BÀI 20: HÔ HẤP VÀ CÁC CƠ QUAN HÔ HẤP

I. Lý thuyết

1. Khái niệm hô hấp

– Hô hấp là quá trình không ngừng cung cấp O2 cho các tế bào của cơ thể và loại CO2 do các tế bào thải ra khỏi cơ thể

– Hô hấp gồm 3 giai đoạn chủ yếu:

+ Sự thở: trao đổi khí ở phổi với môi trường

+ Trao đổi khí ở phổi: CO2 từ máu vào tế bào phổi, O2 từ tế bào phổi vào máu

+ Trao đồi khí ở tế bào: O2 từ máu vào tế bào, CO2 từ tế bào vào máu

– Ý nghĩa của hô hấp

     Cung cấp oxi cho tế bào tạo ATP cho hoạt động sống của tế bào và cơ thể, thải caconic ra khỏi cơ thể 

2. Cơ quan trong hệ hô hấp của người và chức năng của chúng

*  Đặc điểm cấu tạo và chức năng của cơ quan hô hấp ở người

Các cơ quan

Đặc điểm cấu tạo

Chức năng

Đường dẫn khí

Mũi

– Có nhiều lông mũi

– Có lớp niêm mạc tiết chất nhầy

– Có lớp mao mạch dày đặc

Dẫn khí vào ra, làm ấm, làm ẩm không khí đi vào và bảo vệ phổi

Họng

Có tuyến amidan và tuyến VA chứa nhiều tế bào limpho

Thanh quản

Có nắp thanh quản có thể cử động để đậy kín đường hô hấp

Khí quản

– Cấu tạo bởi 15 – 20 vòng sụn khuyết xếp chồng lên nhau

– Có lớp niêm mạc tiết chất nhầy với nhiều lông rung chuyển động liên tục

Phế quản

Cấu tạo bởi các vòng sụn. Ở phế quản là nơi tiếp xúc cá phế nang thì không có vòng sụn mà là các thớ cơ

Hai lá phổi

Lá phổi phải có 3 thùy

Lá phổi trái có 2 thùy

– Bao ngoài 2 là phổi có 2 lớp màng, lớp ngoài dính với lồng ngực, lớp trong dính với phổi, giữa 2 lớp có chất dịch

– Đơn vị cấu tạo của phổi là các phế nang tập hợp thành từng cụm và được bao bởi mạng lưới mao mạch dày đặc

Là nơi trao đổi khí giữa cơ thể với môi trường ngoài

II. Hướng dẫn trả lời câu hỏi SGK

 Câu 1: Hô hấp có vai trò quan trọng như thế nào đối với cơ thể sông?

Hướng dẫn trả lời :

Hô hấp có vai trò không ngừng cung cấp oxi cho tế bào của cơ thể vài thải \(CO_2\) ra khỏi cơ thể do tế bào thải ra.

 Câu 2: So sánh cấu tạo hệ hô hấp của người với hệ hô hấp của thỏ?

Hướng dẫn trả lời :

* Giống nhau :

– Đều nằm trong khoang ngực và được ngăn cách với khoang bụng bởi cơ hoành

– Đều gồm đường dẫn khí và 2 lá phổi

– Đường dẫn khí đều có mũi, hầu, thanh quản, khí quản, phế quản

– Mỗi lá phổi đều được cấu tạo bởi các phế nang tập hợp thành từng cụm, bao quanh mỗi phế nang là một mạng mao mạch dày đặc

– Bao bọc phổi có 2 lớp màng : lá thành dính vào thành ngực, lá thành dính vào phổi, giữa 2 lớp màng là chất dịch

* Khác nhau : 

Đường dẫn khí ở người có thanh quản phát triển hơn ở chức năng phát âm

Câu 3: Giải thích câu nói : Chỉ ngưng thở 3-5 phút thì máu qua phổi sẽ chẳng có oxi để mà nhận ?

Hướng dẫn trả lời :

Trong 3-5 phút ngừng thở, không khí trong phổi cũng ngừng lưu thông, nhưng tim không ngừng đập, máu không ngừng lưu thông qua các mao mạch phổi, trao đổi khí ở phổi vẫn diễn ra, oxi trong phổi vẫn khuếch tán vào máu. \(CO_2\) vẫn khuếch tán ra, cuối cùng nồng độ oxi trong phổi hạ thấp tới mức không đủ áp lực để khuếch tán vào máu nữa.

Câu 4: Nhờ đâu nhà du hành vũ trụ, người lính cứu hỏa, người thợ lặn có thể hoạt động bình thường trong môi trường thiếu oxi (trong không gian vũ trụ, trong đám cháy, dưới đáy đại dương) ?

Hướng dẫn trả lời :

Nhờ vào thiết bị cung cấp oxi ví dụ bình dưỡng khí mà nhà du hành vũ trụ, lính cứu hỏa hay thợ lặn vẫn đảm bảo được sự hô hấp bình thường trong môi trường thiếu oxi