Bảo hiểm nhân thọ là gì? Khái niệm về bảo hiểm nhân thọ?

Loại hình bảo hiểm mà trách nhiệm trả tiền bảo hiểm của doanh nghiệp bảo hiểm phát sinh khi có sự kiện do các bên thỏa thuận liên quan đến cái chết hoặc sự kiện tiếp tục sống của người được bảo hiểm trong thời hạn xác định trước.

Mục Lục

1. Bảo hiểm nhân thọ là gì?

Bảo hiểm nhân thọ là loại hình bảo hiểm xuất hiện sớm trong lịch sử kinh doanh bảo hiểm. Căn cứ vào sự kiện làm phát sinh trách nhiệm trả tiền bảo hiểm của doanh nghiệp bảo hiểm, bảo hiểm nhân thọ gồm có hai loại cơ bản: 1) Loại bảo hiểm nhân thọ mà trách nhiệm trả tiền bảo hiểm của doanh nghiệp bảo hiểm phát sinh khi có sự kiện chết của người được bảo hiểm trong thời hạn xác định trước (bảo hiểm tử kì); 2) Loại bảo hiểm nhân thọ mà trách nhiệm trả tiền bảo hiểm của doanh nghiệp bảo hiểm phát sinh khi người được bảo hiểm sống đến thời hạn xác định trước (bảo hiểm sinh kì). Doanh nghiệp bảo hiểm và người mua bảo hiểm có thể thỏa thuận kết hợp cả hai loại bảo hiểm trên (gọi là bảo hiểm hỗn hợp). Luật kinh doanh bảo hiểm năm 2000 của Việt Nam quy định, các hình thức bảo hiểm nhân thọ gồm: bảo hiểm trọn đời, bảo hiểm sinh kì, bảo hiểm tử kì, bảo hiểm hỗn hợp, bảo hiểm trả tiền định kì. Ngoài ra, Luật này còn cho phép Chính phủ quy định các hình thức bảo hiểm nhân thọ khác.

Hợp đồng bảo hiểm là sự thoả thuận giữa bên mua bảo hiểm và doanh nghiệp bảo hiểm, theo đó bên mua bảo hiểm phải đóng phí bảo hiểm, doanh nghiệp bảo hiểm phải trả tiền bảo hiểm cho người thụ hưởng hoặc bồi thường cho người được bảo hiểm khi xảy ra sự kiện bảo hiểm (Theo khoản 1 – Điều 12 – Luật kinh doanh bảo hiểm).

Bản chất của bảo hiểm nhân thọ là cách thức dự phòng tài chính an toàn cho tương lai với mục đích thay thế nguồn thu nhập khi người tham gia gặp rủi ro bất trắc (quyền lợi bảo hiểm nhân thọ).

Chính vì thế bảo hiểm nhân thọ có ý nghĩa to lớn đối với cuộc sống con người, nó không chỉ giúp ổn định cuộc sống khi rủi ro bất ngờ xảy ra mà còn là cách thức chia sẻ rủi ro trong cộng đồng bằng cách lấy số đông bù số ít.

2. Các loại hình bảo hiểm nhân thọ

Thực tế các công ty bảo hiểm tại Việt Nam cũng đa dạng các sản phẩm bảo hiểm, vậy để phân loại bảo hiểm người ta chia ra các loại hình bảo hiểm sau:

Phân loại bảo hiểm nhân thọ theo phương thức tham gia

Theo phương thức tham gia bảo hiểm có bảo hiểm cá nhân và bảo hiểm nhóm

Bảo hiểm nhân thọ cá nhân

Bảo hiểm nhân thọ nhóm, gia đình

Là loại bảo hiểm thực hiện dưới hình thức người tham gia bảo hiểm là cá nhân.
Cá nhân tự nguyện tham gia 1 hay nhiều hợp đồng bảo hiểm.
Người được bảo hiểm chính có thể mua thêm các sản phẩm bổ sung cho người thân trong gia đình trên cùng 1 hợp đồng.

Là loại bảo hiểm theo hình thức tập thể có kèm theo danh sách cá nhân là người được bảo hiểm.
Thường là các sản phẩm bảo hiểm hưu trí nhóm như Điểm Tựa Hưu Trí của Manulife, Bảo hiểm hưu trí của Bảo Việt Nhân thọ.

Phân loại bảo hiểm theo phạm vi bảo hiểm

Căn cứ theo phạm vi bảo hiểm, thì có 7 loại bảo hiểm nhân thọ cơ bản: Bảo hiểm sinh kỳ, bảo hiểm tử kỳ; bảo hiểm trọn đời, bảo hiểm hỗn hợp, bảo hiểm trả tiền định kỳ, bảo hiểm liên kết đầu tư, bảo hiểm hưu trí.

a. Bảo hiểm tử kỳ

Bảo hiểm tử kỳ còn được gọi là bảo hiểm tạm thời hay bảo hiểm sinh mạng có thời hạn. Đây là hợp đồng bảo hiểm được ký để đảm bảo tài chính cho người thụ hưởng nếu người mua bảo hiểm mất đột ngột trong thời hạn quy định trong hợp đồng.

Với loại hình bảo hiểm này, nếu cái chết không xảy ra trong thời gian đó thì người được BH không nhận được bất kỳ một khoản tiền nào. Ngược lại, nếu có cái chết xảy ra trong thời hạn có hiệu lực của hợp đồng, người BH có trách nhiệm thanh toán số tiền BH cho người thụ hưởng quyền lợi BH được chỉ định.

Bảo hiểm tử kỳ có các loại hình bảo hiểm như: Bảo hiểm tử kỳ cố định; Bảo hiểm tử kỳ có thể tái tục; Bảo hiểm tử kỳ có thể chuyển đổi; Bảo hiểm tử kỳ giảm dần; Bảo hiểm tử kỳ tăng dần…

Đặc điểm

Thời hạn bảo hiểm được xác định
Trách nhiệm và quyền lợi bảo hiểm mang tính tạm thời
Mức phí BH thấp vì không phải lập nên quỹ tiết kiệm cho người được BH.

Mục đích

Đảm bảo các chi phí mai táng, chôn cất
Bảo trợ cho gia đình và người thân trong một thời gian ngắn.
Thanh toán các khoản nợ nần về những khoản vay hoặc thế chấp của người được BH

b. Bảo hiểm trọn đời

Bảo hiểm trọn đời là loại hình bảo hiểm mà thời gian bảo hiểm không xác định và số tiền bảo hiểm được chi trả cho người thừa kế khi người được bảo hiểm chết. Hiện nay loại hình bảo hiểm này còn đảm bảo chi trả cho người được bảo hiểm ngay khi họ sống đến 99 tuổi như bảo hiểm Prudential, bảo hiểm Manulife có 4 sản phẩm mới ra, ACE Life Việt Nam có Bảo hiểm trọn đời…

Bảo hiểm trọn đời có các loại hình BH như: Bảo hiểm nhân thọ trọn đời đóng phí liên tục; đóng phí một lần; quy định số lần đóng phí; hay Bảo hiểm nhân thọ trọn đời phi lợi nhuận; có tham gia chia lợi nhuận.

Đặc điểm:

Số tiền bảo hiểm trả 01 lần khi người được bảo hiểm chết
Thời hạn BH không xác định
Phí BH có thể đóng một lần hoặc đóng định kỳ và không thay đổi trong suốt quá trình bảo hiểm
Phí BH cao hơn so với sinh mạng có thời hạn vì rủi ro chết chắc chắn xảy ra nên số tiền bảo hiểm chắc chắn phải chi trả

Mục đích:

Đảm bảo thu nhập để ổn định cuộc sống gia đình và bảo vệ tài chính, tạo dựng và khởi nghiệp kinh doanh cho thế hệ sau hay lo cho con cái khi con trưởng thành.

c. Bảo hiểm nhân thọ sinh kỳ

Là loại hình bảo hiểm mà người BH cam kết chi trả những khoản tiền đều đặn trong một khoản thời gian xác định hoặc trong suốt cuộc đời người tham gia BH. Nếu người được bảo hiểm chết trước ngày đến hạn thanh toán thì sẽ không được chi trả bất kỳ một khoản tiền nào.

Đặc điểm:

Trợ cấp định kỳ cho người được bảo hiểm trong thời gian xác định hoặc cho đến khi chết.
Phí bảo hiểm đóng một lần
Nếu trợ cấp định kỳ đến khi chết thì thời gian không xác định.

Mục đích:

Đảm bảo thu nhập cố định khi về hưu hay khi tuổi cao sức yếu.
Giảm bớt nhu cầu phụ thuộc vào phúc lợi xã hội hoặc con cái khi tuổi già.
Bảo trợ mức sống trong những năm tháng còn lại của cuộc đời.
Số tiền bảo hiểm được trả khi hết hạn hợp đồng hoặc người được BH bị tử vong trong thời hạn bảo hiểm.
Thời hạn bảo hiểm xác định (thường là 5 năm, 10 năm, 20 năm…)
Phí BH thường đóng định kỳ và không thay đổi trong suốt thời hạn bảo hiểm.
Có thể được chia lãi thông qua đầu tư phí bảo hiểm và cũng có thể được hoàn phí khi không có điều kiện tiếp tục tham gia.
Mục đích:
Đảm bảo ổn định cuộc sống gia đình và người thân. Hơn nữa là tạo lập quỹ giáo dục cho con cái, lập quỹ tiết kiệm có kỷ luật, đầu tư an toàn, hưu trí khi về già, trả nợ khi không còn khả năng tài chính…

d. Bảo hiểm trả tiền định kỳ

Đây là loại bảo hiểm cho trường hợp sống. Nếu người được bảo hiểm sống đến một thời hạn theo thỏa thuân trong hợp đồng thì công ty BHNT phải trả tiền bảo hiểm định kỳ cho người thụ hưởng theo thỏa thuận trong hợp đồng bảo hiểm. Phí bảo hiểm trả tiền định kỳ có thể được đóng một hoặc nhiều lần. Hợp đồng bảo hiểm sẽ chấm dứt nếu người thụ hưởng mất.

e. Bảo hiểm liên kết đầu tư

Bảo hiểm liên kết đầu tư là sản phẩm bảo hiểm nhân thọ giúp bạn thỏa mãn đồng thời 2 mục đích là bảo vệ tài chính trước các rủi ro và tiết kiệm, đầu tư tài chính. Trong đó, yếu tố đầu tư sinh lời sẽ là chủ yếu.

Sau khi trừ đi các khoản phí bảo hiểm, phí quản lý cho doanh nghiệp bảo hiểm thì số tiền còn lại sẽ dùng để mau các sản phẩm đầu tư trong quỹ liên kết. Tuy nhiên, khác với các loại bảo hiểm truyền thống, người tham gia bảo hiểm liên kết đầu tư phải chấp nhận rủi ro là có thể mất hết số tiền đầu tư.

f. Bảo hiểm hưu trí

Bảo hiểm hưu trí là một loại bảo hiểm nhân thọ mà các công ty bảo hiểm đưa ra nhằm bổ sung cho người được bảo hiểm khi hết tuổi lao động. Bảo hiểm hưu trí có 2 loại là dành cho cá nhân và dành cho nhóm người lao động.

Phân loại bảo hiểm nhân thọ theo hình thức hợp đồng

Theo hình thức hợp đồng thì có bảo hiểm nhân thọ chính và hợp đồng bảo hiểm phụ. Những sản phẩm bổ sung đi kèm cho sản phẩm chính có thời hạn chỉ 1 năm, hết 1 năm lại tái tục hợp đồng ví dụ như: Bảo hiểm bệnh hiểm nghèo, trợ cấp nằm viện, bảo hiểm thương tật bộ phận vĩnh viễn do tai nạn, Bảo hiểm từ bỏ thu phí.

3. Hiểu đúng về bảo hiểm nhân thọ với 4 điều sau:

1. Mục đích chính là bảo vệ trước rủi ro chứ không phải tiết kiệm sinh lời

Tuy bảo hiểm nhân thọ vẫn đảm bảo khả năng sinh lời trong tương lai như các kênh gửi tiết kiệm nhưng mục đích chính của bảo hiểm nhân thọ là bảo vệ trước những rủi ro bất ngờ nên khả năng sinh lời không thể cao như khi gửi tiền ngân hàng.

Chính vì vậy, bạn không nên so sánh giữa bảo hiểm và gửi tiết kiệm hay mua bảo hiểm dưới góc độ sinh lời hay. Thay vào đó, bạn hãy xác định rõ nhu cầu của mình để lựa chọn giữa bảo hiểm bảo vệ rủi ro và tiết kiệm sinh lời một cách đúng đắn nhất qua các quyền lợi bảo hiểm.

2. Là kênh tài chính dài hạn để chuẩn bị trước cho tương lai

Tương lai là một chặng đường dài và chưa biết những gì tốt hay xấu sẽ đến. Vậy nên, điều cần làm là lên kế hoạch chuẩn bị kỹ lưỡng ngay tại thời điểm này. Một trong những cách dự phòng tài chính dài hạn cho tương lai chính là bảo hiểm nhân thọ. Vì những năm về sau cuộc đời, rủi ro sẽ càng lớn nên lực chọn tham gia những sản phẩm được bảo vệ trọn đời sẽ giúp người được bảo hiểm luôn an tâm vì đã có bảo hiểm hỗ trợ.

3. Chỉ bảo vệ trước rủi ro không lường trước chứ không phải là rủi ro có sẵn

Nói đến bảo hiểm nhân thọ không thể không nhắc đến rủi ro – những điều không tốt bất ngờ xảy ra gây tổn thất, mất mát và nguy hiểm cho con người. Bảo hiểm gắn liền với rủi ro nhưng không phải rủi ro nào cũng được đảm bảo quyền lợi bảo hiểm nhân thọ.

Chỉ những rủi ro xảy ra ngoài ý muốn gây thiệt hại đến sức khỏe, thân thể, tính mạng của người được bảo hiểm trong thời gian hợp đồng có hiệu lực mới được bảo hiểm và được chi trả. Ngoài ra, bảo hiểm cũng sẽ không chi trả cho những rủi ro do cố ý hay có sẵn và có trước ngày hiệu lực hợp đồng trừ khi đã được thông báo và được công ty chấp thuận.

4. Không phải bảo vệ trước “tất tần tật” các loại rủi ro

Không riêng gì bảo hiểm nhân thọ, các sản phẩm bảo hiểm nào cũng có giới hạn bảo vệ và không bảo vệ trước “tất tần tật” các loại rủi ro. Đó là lý do tại sao trước khi đặt bút ký hợp đồng bảo hiểm, người tham gia cần nắm rõ mình sẽ được bảo vệ trước những rủi ro nào, trong mỗi một rủi ro đó được chi trả trong trường hợp nào, quyền lợi nhận được bao nhiêu và sẽ loại trừ trường hợp cụ thể nào.

Người tham gia bảo hiểm cần lưu ý bảo hiểm sẽ sẽ không thanh toán trong các trường hợp như tử vong do tự tử trong thời hạn 2 năm, do phạm tội hình sự, do bệnh HIV/AIDS hoặc bị tử hình; các trường hợp tự ý hay cố ý gây ra tổn thương, các bệnh có sẵn, các trường hợp vi phạm pháp luật….

Không quá khó để hiểu về bảo hiểm nhân thọ là gì nhưng muốn hiểu sâu hơn đừng bỏ qua những điều quan trọng cần biết xoay quanh bảo hiểm nhân thọ như bản chất của bảo hiểm, công ty bảo hiểm, các loại hình hay hiểu rõ những đặc điểm cơ bản nhằm tránh nhầm lẫn về sau.