Chính phủ đề xuất bỏ tổ chức khỏi khái niệm ‘người tiêu dùng’

Chính phủ đề xuất Luật Bảo vệ người tiêu dùng sửa đổi chỉ bảo vệ “cá nhân” vì rất ít tổ chức khiếu kiện để đòi quyền lợi trong 10 năm qua.

Sáng 15/2, Ủy ban Thường vụ Quốc hội cho ý kiến một số vấn đề lớn của Luật Bảo vệ người tiêu dùng (sửa đổi). Đây là lần thứ hai cơ quan thường trực Quốc hội cho ý kiến về dự luật này.

Theo Chủ nhiệm Ủy ban Khoa học công nghệ & Môi trường Lê Quang Huy, hiện còn hai vấn đề khác nhau, là khái niệm người tiêu dùng và áp dụng hay không thủ tục rút gọn giải quyết các vụ án dân sự về bảo vệ người tiêu dùng.

Luật hiện hành quy định người tiêu dùng gồm tổ chức và cá nhân. Nhưng tại dự thảo Luật sửa đổi, Chính phủ đề nghị bỏ khái niệm “tổ chức”, chỉ giữ lại “cá nhân” trong khái niệm người tiêu dùng. Lý do, thực tế 10 năm qua số lượng các tổ chức khiếu nại, kiện đến các cơ quan Nhà nước rất ít.

Ngoài ra, người tiêu dùng là tổ chức có nhiều điều kiện tốt hơn so với cá nhân khi mua, bán và giải quyết tranh chấp. Kinh nghiệm quốc tế cho thấy, pháp luật nhiều nước chỉ tập trung điều chỉnh đối tượng người tiêu dùng là cá nhân.

Ông Lê Quang Huy, Chủ nhiệm Ủy ban Khoa học công nghệ & Môi trường phát biểu tại cuộc họp Uỷ ban Thường vụ Quốc hội, ngày 15/2. Ảnh: Phạm Thắng

Nêu ý kiến, nhiều thành viên Ủy ban Thường vụ Quốc hội cho rằng, việc loại bỏ tổ chức khỏi khái niệm người tiêu dùng như dự thảo Luật là không hợp lý.

Phó chủ tịch Quốc hội Trần Quang Phương góp ý, khái niệm người tiêu dùng cần được nêu đầy đủ các đối tượng, chủ thể, gồm tổ chức, cá nhân và hộ gia đình.

Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ đặt vấn đề, luật hiện hành bảo vệ cả cá nhân, tổ chức mà quyền lợi người tiêu dùng còn bị xâm phạm. “Nếu bỏ ‘tổ chức’, mà tổ chức đó lại là người tiêu dùng khá phổ biến tại Việt Nam thì có nên không?”, ông Huệ nêu, và đề nghị đánh giá kỹ hơn để có quy định phù hợp, bảo vệ tốt nhất người tiêu dùng.

Trong khi đó, theo Chủ nhiệm Ủy ban Khoa học, công nghệ & Môi trường Lê Quang Huy, thường trực Ủy ban này cũng thống nhất nên giữ theo luật hiện hành. Tức là, người tiêu dùng gồm tổ chức và cá nhân, nhưng bổ sung nội dung các đối tượng này “không vì mục đích thương mại”.

Về thủ tục rút gọn giải quyết vụ án dân sự bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng, theo ông Huy, hiện có hai loại ý kiến khác nhau.

Ông Huy cho hay, thường trực Ủy ban này nghiêng về phương án cần quy định trong luật sửa đổi các điều kiện áp dụng thủ tục rút gọn trong giải quyết các vụ án dân sự về bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng.

Ông Vũ Hồng Thanh, Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế đồng tình, bởi đa số các vụ tranh chấp bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng có giá trị nhỏ, nhưng tới đây có thể tăng lên, tác động tới thương hiệu hàng hóa. Vì thế, quy định thủ tục rút gọn giải quyết tranh chấp, tòa án sẽ có phán quyết nhanh, kịp thời.

“Nếu người tiêu dùng đúng thì bảo vệ người tiêu dùng, doanh nghiệp đúng thì bảo vệ doanh nghiệp, uy tín hàng hóa sản phẩm, dịch vụ”, ông Thannh nói.

Phó chủ tịch Quốc hội Trần Quang Phương góp ý thêm, dự luật quy định nhiều về bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng nhưng chưa quy định về nghĩa vụ, trong khi theo Hiến pháp, quyền và nghĩa vụ luôn phải đi liền nhau.

Đồng tình, Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ nói vấn đề bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng được quy định khá kỹ lưỡng song vấn đề nghĩa vụ chưa được nêu đầy đủ.

Nhấn mạnh trách nhiệm ngang bằng quyền, nghĩa vụ trước pháp luật của các đối tượng, Chủ tịch Quốc hội đề nghị, các quy định của luật không được làm phương hại đến quyền, nghĩa vụ của tổ chức, cá nhân khác có liên quan, nhất là chi phí tuân thủ pháp luật.

Ngoài ra, theo ông, thường sang vòng cho ý kiến thứ hai của dự luật sửa đổi, các cơ quan hay xin ý kiến vấn đề còn khác nhau, ít bám vào các vấn đề nguyên tắc, quan điểm, mục tiêu, hay sự đáp ứng yêu cầu, chính sách đặt ra khi làm luật.

“Đôi khi cách xin ý kiến làm loạn vấn đề lớn của dự án luật, vì nêu những vấn đề không căn cơ”, Chủ tịch Quốc hội nói.

Vì thế, ông Huệ đề nghị cơ quan liên quan rà soát lại dự thảo luật, nhất là trách nhiệm của tổ chức, cá nhân kinh doanh với người tiêu dùng, để đảm bảo không làm tăng chi phí tuân thủ pháp luật của tổ chức, cá nhân kinh doanh.

Luật Bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng đã được cho ý kiến tại kỳ họp 4 (tháng 10/2022), dự kiến được Quốc hội bấm nút thông qua tại kỳ họp 5, vào tháng 5 tới.

Anh Minh