Bi hài dùng tiền ảo mua hàng thật

Thời gian qua, nhiều hội nhóm mua bán, trao đổi Pi (tiền ảo, tiền kỹ thuật số của Pi Network) trên mạng xã hội thi nhau khoe chuyên dùng Pi để trao đổi, mua bán được những thứ rất giá trị. Nó khiến cộng đồng đào Pi tại Việt Nam lên cơn sốt… Tuy nhiên, đằng sau những câu chuyện nghe đầy hấp dẫn trên lại là đủ những tình tiết bi hài.

Loạn như… giá Pi

Khoảng một tháng nay, Nguyễn Long (cựu sinh viên trường đại học F…) liên tục nhắn tin, liên hệ với nhiều chủ shop trên mạng Internet cũng như nhiều cửa hàng để “hiện thực hóa” giấc mộng kiếm tiền thông qua việc “đào” đồng tiền kỹ thuật số (Pi) của mình.

Là một trong những người tiên phong cài đặt ứng dụng Pi Network để “đào” những đồng Pi đầu tiên, hiện Long đã có hàng ngàn Pi trong ví. Từ ngày 13- 7-2022 Pi Network bước vào giai đoạn chạy mạng chính thức và cho giao dịch “nội bộ” – nghĩa là những người đang sở hữu đồng Pi có thể chuyển nhượng cho nhau. Từ đây hàng loạt những cá nhân, tổ chức tuyên bố sẽ nhận giao dịch bằng đồng Pi để đổi lấy những món hàng hóa có giá trị như máy tính, điện thoại thông minh… thậm chí cả xe ô tô. Tuy nhiên, hầu hết những giao dịch trên là ở nước ngoài nên không có căn cứ để xác minh là thật hay giả.

Một thương vụ đổi Pi lấy laptop khiến cộng đồng đào Pi sốt xình xịch.

Tại Việt Nam, vài tuần trở lại đây cũng có một số cá nhân tuyên bố chấp nhận giao dịch bằng đồng Pi. Đó là một số cửa hàng bán máy tính cũ, tiệm spa ở Hà Nội. Còn ở TP Hồ Chí minh thì có một số tiệm bán nông sản, thậm chí là quán phở. Tuy nhiên, mỗi nơi lại định giá Pi khác nhau.

Theo anh Nguyễn Tâm, anh vừa đổi được 200 Pi lấy một laptop cũ tại cửa hàng máy tính ở Hà Nội. Thiết bị này trên thị trường có giá từ 2-3 triệu đồng. Trong các hội nhóm trên mạng xã hội như Zalo, Facebook, Telegram… các thành viên định giá Pi kiểu “tùy duyên” hay dựa trên sự đồng thuận, không có một khung nào cả. Và, các vật phẩm được đổi thì hết sức tạp pí lù. Nào là nước hoa, túi xách, son môi, đồng hồ, thuốc các loại, rồi hoa sen đá, hàng mỹ nghệ phong thủy. Thậm chí, có cả sách giáo khoa cũ, giày dép đã qua sử dụng… Nói chung là chổi cùn rế rách đều được mang lên sàn để đổi lấy Pi.

Tài khoản N.T.D. rao bán yến hũ chưng sẵn, chấp nhận thanh toán giá 2 Pi/hũ, 20 Pi/hộp 9 hũ. Hiện, giá yến tại đây 540 ngàn đồng/hộp 9 hũ nên giá 1 Pi  chỉ tương đương… 30 ngàn đồng.

Một chủ tài khoản khác đăng bán một bếp từ cao cấp nhập từ Đức với giá 58,2 Pi, tức mỗi Pi tương đương 766 ngàn đồng. Một số chủ fanpage, chủ tài khoản trên Facebook rao bán xe SH150 giá 73,5 triệu đồng, đổi lấy 14 Pi, tức mỗi pi tương đương 5,2 triệu đồng. Còn chủ một shop ghế massage ở Hà Đông thì tuyên bố chỉ cần 800 Pi sẽ đổi được một chiếc ghế massage hiệu Yamato mà giá thị trường gần 60 triệu đồng, tương đương 1 Pi đổi 75.000 đồng.

Thành viên Hung Ngo lại định giá 1 Pi lên tới 2.000 USD (tương đương khoảng 50 triệu đồng). Anh ta cho biết đang có một cây lan var (lan đột biến) và muốn đổi 10 Pi lấy cây lan này (tương đương 20 ngàn USD). Theo giá thị trường hiện tại cây lan này chỉ khoảng vài triệu đồng.

Song “ảo” nhất là một số thành viên trong group “Cộng đồng Pi…” hô hào rằng sẽ chỉ “đồng thuận” 1 Pi bằng… 314.159 ngàn USD.

Pi được rao đổi lấy lan Var.

Coi chừng giao dịch giả, lừa đảo thật

Cũng theo anh Nguyễn Long, những món “hot” như điện thoại iPhone, máy tính bảng iPad hay đồng hồ, laptop thỉnh thoảng cũng được đưa lên trao đổi. Song, chỉ một vài phút là chủ topic dừng giao dịch vì đã “trade” xong (tạm hiểu là đã giao dịch xong)! Bởi thế, dù đang có hàng ngàn Pi trong tài khoản mà Long vẫn chưa đổi được gì! Dù chưa thấy lợi ích ở đâu song thời gian qua hoạt động khai thác, trao đổi đồng Pi đã gây ra không ít những hậu quả rất nặng nề cho những nhà đầu tư.

Nhẹ thì mất thời gian, mua bực vào người vì một số cửa hàng tuyên bố đồng ý giao dịch bằng Pi. Song, thực chất chỉ là tạo sóng để kéo thêm nhiều khách hàng, Pi gần như không có giá trị. Nặng thì có người mất tiền, người dính vòng lao lý.

Theo Công an TP Hà Nội, khoảng 1- 2 năm trở lại đây, Cơ quan công an đã tiếp nhận nhiều đơn trình báo của người dân về việc bị lừa đảo thông qua đầu tư các loại tiền kỹ thuật số như USDT, Luna, Solana… Đặc biệt, đầu năm 2022 Phòng Cảnh sát hình sự đã thụ lý giải quyết một vụ cướp tài sản mà nguyên nhân liên quan đến việc đầu tư Pi và lan đột biến.

Anh L.Đ.P (sinh năm 1989, thường trú tại quận Hoàng Mai) từng lặn lội lên tận huyện Lạc Thủy (Hòa Bình) để kinh doanh hoa lan đột biến. Thông qua mối quan hệ xã hội, tháng 3-2021 anh P. quen chị Ngô P.L. (trú tại quận Ba Đình). Hai bên thỏa thuận đầu tư chung vốn mua lan đột biến để anh P. trồng, khi nào được giá sẽ bán. Hoặc, nếu cần thì anh P. sẽ dùng tiền kỹ thuật số để trao đổi.

Chị L. đã đầu tư số tiền hơn 3 tỷ đồng để anh P. chung vốn mua một cây lan var “Ngọc sơn cước” có giá gần 10 tỷ đồng. Sau vài tháng, chị L. muốn “ra hàng” để thu tiền về nhưng thị trường lan đột biến có dấu hiệu chững. Lúc mua hàng chục tỷ đồng song thời điểm đó chỉ bán được khoảng 5-6 tỷ nên anh P. không đồng ý bán. Anh cũng rao đổi 10 ngàn Pi lấy chậu cây này mà chẳng có ai thèm trao đổi.

Đến khoảng cuối năm 2021, chị L. nghe tin anh P. đã tự ý bán cây lan var nên đã nhờ thêm nhiều đối tượng khác vây đánh và ép buộc anh P. phải trả lại số tiền mà trước đó chị đã đầu tư hơn 3 tỷ đồng. Lo sợ bị đánh, anh P. buộc phải chuyển số tiền này vào tài khoản ngân hàng của chị ta. Sau đó L. và đồng bọn đã bị Cơ quan công an khởi tố, bắt giam về hành vi cướp tài sản.

Phía sau cơn sốt Pi

Pi Network rộ lên từ năm 2019, được quảng cáo là “sở hữu tiền ảo mà không mất gì”. Người dùng sau khi tải ứng dụng thì chỉ cần một động tác rất đơn giản là hằng ngày mở app rồi bấm vào “tia sét” (điểm danh) là Pi đã được đào và tăng lên hằng ngày. Đồng thời, nếu người dùng giới thiệu thêm được thành viên vào mạng lưới, số Pi đào được sẽ tăng rất nhanh.

Theo tuyên bố của nhà sáng lập Pi Network thì chỉ vài năm Pi sẽ được lên sàn, có thể mua bán, trao đổi như những đồng tiền kỹ thuật số khác. Do đó, ứng dụng Pi Network từng nhiều lần nằm trong danh sách tải nhiều tại Việt Nam.

Một cửa hàng nhận thanh toán bằng Pi.

Theo công bố hồi cuối tháng 6-2022, dự án đã có hơn 35 triệu người dùng trên toàn cầu.Tuy nhiên, với các chuyên gia về tiền kỹ thuật số cũng như công nghệ block[1]chain thì dự án Pi Network có nhiều điểm đáng ngờ. Các đồng tiền điện tử như Bitcoin, ETH… đều đòi hỏi việc đào rất tốn công sức, thời gian và cả tiền bạc. Tất cả “thợ mỏ” thời 4.0 đều phải đầu tư rất nhiều tiền cho dàn máy, kết nối mạng để đào tiền ảo, cạnh tranh với các thợ mỏ khác. Họ đào bằng cách xác thực giao dịch theo các khối, mỗi lần xác thực thành công, “thợ mỏ” sẽ được trả thưởng bằng tiền ảo. Còn với Pi thì mỗi ngày chỉ cần… điểm danh một lần là xong!

Bên cạnh đó Pi không công bố công nghệ lõi cũng như giấu kín mã nguồn. Mọi dự án blockchain, tiền ảo đều phải theo nguyên tắc minh bạch. Ngay cả Bitcoin, ETH cũng phải công khai mã nguồn để thể hiện tính phi tập trung, vậy mà Pi lại không.

Nguy hiểm hơn, chỉ là một ứng dụng đào tiền ảo nhưng Pi yêu cầu tới 28 quyền truy cập bao gồm các quyền vô lý như đọc danh bạ, xem thông tin mạng, sử dụng phần cứng sinh trắc học, sử dụng phần cứng vân tay, kiểm soát trạng thái mạng…

Theo nghiên cứu của Exodus, ứng dụng Pi Network dùng tới 11 tracker để thu thập dữ liệu người dùng phục vụ cho mục đích khác. Chính điều này khiến giới chuyên gia lo ngại dự án không mang lại giá trị, khiến người dùng tốn công sức và có thể gây rò rỉ dữ liệu cá nhân.

Còn theo quản trị viên một cộng đồng trao đổi Pi tại Việt Nam, hiện đã xuất hiện tình trạng giả vờ rao bán hàng hóa bằng Pi nhưng thực chất để quảng cáo sản phẩm hoặc lừa chiếm Pi của người khác. “Có nhiều bài rao những món có giá trị cao và nhận thanh toán Pi nhưng khi có người hỏi mua bằng Pi thì họ không bán. Một số yêu cầu chuyển Pi trước nhưng sau đó chặn liên hệ”, người này cho biết.

Theo chuyên gia tài chính Nguyễn Trí Hiếu, người đào Pi đang bị mất thông tin cá nhân, mất công sức để lôi kéo người khác cùng đào trong khi người tạo ra tiền Pi đang ngồi không, hưởng tiền quảng cáo. Những người tạo ra Pi đang vẽ ra cơ chế gọi là “đồng thuận giá”, yêu cầu người tham gia tự thỏa thuận giá thông qua việc trao đổi hàng hóa lấy Pi để minh chứng cho sự ủng hộ tiền Pi.

“Hiện có nhiều người đang thổi phồng sự đồng thuận giá cao, chứng minh tiền Pi đang có giá để thu hút các nhà đầu tư gom Pi bằng hàng hóa, sau đó đổi Pi lấy tiền. Kẻ đứng sau đang có một lượng Pi lớn, khi bán hết Pi cho những nhà đầu tư ham lời thì rất có thể sẽ cao chạy xa bay với kịch bản sập app”, ông Nguyễn Trí Hiếu phân tích.

Tiền ảo không phải phương tiện thanh toán hợp pháp

Tại Hội nghị phòng ngừa vi phạm, tội phạm trong chuyển đổi nền kinh tế số, ông Phạm Tiên Phong,

Cục trưởng Cục Phòng chống rửa tiền, Ngân hàng Nhà nước Việt Nam, đã khẳng định tiền ảo không phải phương tiện thanh toán hợp pháp. Việc phát hành, cung ứng, sử dụng các loại tiền ảo làm phương tiện thanh toán là hành vi trái pháp luật.

Theo Nghị định số 80/2016/NĐ[1]CP bổ sung cho nghị định về thanh toán không dùng tiền mặt, các phương tiện thanh toán có thể sử dụng gồm: séc, lệnh chi, ủy nhiệm chi, nhờ thu, ủy nhiệm thu, thẻ ngân hàng và các phương tiện thanh toán khác theo quy định của Ngân hàng Nhà nước. Phương thức thanh toán không có trong danh sách trên sẽ không hợp pháp tại Việt Nam.

Quy định về xử phạt hành chính trong lĩnh vực tiền tệ và ngân hàng cập nhật năm 2021 cũng nêu rõ, những người “phát hành, cung ứng, sử dụng các phương tiện thanh toán không hợp pháp mà chưa đến mức bị truy cứu trách nhiệm hình sự” sẽ bị phạt tiền từ 50-100 triệu đồng.