến vậy. Bài viết này sẽ giải đáp tất cả những thông tin đó.

• Khái niệm và cách phân biệt tiền điện tử, tiền ảo và tiền mã hóa.

• Phân loại các loại cryptocurrency: coin, token, bitcoin, altcoin.

• Mua bán và lưu trữ tiền điện tử ở đâu?

• Các hình thức đầu tư tiền điện tử và những điều cần chuẩn bị.

• Những trang thông tin tiền điện tử uy tín nhất.

Crypto là gì?

Crypto (hay cryptocurrency) là dạng tiền mã hoá (tiền điện tử) do các dự án phát hành trên blockchain. Cryptocurrency sẽ có nhiều chức năng khác nhau được sử dụng như một phương tiện lưu trữ giá trị, thanh toán & giao dịch hoặc có các ứng dụng khác như phần thưởng cho thợ đào, tham gia vào hoạt động của dự án.

Blockchain có thể được xem như một cuốn sổ cái điện tử được phân phối trên nhiều máy tính khác nhau (tính phi tập trung), lưu trữ mọi thông tin giao dịch và đảm bảo các thông tin đó không thể bị thay đổi dưới bất kỳ hình thức nào (tính minh bạch & bảo mật).

Vậy blockchain hoạt động như thế nào để đảm bảo những tính chất đó? Tìm hiểu thêm tại đây: Tính chất và cơ chế hoạt động của blockchain

Phân loại Tiền điện tử & Tiền mã hóa (Cryptocurrency)

Tiền điện tử là gì? 

Theo định nghĩa chính xác thì tiền điện tử là tiền kỹ thuật số, tức là tiền ban hành dưới dạng số hóa và sử dụng thông qua Internet, có thể là đại diện cho tiền pháp định dưới sự bảo đảm của chính phủ như tiền nằm trong Internet Banking, hay các ví điện tử như Momo, Moca,…

Tiền điện tử được hình thành khi một lượng tiền mặt được đưa vào ngân hàng, sau đó ngân hàng sẽ nhập số tiền này vào tài khoản người dùng, từ đó chúng ta có thể giao dịch.

Còn tiền điện tử khác tiền mặt ở chỗ, nó là những con số chỉ tài sản của mình, được những nơi uy tín đảm bảo rằng chuyển nó đi nơi khác, sẽ được đối phương chấp nhận giao dịch.

Tiền mã hóa – Cryptocurrency là gì?

Tiền mã hóa (cryptocurrency) thực chất cũng là một dạng tiền điện tử, tuy nhiên thay vì được phát hành hay bảo đảm bởi bất kỳ Chính phủ hay cơ quan quản lý tiền tệ ở bất kỳ quốc gia nào, Cryptocurrency được phát hành bởi những người tạo ra dự án.

Trên blockchain, bất kỳ ai cũng có thể tạo ra một đồng token một cách dễ dàng với vài dòng code. Đây là lý do trong thị trường Crypto có rất nhiều scam coin, fake coin hoặc các meme coin vô giá trị. Từ đó tạo ra rất nhiều tiếng xấu cho tiền mã hóa vì những đồng coin này được rao bán cho những người chưa phân biệt được đâu là token thật của dự án họ muốn mua.

Tóm lại, tiền mã hóa có thể xem như một phần của tiền điện tử. Bài viết này sẽ dùng từ tiền điện tử và cryptocurrency để nói về crypto để dễ dàng hơn cho các bạn trong việc tìm hiểu nội dung bài viết. 

Phân loại Cryptocurrency trong thị trường

Để có cái nhìn tổng quan nhất về tài sản muốn đầu tư hoặc nắm giữ lâu dài giữ thuộc loại nào, chúng ta sẽ tìm hiểu từng loại tiền điện tử đang lưu hành trên thị trường crypto, để hiểu những tiềm năng của như rủi ro của nó. 

Hiện trên thị trường có nhiều thuật ngữ đề cập đến Cryptocurrency:

• Coin và Token.

• Bitcoin và Altcoin.

• Large Cap, Mid Cap và Low Cap.

• Shitcoin

• Meme coin

• Stablecoin

Bài viết sẽ trình bày chi tiết về chức năng của từng loại crypto để các bạn thấy được sự khác biệt của chúng ở phần dưới đây.

Coin và Token trong Cryptocurrency 

Coin là gì? 

Coin là loại tiền được ban hành, phát triển trên một blockchain riêng biệt và hoạt động độc lập. Coin ra đời với mục đích giải quyết các vấn đề thanh toán, tài chính, bảo mật, phát triển ứng dụng,… của chính blockchain đó. Mỗi blockchain chỉ có 1 coin duy nhất. 

Ví dụ: 

• Bitcoin có đồng coin là BTC. 

• Ethereum có đồng coin là Ether (ETH).

• BNB Chain có đồng coin là BNB.

• Ngoài ra còn có Cardano với ADA, Polygon với MATIC, Avalanche với AVAX,…

Token là gì?  

Tương tự Coin, Token cũng là một đồng tiền được phát hành trên blockchain, nhưng nó không có blockchain riêng, mà được phát hành trên blockchain khác.

Ví dụ: 

• Uniswap phát hành UNI token trên mạng lưới Ethereum.

• Chainlink phát hành LINK token trên mạng lưới Ethereum.

• Uniswap và Chainlink không có blockchain riêng.

Một số token khi dự án phát triển đủ mạnh sẽ hướng đến phát triển một nền tảng Blockchain riêng cho chính token đó, và khi ấy Token này sẽ được xem như là Coin. Ví dụ: Trước khi mainnet, SOL (token của SOL) là token được lưu trữ, giao dịch trên Ethereum. Nhưng sau khi mainnet, Solana đã có một blockchain riêng, lúc này SOL trở thành đồng coin trên Solana Blockchain, các đồng token khác có thể được tạo ra trên blockchain Solana.

Ngoài ra, một dự án có thể phát hành token của họ trên nhiều chain khác nhau. Ví dụ Coin98 có token là C98 và được phát hành trên 3 chain khác nhau là Ethereum, BNB Chain và Solana.

Phân loại Coin & Token trong Crypto

Phân biệt Coin và Token 

Nếu như phía trên, chúng ta đã hiểu sự giống nhau của coin/token:

• Coin/token đại diện cho một dự án cụ thể

• Coin/token được phát hành và sử dụng trong mạng lưới blockchain

Trong phần này, chúng ta sẽ phân loại coin/token theo mặt tính năng và kỹ thuật.

Về mặt tính năng & tính ứng dụng

• Coin: Sử dụng để làm phí gas, staking để trở thành node/validator, phương tiện thanh toán, sử dụng như token tiện ích của dự án.

• Token: Phương tiện thanh toán hoặc sử dụng như token tiện ích của dự án.

Về mặt kỹ thuật

• Coin yêu cầu một ví riêng và khi giao dịch gửi/nhận, phí giao dịch sẽ trừ trực tiếp vào ví của coin đó. Token thì không có ví riêng mà nó sử dụng ví của đồng coin nền tảng, và phí giao dịch sẽ trừ vào coin nền tảng. Ví dụ như bạn lưu trữ LINK trên Ethereum thì khi bạn chuyển LINK sang ví khác, bạn sẽ bị trừ ETH như gas fee.

• Theo nguyên gốc, coin chỉ có thể đại diện cho 1 blockchain còn token có thể được phát hành trên nhiều blockchain tuỳ quyết định của dự án. Tuy nhiên, trên thực thế thì coin có thể được “đóng gói” và phát hành trên blockchain khác. Ví dụ: ETH của Ethereum được đóng gói thành WETH (Wrapped Ether) và được sử dụng trên các blockchain khác như BNB Chain, Polygon, Avalanche,…

Bitcoin và Altcoin trong Cryptocurrency 

Theo cách phân loại này, chúng ta sẽ chia cryptocurrency thành 2 loại là: Bitcoin và phần còn lại.

• Bitcoin

  là đồng tiền điện tử đầu tiên trên thế giới và đặt nền móng cho phát triển của thị trường crypto đồng thời là đồng coin có vốn hoá cao nhất thị trường.

• Altcoin

  là từ ghép của Alternative (thay thế) và Coin để tạo thành “Altcoin”, dùng để chỉ tất cả các loại coin/token khác ngoài Bitcoin ví dụ như Ethereum, Chainlink,…

Trước đây, Bitcoin có Altcoin thường được nhắc với khoảng cách rất khác biệt vì Bitcoin có vốn hoá rất cao, được ví như tượng đài của Cryptocurrency còn tất cả đồng coin/token khác thì “sớm nở chóng tàn” do không có cộng đồng, không có tính ứng dụng, không có giá trị.

Để đo lường mức độ thống trị của Bitcoin, thị trường còn lập ra chỉ số Bitcoin Dominance (BTC.D), đây là chỉ số thể hiện tỷ lệ vốn hoá của Bitcoin so với vốn hoá của tất cả đồng coin còn lại trong thị trường.

Tuy nhiên, kể từ năm 2020 trở đi, thị trường Crypto đã trở nên Mainstream hơn với sự ra đời của nhiều dự án làm thật, tạo ra giá trị và có tính ứng dụng thật. Vì vậy, thuật ngữ Altcoin đã có sự phân chia rõ hơn để phân chia quy mô của dự án dựa trên vốn hoá, bao gồm: Large-cap, Mid-cap, Low-cap.

Large-cap, Mid-cap, Low-cap trong Cryptocurrency

Các chia này được hình thành trong giai đoạn 2020 khi thị trường ngày càng có nhiều dự án ra mắt coin/token và vốn hoá của Altcoin đang ngày càng chiếm tỉ trọng cao hơn. Đối với các chia Bitcoin và Altcoin ở phía trên, chúng không còn phản ánh đúng cách dòng tiền được chảy trong thị trường Crypto nữa, vì vậy các thuật ngữ này đã ra đời.

• Large-cap: Chỉ đồng coin/token có vốn hoá cao

• Mid-cap: Chỉ đồng coin/token có vốn hoá trung bình

• Low-cap: Chỉ đồng coin/token có vốn hoá thấp

Dòng tiền trong thị trường Crypto

Trong suốt thời điểm DeFi phát triển mạnh trong năm 2020-2021, dòng tiền trong thị trường đã chảy theo dạng Fiat => Bitcoin => Large-cap => Mid-cap => Low-cap. Ngược lại, khi dòng tiền rút khỏi thị trường, dòng tiền sẽ đi từ Low-cap => Bitcoin => Fiat. Vì vậy thuật ngữ này được sử dụng nhiều để chia các dự án rõ hơn.

Trong Uptrend và Downtrend, vốn hoá của đồng coin sẽ có sự thay đổi rất lớn. Ví dụ: ETH từng có vốn hoá đạt đến 530 tỷ USD (11/2021) nhưng hiện tại chỉ còn 150 tỷ đô (1/2023). Vì vậy để phân loại Large-cap, Mid-cap, Low-cap. Chúng ta thường sử dụng thứ hạng, mỗi người có tiêu chuẩn khác nhau.

Ví dụ:

• Từ top 2 đến top 50 là Large-cap. Ví dụ: ETH, BNB, SOL, UNI, MATIC,..

• Từ top 50 đến top 200 là Mid-cap. Ví dụ: CELO, OP, YFI,…

• Từ top 200 đến top 500 là Low-cap. Ví dụ: BETA, OGN, POLS,…

Shitcoin là gì?

Shitcoin là đồng coin được tạo ra không với mục đích nào, không có giá trị, không nhận được sự  hỗ trợ xây dựng từ phía dự án và có vốn hoá rất thấp. Đặc điểm của Shitcoin là không được giao dịch trên các sàn CEX uy tín mà chỉ có thể giao dịch trên các sàn DEX phi tập trung vì ai cũng có thể list token. Thông thường Shitcoin sẽ có vốn hoá chỉ từ 5 triệu USD trở xuống.

Stablecoin là gì?

Stablecoin là loại tiền điện tử được thiết kế với mục đích giảm thiểu tối đa sự ảnh hưởng của sự biến động giá (volatility) bằng cách cố định vào một tài sản ổn định hơn như tiền thật (fiat money), hàng hoá (vàng, bạc…), hoặc có thể là một đồng tiền điện tử khác. 

Vì vậy, trong thị trường Crypto, Stablecoin thường là các token gắn liền giá trị với Fiat-Currency đặc biệt là USD. Các Stablecoin có vốn hoá cao nhất là USDT, USDC, BUSD. 

Các Stablecoin có vốn hoá lớn trong thị trường

Memecoin là gì?

Meme Coin là đồng coin được tạo ra không vì mục đích gì ngoài việc giải trí và tạo cộng đồng. Ví dụ, cuối năm 2020 có trào lưu Foodcoin. Hàng loạt loạt token sinh ra từ phong trào này như SushiSwap, Kimchi.Finance,… Hay đến lúc Safemoon thịnh hành thì có Safemars, SafeGalaxy,… Tiêu biểu nhất có lẽ là hàng loạt “chó” ra đời lúc Doge trỗi dậy vào năm 2021 với ShibaSwap, CorgiCoin,…

Memes token

Thật ra, ranh giới giữa “nghiêm túc” và “không nghiêm túc” nói trên cũng không rõ ràng. Ví dụ, ShibaSwap từng được đánh giá là Meme Coin, nhưng khi có được sự ủng hộ từ cộng đồng, họ đã làm việc như một dự án thực thụ.

Sàn giao dịch Crypto uy tín

Phân loại sàn giao dịch Crypto

Các bạn có thể mua bán tiền điện tử ở các sàn giao dịch, trong Crypto sẽ có 2 loại sàn chính:

• Sàn tập trung (CEX):

  Binance, Huobi, Coinbase, OKX, Bybit,… Đây là các sàn được kiểm soát bởi công ty. Để giao dịch trên cac sàn CEX, bạn cần chuyển tài sản của bạn lên sàn để giao dịch.

• Sàn phi tập trung (DEX):

  Uniswap, Pancakeswap, dYdX, Curve,… Đây là các sàn giao dịch phi tập trung. Để giao dịch trên đây các bạn cần ví phi tập trung (Ví Non-custodial), sàn sẽ không giữ tài sản của bạn sau khi giao dịch.

• Cách sử dụng sàn DEX sẽ có phần phức tạp hơn vì bạn cần biết sàn giao dịch đang hoạt động trên blockchain nào, ví dụ Uniswap hỗ trợ Ethereum, Pancakeswap hỗ trợ BNB Chain,…

• Vì vậy, đa số người dùng mới sẽ tiếp cận các sàn CEX trước vì cách tiếp cận dễ hơn, thanh khoản trên sàn cao hơn mà không cần phải quan tâm đến cơ chế DeFi. Trong bài này, Coin98 Insights cũng tập trung đánh giá các sàn CEX.

Tìm hiểu thêm: Phân biệt sàn DEX và CEX

Tiêu chí đánh giá sàn Crypto

Để đánh giá các sàn giao dịch uy tín, an toàn và tiện nhất. Dưới đây là 9 tiêu chí nên xem xét.

• Uy tín

Độ uy tín được thể hiện qua số năm hoạt động, cách sàn đối diện và xử lý các vấn đề khi họ gặp phải đối với cộng đồng. Ngoài ra, các sàn uy tín cũng thông báo rõ ràng về các hoạt động của họ thông qua blog hoặc Twitter.

• An toàn & Bảo mật cao

Sàn giao dịch trữ lượng tiền rất lớn nên là mục tiêu nhắm đến của các hacker. Để người dùng tin tưởng vào sàn, họ thường công bố các bản Audit từ đối tác bên thứ 3. Ngoài ra, bạn có thể đánh giá độ bảo mật của sàn thông qua số đợt sàn bị tấn công và mức thiệt hại của họ, càng ít càng tốt.

• Trải nghiệm

Trải nghiệm là yếu tố quan trọng giúp sàn thu hút người dùng ở lại với sàn. Trải nghiệm được đánh giá qua tốc độ, độ mượt, tính logic của các tính năng được sàn tích hợp để hỗ trợ người dùng.

• Thanh khoản

Thanh khoản là yếu tố hàng đầu để đánh giá chất lượng của sàn. Các trader lớn cần sàn có thanh khoản cao để đáp ứng việc giao dịch với mức độ trượt giá thấp nhất. Ngoài ra, thanh khoản cao cũng giúp sàn có giá ổn định, tránh bị “lái” bởi một thực thể nào đó.

• Phí thấp

Phí giao dịch sẽ ảnh hưởng trực tiếp đến lợi nhuận, phí giao dịch của các sàn sẽ khác nhau được chia ra là Maker và Taker, thông thường Spot Trading sẽ là 0.1%. Nếu các bạn giao dịch phái sinh hay Margin, bạn sẽ chịu thêm phí vay hoặc funding rate. Khi nắm giữ coin sàn hoặc là trader VIP, bạn sẽ được giảm phí.

Ngoài ra, sàn còn có thêm phí nạp rút mà các bạn nên quan tâm nếu nạp rút nhiều, thông thường nạp rút giữa các tài khoản trong sàn sẽ không tốn phí.

• Số đồng coin hỗ trợ

Các sàn nhỏ sẽ hỗ trợ nhiều đồng coin hơn các sàn lớn như Binance, Coinbase, OKX,… vì quy trình listing tương đối dễ hơn. Các sàn list nhiều là Gate, MXC, Kucoin,… Tuy nhiên, các bạn nên chú ý đến thanh khoản vì đối với các đồng coin có vốn hoá lớn, thanh khoản sẽ tập trung ở sàn lớn.

• Hỗ trợ người dùng

Hỗ trợ người dùng là dịch vụ khách hàng của họ khi người dùng gặp các vấn đề liên quan đến nạp rút, trading, KYC,… Nên chọn các sàn hỗ trợ tiếng Việt, có đội ngũ support tại Việt Nam để được hỗ trợ tốt nhất.

• Nhiều tính năng

Các tính năng này sẽ hỗ trợ trải nghiệm người dùng rất nhiều. Ví dụ một số sàn sẽ hỗ trợ tạo các tài khoản con để dễ quản lý, tính năng staking, tính năng CeDeFi, tính năng Copy Trading,…

• Có Proof of Reserve

Sau sự kiện FTX sụp đổ, Proof of Reserve đã trở thành tiêu chí đánh giá quy mô của sàn thông qua lượng tài sản sàn nắm giữ của người dùng, khởi sướng từ ông trùm CZ Binance. Hiện tại đã có nhiều sàn công bố là Binance, Huobi, Coinbase, OKX, Kraken, OKX, Bybit, Bitfinex, Gate, Bitget.

Tuy nhiên, Proof of Reserve cũng vấp phải nhiều tranh cãi vì chúng không chứng minh được số tiền sàn đang giữ bằng hoặc lớn hơn số tiền người dùng gửi vào sàn.

Các sàn Crypto uy tín

Trên thị trường có nhiều sàn Crypto uy tín, bao gồm CEX và DEX. Nếu bạn sử dụng các sàn CEX, bạn cần quan tâm phương thức trade chính của bạn là gì. Dưới đây là một số phân loại.

• Chủ yếu trade spot, large cap: Binance, Coinbase, OKX, Huobi, Kucoin.

• Chủ yếu trade spot, low cao: Huobi, Kucoin, MEXC, Gate.

• Chủ yếu trade Margin và Futures: Binance, OKX, Bybit.

• Chủ yếu trade Options: Deribit.

Đối với các sàn DEX, đây là các sàn phi tập trung, vì vậy chúng ta không thể đánh giá chất lượng coin trên sàn mà chỉ có thể chú ý đến tính thanh khoản của sàn và cần phân loại sàn thuộc các chain nào. Các bạn có thể tham khảo thông qua trang DeFi Llama.

• Ethereum: Uniswap, Curve, Balancer,…

• BNB Chain: Pancakeswap, Biswap,…

• Polygon: Quickswap, Uniswap,…

• Avalanche: TraderJoe,…

• Fantom: Spookyswap, Spiritswap,…

Ví Crypto là gì? Phân loại ví Crypto

Để lưu trữ Cryptocurrency, các bạn cần ví Crypto. Giống như tài khoản ngân hàng, bạn cũng cần phải biết được những loại ví nào uy tín để lưu trữ Cryptocurrency. Có 6 thuật ngữ để phân biệt các ví, chia thành 2 đặc điểm.

Phân biệt ví Custodial và ví Non-custodial

Theo quyền kiểm soát tài sản:

• Ví non-custodial là loại ví truy cập bằng private key hoặc passphrase. Đối với ví này, nếu bạn mất Passphrase, ứng dụng hỗ trợ tạo cũng không thể hỗ trợ bạn lấy lại tài sản, nhưng loại ví này cho bạn toàn quyền kiểm soát tài sản của mình. Đại diện là Coin98 Super App, Trust, SafePal, Ledger, Trezor…

Ví Coin98 Super App

• Ví custodial là ví của một tổ chức thứ 3 hỗ trợ bạn lưu trữ tài sản, ví sàn là một dạng này. Bạn sẽ đăng nhập bằng email và mật khẩu, nếu mất mật khẩu bạn có thể xác thực để đăng nhập. Tuy nhiên nếu sàn sập, bạn sẽ mất tài sản như trường hợp của FTX. Đại diện là ví sàn Binance, OKX, Bybit, Coinbase,… hoặc các tổ chức lưu ký crypto như BitGo, FreeWallet, Cobo Wallet,…

Phân biệt Ví nóng, ví lạnh, ví cứng, ví mềm

Theo khả năng kết nối Internet

• Ví nóng (Ví mềm) là các loại ví phần mềm có thể kết nối với Internet như ví phần mềm PC, ví tiện ích mở rộng của trình duyệt, ví web, ví ứng dụng điện thoại. Đại diện cho các ví này là các ví Non-custodial được đề cập phía trên như Coin98, Trust vì hiện tại các dự án đã hỗ trợ nhiều phiên bản như trình duyệt, điện thoại,… nhưng sẽ loại đi ví Ledger hay Trezor vì chúng là ví Non-custodial nhưng là ví cứng (ví lạnh).

• Ví lạnh (Ví cứng) là những ví vật lý có thể cầm được trên tay và không được kết nối với Internet. Thông thường, ví lạnh phù hợp cho nhà đầu tư dài hạn, ít khi phải giao dịch, vì mỗi lần giao dịch là khá tốn công. Nhưng đổi lại, độ an toàn của ví lạnh là cực cao vì khó gặp phải Malware qua Internet. Thông thường các ví ví lạnh (ví cứng) cũng là ví Non-custodial như

  Ledger

  ,

  Trezor

  , SafePal…

Ví cứng Crypto

Tổng quan về thị trường Crypto

Thị trường Crypto là gì?

Khi Cryptocurrency có người mua bán, có người nắm giữ và nhận được sự công nhận của nhiều nhà đầu tư cá nhân và tổ chức. Chúng đã hình thành và tạo nên thị trường nhộn nhịp không kém thị trường chứng khoán, vàng hay bất động sản.

Đặc điểm của thị trường Crypto

• Hoạt động 24/7, đa số sàn giao dịch không có giờ bắt đầu hay giờ nghỉ

• Độ biến động cao, không có giới hạn trần hoặc sàn khi biến động

• Thanh khoản tương đối cao kể từ năm 2017 đối với các đồng coin lớn

• Vốn hoá thị trường cao kể từ năm 2017, từng đạt vốn hoá 2,800 tỷ USD vào năm 2021

• Ít bị kiểm soát bởi pháp luật, có tính tự do cao hơn, vì vậy rủi ro cũng cao hơn

Thị trường Crypto an toàn không?

Thị trường Crypto vốn dĩ là một thị trường tự do, không bị kiểm soát gắt gao bởi chính phủ, vì vậy thị trường tồn tại rất nhiều thực thể xấu. Nhưng ngược lại, đây là nơi tồn tại nhiều ý tưởng sáng tạo, thu hút dòng tiền mạnh trong thời gian gần đây và tạo ra nhiều cơ hội để tham gia.

Nếu đây là một thị trường risk cao, reward cao. Bạn sẽ làm gì để giảm risk? Điều này sẽ phụ thuộc rất lớn vào kiến thức bảo vệ tài sản trong Crypto.

Quá trình phát triển của thị trường Crypto

Crypto nhận được sự chú ý đầu tiên

Khác với những năm 2017 – 2018, khi nhắc đến tiền điện tử, cryptocurrency hay crypto, thì cộng đồng sẽ nhìn nhận như một công cụ lừa đảo dành cho tội phạm, hay phổ biến hơn là gắn với việc người dùng sẽ luôn bị mất tiền nếu đầu tư vào.

Nhưng sự thật đã chứng minh, crypto hay cụ thể là Bitcoin đã ra đời 11 năm, ai cũng bảo rằng Bitcoin sẽ chết. Nhưng hiện tại, Bitcoin không chết mà giá đã từng đạt giá $67,000/BTC.

Ngoài ra, sự khác nhau giữa những năm trước và 2021, đó là việc các quỹ lớn đã bắt đầu nhìn thấy lợi nhuận trong việc đầu tư Crypto, điển hình là Grayscale, Square, Microstrategy đã thu mua rất nhiều BTC và các Altcoin large cap như ETH, MATIC, AVAX,…

Đó là góc độ đầu tư, còn về mặt ứng dụng, rất nhiều ngân hàng lớn như JP Morgan, Morgan Stanley hay thậm chí Tesla, Paypal, Apple Pay cũng đã hỗ trợ thanh toán bằng Crypto.

Thế giới bắt đầu có nhiều quốc gia chính thức chấp nhận Bitcoin làm phương tiện thanh toán, đầu tiên là El Salvador. Ở Việt Nam, chính phủ đã không còn có cái nhìn xấu về blockchain, mà trong tháng 6/2021 đã ra công văn về việc nghiên cứu thí điểm về công nghệ blockchain.

Thực trạng thị trường Crypto

Trong chu kỳ 2021-2022 vừa qua, thị trường Crypto đã chứng kiến sự tăng trưởng mạnh mẽ về vốn hoá và mức độ phổ cập. Nổi bật nhất là xu hướng DeFi, mang lại cơ hội đầu tư và kiếm tiền cho nhiều cá nhân và thực thể.

Thị trường Crypto phát triển mạnh hơn, các dự án không hoạt động đơn lẻ mà tạo thành các hệ sinh thái lớn như hệ sinh thái Ethereum, BNB Chain, Polygon,… Trong mỗi hệ sinh thái sẽ phân tầng thành các dự án hoạt động ở nhiều mảng khác nhau gọi là DeFi Stack. Nhờ vào sự phát triển của NFT (Non-fungible token), Crypto đã ra mắt nhiều dự án NFT Bluechip, Web3 Game hoặc Metaverse. 

Tuy nhiên, sự phát triển mạnh mẽ trong chu kỳ này cũng để lại nhiều lổ hổng. Sự sập đổ của Terra, UST, FTX, Alameda, BlockFi,… đã thể hiện rõ nhiều vấn đề trong mô hình vận hành, mô hình định giá cũng như mô hình thiết kế token, từ đó khiến thị trường rơi vào giai đoạn Downtrend trong suốt 2022.

Tương lai của thị trường Crypto

Sẽ rất khó để dự đoán thị trường Crypto sẽ như thế nào trong 5-10 năm nữa. Tuy nhiên, thị trường sẽ tự vận động đi lên bằng cách giải quyết những vấn đề tồn đọng của chúng. Còn những vấn đề sẽ được tìm thấy khi chúng ta trải nghiệm và sử dụng tương tự như chu kỳ 2020-2022.

Coin98 Insights kì vọng thị trường Crypto nói chung, sâu hơn nữa là tiền đề cho thị trường Web3 và DeFi sẽ tiếp tục phát triển. Tiền đề quan trọng để các dự án trong Crypto có thể đi đến Mainstream là chúng có thể mang lại giá trị thực, chia sẻ giá trị cho nhiều người tham gia hơn nữa thông qua việc tận dụng công sức và ý tưởng của cộng đồng. 

Hướng dẫn đầu tư Crypto cơ bản

Trang bị kiến thức về Cryptocurrency 

Nếu đã đọc đến đây và các bạn muốn bắt đầu với việc đầu tư tiền điện tử thì việc đầu tiên cần chuẩn bị đó là kiến thức. Cũng như tất cả ngành nghề khác, kiến thức trong Crypto rất lớn, không thể nào tính bằng ngày, bằng tháng, hay thậm chí là năm. 

Việc học cũng cần được mài dũa mỗi ngày bởi đặc tính thay đổi nhanh chóng của thị trường. Những kiến thức hôm nay mới biết, có lẽ đã trở nên lỗi thời vào ngày mai. Dưới đây là một số kiến thức bạn nên tìm hiểu.

• Kiến thức dòng tiền: Dòng tiền Vĩ mô, dòng tiền Vi mô trong thị trường,…

• Kiến thức định giá: Định giá start-up, công ty, token,…

• Kiến thức đánh giá: Dự án, Tokenomics, Backer (VCs), mô hình kinh doanh,…

• Kiến thức về DeFi: Tổng quan về DeFi, Các nhánh trong DeFi, Ứng dụng của DeFi,…

• Kiến thức về hệ sinh thái: Các hệ sinh thái nổi bật, Dự án trong hệ sinh thái,…

• Kiến thức blockchain: Ứng dụng, Cơ chế đồng thuận, Blockchain Trilemma,…

Số lượng bài viết bạn cần đọc có thể lên đến 1000+ để tìm hiểu hết mọi ngóc ngách về thị trường. Vì vậy, các đọc tốt nhất là hãy đọc theo thứ tự từ dễ đến khó và chọn ngách yêu thích để đọc.

Ví dụ bạn yêu thích về cách một dự án được tạo ra, tại sao chúng thành công, tại sao chúng tồn tại qua nhiều chu kỳ thì “Mô hình hoạt động” là Series bạn nên đọc. Với hơn 60+ bài viết trên Coin98 Insights, bạn hãy đọc theo từ nhánh của DeFi. Ví dụ mảng DEX sẽ có Uniswap v2, Uniswap v3, Curve, Pangolin, Pancakeswap,…

Khi bạn đọc đúng ngách, đọc theo phân loại rõ ràng, bạn sẽ có kiến thức tổng quan trọng đầu về ngách cụ thể, đồng thời có thể so sánh nhiều dự án với nhau, đo lường tính hiệu quả của các dự án trong ngách cụ thể là DEX.

Bảo mật tài sản 

Một điều không kém quan trọng nữa đó là việc bảo mật tài sản. Trong crypto luôn tồn tại vô vàn hình thức lừa đảo, từ việc dụ người dùng cung cấp private key, cho đến những dự án scam, làm người dùng mất tiền oan. Đây cũng là một trong những điểm gây tiếng xấu cho crypto.

Do đó, lời khuyên là phải thật cẩn thận với tất cả hành động của chính mình trước khi làm gì đó với tài sản. Dưới đây là các hình thức lừa đảo trong thị trường:

• Giả mạo dự án ICO, phát hành đồng coin giả

• Tặng token/coin miễn phí sau đó yêu cầu sign wallet để chuyển tiền trong ví

• Giả mạo bằng cách sao chép các trang web sàn giao dịch, tài khoản Twitter dự án

• Quảng cáo lừa đảo, bán gói đầu tư lợi nhuận cao bất thường

• DNS hack, người dùng vô hình bị chuyển sang trang lừa đảo vì máy chủ bị hack

• Giả mạo email (Tấn công Phising)

• Giả mạo team support, trà trộn vào các group chat chung, group chat hỗ trợ

• Mô hình lừa đảo đa cấp, ponzi, kim tử tháp, tiền người sau trả tiền người đến trước

Thông thường đối với các hình thức lừa đảo, họ sẽ hứa hẹn lợi nhuận khủng mà không cần phải bỏ công, yêu cầu bạn mời thêm nhiều người đến sau hoặc cố ý yêu cầu bạn cung cấp các mật khẩu. Nếu gặp các trường hợp trên, các bạn hãy tỉnh táo tránh xa.

Tham khảo: 19 hình thức lừa đảo trong crypto & cách phòng tránh

Bảo mật tài sản trong Crypto

Vốn đầu tư tiền điện tử là bao nhiêu?

Để đầu tư vào thị trường Crypto, bạn có thể bắt đầu từ số vốn rất thấp từ $50 cho đến $100. Vào thị trường Crypto chúng ta mới thấy có rất nhiều cá mập với tài sản chục triệu hoặc trăm triệu USD. Tuy nhiên, nếu kiến thức trong ngành Crypto họ không có thì tất cả đều ngang bằng nhau vì kiến thức đầu tư Crypto có sự khác biệt lớn với kiến thức truyền thống.

Quan trọng là trong quá trình tham gia tìm hiểu Crypto, nếu bạn đọc, học và thực hành càng nhiều. Cơ hội để bạn nhìn thấy được các “mỏ vàng” sẽ càng lớn, Crypto không phải là thị trường chỉ kiếm lợi nhuận thông qua trade coin, phần phía dưới Coin98 Insights sẽ chia sẻ sâu hơn. Đã có nhiều nhà đầu tư tham gia vào thị trường Crypto với số vốn 0 đồng, sau đó gây dựng lên khối tài sản đáng kể nhờ vào việc tham gia Retroactive một cách chuyên nghiệp. 

Tuy nhiên, mỗi trường vốn sẽ có phương pháp đầu tư và phân bổ vốn khác nhau. Điều này ảnh hưởng rất nhiều đến kết quả cuối cùng của nhà đầu tư. Các bạn có thể tìm hiểu sâu hơn qua bài viết Quản lý danh mục đầu tư tại đây.

Tìm hiểu thêm: 5 sai lầm cần tránh khi đầu tư crypto

Đầu tư kiếm tiền trong thị trường Crypto

Để kiến tiền trong thị trường Crypto, chúng ta có nhiều cách khác nhau. Dưới đây là một số hình thức phổ biến.

Trade

Trade coin là hình thức mua bán các đồng coin để tìm kiếm lợi nhuận. Thông thường, trader sẽ sử dụng phân tích kỹ thuật để tìm vùng hỗ trợ, kháng cự, từ đó mua bán để tìm kiếm lợi nhuận. Trader thường mua bán trong khung thời gian ngắn, có thể từ vài tiếng đến vài tuần. Trader có thể chọn nhiều hình thức trade như trade spot, trade đòn bẩy, trade phái sinh, trade hợp đồng quyền chọn,…

Hold

Hold coin là hình thức tìm kiếm lợi nhuận bằng cách phân tích cơ bản, sau đó nhìn ra tiềm năng tăng trưởng và áp dụng phân tích kĩ thuật cơ bản để tìm điểm mua tốt. Phân tích cơ bản là hoạt động cần rất nhiều kiến thức nhằm có thông tin tổng quan, chi tiết và có thể so sánh, định giá. Việc hold thường khá dài, đa phần thấp nhất cũng nửa năm đến một năm, nhưng lợi nhuận mục tiêu sẽ lớn hơn

Tìm hiểu thêm: 7 phương thức tối ưu lợi nhuận dành cho Crypto Holder

Airdrop và Retroactive

Airdrop Coin là hình thức tặng miễn phí lợi nhuận cho người dùng. Tuy nhiên, trong năm 2020 trở đi, các đồng coin được airdrop không có giá trị cao nữa. Thay vào đó thị trường chú ý đến hình thức Retroactive nhiều hơn.

Retroactive cũng là hình thức dự án airdrop coin cho cộng đồng. Nhưng sự khác biết là ngừoi được airdrop phải là những người dùng đã ủng hộ, sử dụng hoặc đóng góp ý kiến cho việc phát triển của sản phẩm trong quá khứ, airdrop này thường được thưởng cho người dùng dưới dạng token của chính dự án đó.

Hình thức này chỉ phổ biến khi Uniswap bắt đầu Airdrop UNI – token của Uniswap cho người dùng đã từng tương tác với dự án. Vào thời điểm đó, UNI vừa được phân phối đến ví người dùng xong là được list Binance với giá khoảng $3-4, nên một ví sẽ nhận được ~$1,600.

Đào coin

Đào coin là thuật ngữ được sử dụng nhiều đối với các Proof of Work blockchain như Bitcoin. Nơi các thợ đào là người xác nhận giao dịch và tạo block cho blockchain sẽ nhận thưởng nhờ vào “công sức” của họ. Để làm được điều này, họ cần đầu tư dàn máy có phần cứng đủ mạnh gọi là trâu đào hay xưởng đào để bắt đầu.

Để có lợi nhuận, các thợ đào sẽ tính toán giá trị của số đồng coin được đào ra và trừ cho các chi phí liên quan như tiền điện, tiền kho bãi, tiền nhân công, tiền sửa chữa, nâng cấp. Từ đó tìm kiếm lợi nhuận. Tuy nhiên, hình thức này chỉ phù hợp nếu bạn tìm được đồng coin tốt, có thể giữ giá trị đồng thời là một holder cứng của tài sản đó thì mới có thể đào.

Trong xu hướng gần đây, các blockchain trong thị trường đã sử dụng cơ chế Proof of Stake nhiều hơn. Đối với cơ chế này, thợ đào sẽ cần stake một số lượng coin nhất định (Ví dụ Ethereum là 32 ETH để trở thành node) và nhận % lợi nhuận từ mạng lưới. 

Đào coin là hình thức tìm kiếm lợi nhuận bền vững nhưng yêu cầu cao về kĩ thuật cũng như phân tích cơ bản để chọn đồng coin tốt. Các bạn có thể tìm hiểu sâu hơn qua bài viết tại đây.

Tham gia DeFi

Kể từ khi DeFi Summer trong năm 2020, thị trường DeFi (Tài chính phi tập trung) đã mở ra nhất nhiều cơ hội cho phép mọi người tìm kiếm lợi nhuận. Nếu như trước đây, khi mua và hold một đồng coin, chúng ta không có phương thức tìm kiếm lợi nhuận từ chúng thì kể từ khi có DeFi, mọi thứ đã thay đổi.

Đa số đồng coin thuộc các dự án DeFi đều có tính ứng dụng. Ví dụ với đồng coin Ethereum (ETH). Bạn có thể:

• Staking để trở thành validator và kiếm lợi nhuận từ việc xác thực giao dịch.

• Cung cấp thanh khoản (Liquidity Providing) cho Uniswap để kiếm lợi nhuận từ phí giao dịch.

• Thế chấp vào các dự án Lending để vay các tài sản khác và tối ưu hoá dòng vốn.

Crypto Career

Để kiếm tiền trong thị trường Crypto, bạn không cần phải nắm giữ đồng coin. Thị trường Crypto cũng tương tự với nhiều thị trường khác, có rất nhiều ngành nghề có thể làm trong thị trường trái ngành.

Cho dù bạn có chuyên môn về design, art, marketing, communication, community management, bạn đều có thể tìm kiếm việc làm phù hợp tại các công ty trong thị trường. Song song đó, bạn có thể học thêm kiến thức về Crypto và Blockchain để có thêm kĩ năng đa ngành.

Mở rộng hơn, đây cũng là cách nhiều thương hiệu đã đi từ một thành viên thành công ty lớn. Họ sẽ bắt đầu với công việc chuyên môn họ giỏi, từ đó mở rộng và tạo ra doanh thu và lợi nhuận từ đó. Trong thời gian qua, có rất nhiều công ty phân tích dữ liệu hoặc công ty truyền thông đã thành công trong thị trường Crypto.

Giá Cryptocurrency & Tin tức thị trường Crypto

Crypto là một thị trường liên tục phát triển với tốc độ chóng mặt, và Bitcoin cũng vậy. các bạn cần phải liên tục cập nhật thông tin và kiến thức về Bitcoin để có thể theo kịp xu hướng cũng như có quyết định đầu tư đúng đắn. 

Thế nhưng trên Internet có rất nhiều trang cung cấp thông tin, làm sao để chọn ra các nguồn thông tin mới nhất và đầy đủ nhất? Dưới đây là một số trang web về Bitcoin uy tín:

• Cập nhật tin tức nhanh nhất: Telegram, Twitter, Facebook của nhiều kênh, CoinDesk, The Block, CoinTelegraph.

• Cập nhật giá Cryptocurrency: Congecko, Coinmarketcap.

• Cung cấp thông tin nghiên cứu chuyên sâu: Coin98 Insights, Messari, The Block, Dephi Digital, Medium, Binance Research.

Lời kết

Crypto là một thị trường non trẻ nhưng có rất nhiều cơ hội, cho dù bạn là nhà đầu tư, developer hoặc designer thì luôn có thể tham gia vào Crypto. Tuy nhiên, với đặc tính của thị trường là không bị kiểm soát gắt gao như thị trường tài chính truyền thống nên Crypto cũng có không ít những hoạt động lừa đảo, trái pháp luật. Vì vậy, mỗi cá nhân khi tham gia vào Crypto luôn phải chuẩn bị kiến thức thật vững để tránh các hậu quả không đáng có.

Disclaimer: Thông tin trong bài viết không phải là lời khuyên đầu tư từ Coin98 Insights. Hoạt động đầu tư tiền mã hóa chưa được pháp luật một số nước công nhận và bảo vệ. Các loại tiền số luôn tiềm ẩn nhiều rủi ro tài chính.