Bằng chứng tiến hóa là gì? Các bằng chứng tiến hóa

Bằng chứng tiến hóa là gì? Các bằng chứng tiến hóa

Bằng chứng tiến hóa là nội dung rất quan trọng trong môn Sinh học lớp 12. Nội dung này thường hay xuất hiện trong các bài thi học kỳ và thi đại học. Vậy các bạn đã nắm rõ bằng chứng tiến hóa là gì chưa? Hãy cùng chúng tôi tìm hiểu kỹ hơn qua các thông tin chi tiết ở dưới đây.

Bằng chứng tiến hóa là gì?

Bằng chứng tiến hóa là các bằng chứng có thể chứng minh được mối quan hệ họ hàng giữa các loài sinh vật với nhau. Có 2 loại bằng chứng tiến hóa là bằng chứng trực tiếp và bằng chứng gián tiếp. Trong đó: 

• Bằng chứng tiến hóa trực tiếp

  : Là các hóa thạch.

• Bằng chứng tiến hóa gián tiếp

  : Gồm bằng chứng giải phẫu so sánh, bằng chứng phôi sinh học, bằng chứng địa lý sinh vật học, bằng chứng tế bào học và bằng chứng sinh học phân tử.

Các bằng chứng tiến hóa

Sau khi tìm hiểu kỹ về khái niệm bằng chứng tiến là gì ở bên trên, trong phần này chúng ta hãy cùng nhau tìm hiểu kỹ hơn về các loại bằng chứng tiến hóa. Các bạn hãy cùng chúng tôi theo dõi chi tiết về các bằng chứng tiến hóa qua các thông tin dưới đây nhé!

Hóa thạch 

Hóa thạch chính là các di tích của sinh vật đã từng sinh sống trong các thời đại địa chất vẫn còn lưu lại trong các lớp đất đá trên vỏ trái đất. Hóa thạch có ý nghĩa rất lớn trong việc nghiên cứu sự tiến hóa.

• Căn cứ vào các hóa thạch trong lớp đất đá, ta có thể tìm ra lịch sử phát sinh, phát triển hay diệt vong của các loài sinh vật.

• Căn cứ vào phương pháp đo độ phân rã của các nguyên tố phóng xạ, ta có thể xác định được chính xác tuổi của hóa thạch và tuổi của lớp đất đá đang chứa chúng.

• Sự xuất hiện của hóa thạch còn giúp cung cấp thêm những dữ liệu để phục vụ cho việc nghiên cứu lịch sử vỏ trái đất.

• Bằng phương pháp địa tầng học (xem xét sự bồi tụ của lớp trầm tích,…) ta có thể xác định được tuổi của các lớp đất đá (tương đối) rồi từ đó tìm ra tuổi của hóa thạch bên trong.

Bằng chứng giải phẫu so sánh

Sự tương đồng về các đặc điểm giải phẫu giữa các loài chính là bằng chứng gián tiếp cho thấy các loài sinh vật hiện nay đã được tiến hóa từ một tổ tiên. Các loài có các đặc điểm cấu tạo giải phẫu càng giống nhau thì quan hệ họ hàng càng thân thuộc.

• Cơ quan tương đồng

  : Là những cơ quan ở các vị trí tương ứng trên cơ thể, có cùng nguồn gốc trong quá trình phát triển phôi. Vậy nên chúng có kiểu cấu tạo giống nhau, nhưng các cơ quan này lại có thể thực hiện được các chức năng rất khác xa nhau. Cơ quan tương đồng đã phản ánh rõ sự tiến hóa phân li.

• Cơ quan tương tự

  : Là những cơ quan khác nhau về nguồn gốc nhưng lại đảm nhiệm những chức năng giống nhau. Cơ quan tương tự đã phản ánh rõ về sự tiến hóa đồng quy.

• Cơ quan thoái hóa

  : Là cơ quan phát triển không đầy đủ trên một cơ thể trưởng thành. Do điều kiện sống thay đổi mà các cơ quan này đã mất dần chức năng ban đầu, bị tiêu giảm và hiện chỉ để lại một vài vết tích xưa kia của chúng.

Bằng chứng phôi sinh học

Sự giống nhau trong quá trình phát triển phôi của các loài thuộc nhóm phân loại khác nhau là một bằng chứng hướng về nguồn gốc chung của chúng. Những đặc điểm giống nhau đó xuất hiện càng nhiều và kéo dài trong giai đoạn phát triển muộn của phôi thì càng chứng tỏ quan hệ họ hàng sẽ càng gần.

Muller và Haeckel đã nêu ra định luật phát sinh sinh vật vào năm 1866 “sự phát triển cá thể đã phản ánh một cách rút gọn về lịch sử phát triển của loài”. Định luật này đã phản ánh rõ mối quan hệ giữa sự phát triển cá thể và phát triển chủng loại có thể vận dụng để xem xét về mối quan hệ họ hàng giữa các loài.

Bằng chứng địa lý sinh vật học

Các dẫn liệu địa lý sinh vật học đã chứng tỏ được mỗi động vật hay thực vật được sinh ra trong một thời kỳ lịch sử tại một vùng nhất định. Từ trung tâm đó, loài đã dần mở rộng phạm vi phân bố và tiến hóa theo con đường phân ly để thích nghi được với những điều kiện địa lý và sinh thái khác nhau. Cách ly địa lý chính là nhân tố thúc đẩy sự phân ly.

Theo nhận xét của Đacuyn: Đacuyn là một trong những người đầu tiên đã nhận thấy các loài có họ hàng thân thuộc thường sẽ phân bố trong cùng một khu vực địa lý bởi chúng tiến hóa cùng một tổ tiên chung. Còn những khu vực địa lý khác xa nhau mà có điều kiện tự nhiên tương tự nhau thường sẽ có các loài khác biệt nhau. Như vậy điều kiện tự nhiên giống nhau không phải là yếu tố quyết định về sự giống nhau giữa các loài. Sự giống nhau giữa các loài chủ yếu là do chúng có tiến hóa từ cùng một tổ tiên.

Bằng chứng tế bào học

Từ các nghiên cứu về cấu trúc của tế bào động, thực vật và vi khuẩn,  M.Schleiden (1838) và T.Schwann (1839) đã đưa ra học thuyết tế bào như sau:

• Tất cả các sinh vật từ đơn bào cho đến động vật, thực vật đều được cấu tạo từ tế bào. Tế bào chính là đơn vị cơ bản tạo nên mọi cơ thể sống.

• Mọi tế bào đều được sinh ra từ các tế bào sống trước đó và không có sự hình thành ngẫu nhiên từ các chất vô sinh. Sự lớn lên, sinh sản của mọi cơ thể đa bào đều có liên quan đến sự phân chia các tế bào.

Thuyết tế bào trên đã cho thấy nguồn gốc thống nhất của các sinh giới. Nghĩa là mọi sinh vật đều có chung một nguồn gốc.

Bằng chứng sinh học phân tử

Cơ sở vật chất chủ yếu của sự sống ở trên Trái Đất là các đại phân tử axit nuclêic và prôtêin. ADN có vai trò giúp lưu trữ và truyền đạt thông tin di truyền. Tế bào của tất cả các loài sinh vật hiện nay đều đang sử dụng chung một loại mã di truyền. Mã này có tính phổ biến chung cho các loài. Prôtêin của các loài đều có cấu tạo từ 20 loại axit amin và protein được đặc trưng bởi thành phần, số lượng và trật tự sắp xếp của các axit amin.

Phân tích trình tự sắp xếp của các axit amin trên một loại prôtêin hay trình tự của các nuclêôtit trong cùng một gen ở các loài khác nhau. Kết quả có thể cho ta biết được rõ mối quan hệ họ hàng giữa các loài. Những loài có quan hệ họ hàng càng gần thì trình tự các axit amin hay trình tự các nuclêôtit sẽ càng giống nhau. Như vậy, những thông tin bên trên được chúng tôi chia sẻ cho các bạn về bằng chứng tiến hóa. Hy vọng các bạn có thể hiểu rõ bằng chứng tiến hóa là gì? và làm bài đạt điểm cao.