Chăm Sóc Vườn Sầu Riêng Sau Thu Hoạch

Mười năm gắn bó với nông nghiệp, Tin Cậy đã đi đến rất nhiều vườn cây ăn trái từ miền Tây cho đến Tây Nguyên. Có lẽ Sầu Riêng là loại cây để lại thương nhớ nhiều nhất với Tin Cậy. Không phải vì Tin Cậy thích ăn sầu riêng đâu, mà vì Sầu Riêng trên đất quê hương mình thật sự rất tốt, giá trị kinh tế ngày càng cao, đã giúp nhiều bà con làm nông cải thiện đời sống kinh tế.

Tuy nhiên, sầu riêng cũng là một loại cây khá khó tính, đất đai khí hậu tốt ở mình thôi chưa đủ. Mà đòi hỏi nhà vườn phải có một lượng kiến thức và kinh nghiệm để có thể chăm tốt loại cây này, đặc biệt là khâu chăm sóc cây sau khi thu hoạch.

Đi đến nhiều nơi và gặp gỡ nhiều nhà vườn lão làng cùng lượng kiến thức cá nhân đã giúp Tin Cậy thấy được những yếu tố làm Sầu Riêng bị mất mùa sau những năm nặng quả và cách thức giúp cây phục hồi tốt hơn sau khi thu hoạch.

⇒ Vậy đâu là nguyên nhân làm cây chậm phục hồi? Cần phục hồi sầu riêng sau thu hoạch như thế nào là tốt nhất?

Nguyên nhân sầu riêng phục hồi kém sau thu hoạch

1. Để quả quá nhiều:

Những năm gần đây, sầu riêng được xem là loại cây ăn quả được ưa chuộng nhất bởi nhu cầu tiêu dùng lớn và giá thành ngày càng cao. Kéo theo đó là việc để cây mang quả quá nhiều để gia tăng năng suất vườn. Như đã biết, trong giai đoạn nuôi quả cây sẽ tập trung lấy dinh dưỡng tích tụ ở lá, thân và cành, một phần khác được hút trực tiếp từ đất để giúp cây nuôi quả, tạo cơm. Vậy nên khi để quá nhiều quả trên cây sẽ làm cây suy kiệt nhanh chóng sau mỗi mùa thu hoạch.

2. Lạm dụng các phương pháp xử lý ra hoa:

Sầu riêng rất nhạy cảm với thời tiết và để cây ra hoa tự nhiên thường không cho hiệu quả kinh tế cao, hoa ra không tập trung. Các phương pháp xử lý ra hoa hiện nay chủ yếu làm ức chế sinh trưởng cây như xiết nước tạo khô cằn, sử dụng Paclobutrazol gây ức chế sinh trưởng và Thio Urê nồng độ cao gây rụng lá.

Các phương pháp này được dùng chưa đúng như xiết nước kéo dài khi gặp điều kiện mưa làm tăng ẩm độ hay dùng Paclobutrazol nhiều lần với liệu lượng cao, đã tác động mạnh mẽ đến quá trình phục hồi và sức đề kháng của cây.

3. Để quả sai trong những năm đầu thu hoạch:

Nhiều nông dân còn gặp phải 2 sai lầm trong những năm đầu tiên để quả. Thứ nhất là khi cho rằng cứ sau một năm cây ra hoa là có thể để quả bối mà quên mất trạng cây mình như thế nào. Điều này hoàn toàn không đúng vì thời điểm mang quả sẽ phụ thuộc vào thể trạng của cây như đường kính thân đạt khoảng 4 ngón tay, bộ tán xanh mượt, không bị sâu bệnh, kích thước lá to và dày,…chứ không quan trọng là cây được mấy năm.

Thứ hai là cây để nhiều quả ngay lần đầu, quả sẽ hấp thụ toàn bộ dinh dưỡng mà cây con đang có, làm cây mất sức và khả năng phục hồi cây kém.

4. Cắt tỉa cành không đúng phương pháp:

Việc cắt tỉa cành không đúng phương pháp cũng làm thất thoát lượng đáng kể chất dinh dưỡng cây hút từ đất và tạo ra từ quang hợp. Những chất này mất đi do việc nuôi những cành vượt hay còn gọi cành xương cá, vốn to và hấp thụ nhiều chất dinh dưỡng hơn cành mang quả. Nhưng hiệu quả về mặt năng suất thì lại rất kém. Ngoài ra, những cành sâu bệnh tấn công nặng, cành tong teo ốm yếu cũng cần được cắt tỉa.

5. Đợi thu hoạch hết vườn mới bắt đầu phục hồi:

Hiện nay, đa số người dân có khuynh hướng chia làm nhiều đợt để thu hoạch. Ngoài yếu tố các hộ thường trồng nhiều loại sầu riêng trên một vườn và cây chia ra làm nhiều đợt thu hoạch thì việc thiếu lực lượng lao động cũng ảnh hưởng đến thời gian thu hoạch. Mà nhiều bà con mình thường đợi khi thu hoạch xong hết thì mới cải tạo luôn cho cả vườn.

Điều này thật sự không tốt cho những cây thu hoạch trước, vì sau thu cây thường rất yếu, dễ rụng lá và sâu bệnh hại tấn công; làm chậm quá trình phục hồi và tệ hơn là cây không duy trì được sự sống. Vậy nên cứ sau khi thu hoạch thì cây cần được tiến hành xử lý ngay.

Cách phục hồi sầu riêng sau thu hoạch:

1. Thu gom tàn dư thực vật, xới đất tái tạo rễ:

Ngay sau thu hoạch cần quét dọn, thu gom tàn dư thực vật và xới đất tái tạo rễ cây. Vừa giúp tiêu diệt không gian trú ẩn của sấu bệnh gây hại, vừa tái tạo bộ rễ chuẩn bị cho giai đoạn phục hồi và sinh trưởng của cây. Việc xới đất còn giúp cung cấp Oxy và làm tăng độ thông thoáng của đất. Qua đó, giúp rễ tái tạo nhanh hơn và hiệu quả sử dụng phân bón tốt hơn. Khi tiến hành chỉ nên xới đất ở vị trí từ 1/3 tán ra đến hết tán cây và độ sâu lưỡi xới khoảng 10 cm.

Tuy nhiên trong quá trình xới đất làm vùng rễ bị tổn thương, dễ bị nấm bệnh gây hại. Vậy nên sau khi xới rễ bà con nên sử dụng thêm các chế phẩm chứa vi sinh có lợi như Trichoderma, EM1, EM-AG,…để bảo vệ rễ trước nấm bệnh gây hại. Bà con mình có thể pha các chế phẩm cùng với Humic để tưới sau khi xới đất. Humic giúp kích rễ, chế phẩm sinh học bảo vệ rễ, sử dụng chung giúp tiết kiệm công lao động và tăng gấp đôi hiệu quả.

2. Cắt tỉa cành:

Tỉa cành sau khi thu hoạch là điều không thể thiếu khi phục hồi cây. Việc cắt tỉa tạo độ thông thoáng cho tán lá, các cành sẽ đủ ánh sáng và tập trung dinh dưỡng để phục hồi, tích lũy cho thân và cành quả. Cây thông thoáng thì vườn cũng thông thoáng, từ đó làm hạn chế dịch bệnh gây hại cho sầu riêng.

Cành cần tỉa bỏ là những cành vượt, tạo góc nghiêng với thân hơn 30 độ, cành bị sâu bệnh hại nặng, cành khô quẹo ốm yếu, khả năng cho quả kém. Những cành mọc cách mặt đất 50 cm cũng cần được tỉa bỏ để hạn chế bệnh nứt thân xì mủ.

3. Phòng ngừa nấm bệnh trên thân cành:

Ngay sau khi tỉa cành, bà con cũng cần gấp rút xử lý ngay vết cắt bằng Bordeaux hoặc các loại thuốc hóa học phòng trừ nấm bệnh. Việc xử lý trong giai đoạn này vừa giúp mau khô vết thương cắt tỉa mà còn xử lý luôn những vết thương cơ giới do việc leo trèo thu hái và vết cắt thu hoạch. Cũng là những con đường nấm bệnh dễ dàng thâm nhập vào cây trồng.

Về khâu này, Tin Cậy khuyên bà con mình nên sử dụng Bordeaux vì hiệu quả cao và dễ làm với giá thành thấp. Bordeaux không những phòng trừ nấm bệnh mà còn rửa trôi luôn rong rêu, ổ côn trùng, ốc sên.

4. Cung cấp dinh dưỡng đầy đủ:

Để phục hồi nhanh, yếu tố dinh dưỡng gần như là quan trọng nhất. Đó không chỉ phục hồi cây mà còn là yếu tố quyết định đến năng suất vụ tiếp theo. Dinh dưỡng cần được cân bằng giữa hóa học và hữu cơ.

Phân hóa học cần cung cấp là NPK, trong giai đoạn này bà con nên sử dụng phân hóa học chứa nhiều lân và đạm như NPK 20-20-10 để cây nhanh chóng tái tạo rễ và ra cơi đọt non. Về phân hữu cơ, cần cung cấp cho cây ở 2 dạng trực tiếp và gián tiếp cho cây trồng.

Hữu cơ trực tiếp là các sản phẩm được ủ vi sinh hay chiết xuất từ động-thực vật. Một số sản phẩm phổ biến trên thị trường hiện nay như dịch ủ bánh dầu, đạm cá Panga, dịch chiết rong biển, dịch trùn quế, dịch đạm lá lục bình. Các loại này giúp cung cấp các chất dinh dưỡng mà cây sử dụng được ngay sau khi bón.

Thành phần chủ yếu của nó là các Amino acid, đạm hữu cơ và chất kích thích sinh trưởng cây trồng. Hiện nay, đạm cá Panga và dịch chiết rong biển được rất nhiều người nông dân ưa chuộng bởi hiệu quả cho sầu riêng trong cả giai đoạn cây con và cây sau khi thu hoạch.

Hữu cơ gián tiếp là các loại phân chuồng, xác bả thực vật được ủ hoai mục như phân bò, phân gà, rơm rạ, vỏ cà phê, vỏ trấu ủ,…Loại này được nên được bổ sung hằng năm để tăng cường độ tơi xốp, khả năng giữ nước giữ phân của đất, cải tạo đất trồng.

Hữu cơ gián tiếp nên bón với lượng khoảng 1 tấn cho 1000 m2. Còn phân NPK và phân hữu cơ dùng trực tiếp như đạm cá Panga nên sử dụng theo tỷ lệ 1:1, tức 1 kg phân NPK cần dùng chung với 1 lít đạm cá để bổ sung đầy đủ dinh dưỡng cho cây.

Cách ủ bánh dầu chi tiết: Hướng dẫn ủ bánh dầu bằng chế phẩm vi sinh EM1

5. Quản lý dịch hại:

Sầu riêng là loại cây trồng có nhiều dịch hại tấn công. Theo ghi nhận thì có hơn 10 đối tượng côn trùng gây hại cho sầu riêng như sâu đục thân, đục quả, xén tóc, ốc sên, nhện đỏ, bọ trĩ, tuyến trùng,…

Với bệnh, ngoài nứt thân xì mủ và vàng lá thối rễ gây chết hàng loạt thì các vườn sầu riêng còn thường gặp bệnh than thư, nấm hồng, đốm rong. Có thể thấy rằng dịch hại xuất hiện tấn công bất cứ khi nào, bất cứ vị trí nào trên cây. Nên việc thường xuyên chăm vườn và có những biện pháp phòng trừ dịch hại là hết sức cần thiết.

Đặc biệt, trong giai đoạn sau khi thu hoạch cây trồng có sức đề kháng rất kém. Ngoài việc thường xuyên thăm vườn để kịp thời phát hiện dịch hại để có biện pháp xử lý kịp thời thì bà con mình nên sử dụng định kỳ chế phẩm EM, Trichoderma, phân sinh học WEHG và thuốc bảo vệ thực vật để tăng cường sức đề kháng và phòng ngừa dịch bệnh gây hại cho cây.

6. Quản lý nước:

Cuối cùng thì khâu quản lý nước tưới cũng quan trọng không kém. Cây sầu riêng cần nước để cây phục hồi, hấp thu chất dinh dưỡng và tạo cơi đọt mới. Nên tưới nước thường xuyên cho cây, tưới đẫm từ 7-10 ngày/lần.

Có thể sử dụng kèm đạm cá và Humic để giúp giúp cây nhanh phục hồi và cải thiện pH đất cho vườn sầu riêng. Trồng sầu riêng trên vùng đất thấp, đất trũng cần lưu ý thoát nước vào mùa mưa, ngập úng thường xuyên dễ làm ngôp rễ và nấm bệnh tấn công.

Trên đây là tất cả những chia sẻ về cách phục hồi vườn sầu riêng sau thu hoạch. Mong rằng sau khi đọc thì bà con mình sẽ nhận ra những điểm sai trong việc phục hồi cây nhà mình và có những biện pháp giúp cây phục hồi tốt hơn. Chúc bà con thành công với cây sầu riêng trong thời gian sắp tới về năng suất lẫn giá thành.

Tác giả: Dương Ngọc Tàu