Nên hưởng bảo hiểm xã hội một lần hay hưởng lương hưu? | Le & Tran

Vừa qua, theo số liệu thống kê thực tế thì số lượng yêu cầu nhận BHXH một lần của người lao động tăng cao. Việc này có nhiều lý do, mà chủ yếu là vì người lao động không nắm được quy định của chính sách BHXH nên còn băn khoăn, lo lắng về tính ổn định của chính sách do những thay đổi của chính sách BHXH từ ngày 01/01/2018; bên cạnh đó, một số trang mạng xã hội đưa thông tin một cách chưa đầy đủ và không chính xác về so sánh quyền lợi giữa việc tham gia bảo hiểm thương mại và gửi tiền tiết kiệm với quyền lợi khi tham gia BHXH, tạo tâm lý bất an về chính sách BHXH. Do đó, ngày 24/8/2017, Bảo hiểm Xã hội Việt Nam ban hành Công văn 3758/BHXH-TT về việc tăng cường công tác tuyên truyền chính sách BHXH. Nội dung công văn đưa ra các so sánh về quyền lợi của việc tham gia BHXH để hưởng lương hưu với tham gia bảo hiểm nhân thọ (bảo hiểm thương mại), gửi tiết kiệm và nhận BHXH một lần. [Xem nội dung công văn tại đây (tiếng Việt).]

Để hiểu rõ hơn về quyền lợi của người lao động làm việc theo hợp đồng lao động trong các doanh nghiệp khi lựa chọn giữa BHXH một lần và hưởng lương hưu, cùng điểm qua một số điểm khác biệt về việc hưởng BHXH một lần và hưởng lương hưu.

Khi đã chọn hưởng BHXH một lần, người lao động sẽ không còn được hưởng các phúc lợi đi kèm việc hưởng lương hưu, gồm:

Khi so sánh mức hưởng giữa hưởng lương hưu và hưởng BHXH một lần thì tổng mức hưởng lương hưu trong một năm cao hơn so với mức hưởng BHXH một lần, cụ thể:

Khi lựa chọn hưởng BHXH một lần, các quyền lợi của người lao động sẽ bị hạn chế hơn so với khi hưởng lương hưu

Người lao động được yêu cầu hưởng BHXH một lần trong các trường hợp sau:

Để được hưởng lương hưu, người lao động phải thỏa 02 điều kiện:

Điều kiện hưởng lương hưu và hưởng BHXH một lần

Để được hưởng lương hưu, người lao động phải thỏa 02 điều kiện:

Điều kiện về độ tuổi: Người lao động phải đạt đến tuổi nghỉ hưu, tức đủ 60 tuổi đối với nam và đủ 55 tuổi đối với nữ, trừ một số trường hợp đặc biệt thì mức tuổi có thể thấp hơn (ví dụ như người lao động có thời gian làm nghề hoặc công việc nặng nhọc, độc hại, nguy hiểm; làm công việc khai thác than trong hầm lò hoặc bị nhiễm HIV/ AIDS do tai nạn rủi ro nghề nghiệp).
Điều kiện về thời gian đã đóng BHXH: Người lao động phải có đủ 20 năm đóng BHXH, trừ một số trường hợp đặc biệt thì mức thời gian có thể thấp hơn (ví dụ như người lao động nữ là người hoạt động chuyên trách hoặc không chuyên trách ở xã, phường, thị trấn).

Khi chưa đủ điều kiện hưởng lương hưu nói trên, người lao động có 02 lựa chọn: hoặc (1) tiếp tục tham gia BHXH để đạt điều kiện hưởng lương hưu hoặc (2) yêu cầu hưởng BHXH một lần.

Người lao động được yêu cầu hưởng BHXH một lần trong các trường hợp sau:

Đủ tuổi nghỉ hưu mà chưa đủ thời gian đóng BHXH (Chẳng hạn: ít hơn 20 năm);
Sau một năm nghỉ việc mà chưa đủ 20 năm đóng BHXH và không tiếp tục đóng BHXH;
Ra nước ngoài để định cư;
Người đang bị mắc một trong những bệnh nguy hiểm đến tính mạng như ung thư, bại liệt, xơ gan cổ chướng, phong, lao nặng, nhiễm HIV đã chuyển sang giai đoạn AIDS và những bệnh khác theo quy định của Bộ Y tế.

Khi lựa chọn hưởng BHXH một lần, các quyền lợi của người lao động sẽ bị hạn chế hơn so với khi hưởng lương hưu

a. Giả sử tiền lương bình quân đóng BHXH của người lao động là 100. Tổng số tiền mà người lao động đã đóng (8%) và người sử dụng lao động đóng cho người lao động (14%) vào quỹ hưu trí, tử tuất của BHXH trong một năm là [100 x 22% x 12 tháng] = 264.

b. Trong trường hợp hưởng lương hưu:

Mức lương hưu hằng tháng được tính bằng 45% – 75% mức bình quân tiền lương tháng đóng BHXH. Như vậy, tổng tiền lương hưu nhận được trong một năm ở mức thấp nhất là [100 x 45% x 12 tháng] = 540 (> 264).

Lưu ý:

(i) Trước ngày 01/01/2018: Mức 45% tương ứng với 15 năm đóng BHXH, sau đó cứ thêm mỗi năm thì tính thêm 2% đối với nam và 3% đối với nữ; mức tối đa bằng 75%.

(ii) Từ ngày 01/01/2018: Mức 45% tương ứng với số năm đóng BHXH như sau:

Lao động nam nghỉ hưu vào năm 2018 là 16 năm, năm 2019 là 17 năm, năm 2020 là 18 năm, năm 2021 là 19 năm, từ năm 2022 trở đi là 20 năm;
Lao động nữ nghỉ hưu từ năm 2018 trở đi là 15 năm.

Sau đó cứ thêm mỗi năm, người lao động được tính thêm 2%; mức tối đa bằng 75%.

c. Trong trường hợp hưởng BHXH một lần: Mức hưởng BHXH một lần là từ 1,5 – 02 tháng mức bình quân tiền lương tháng đóng BHXH cho mỗi năm đã đóng BHXH. Như vậy, tổng tiền BHXH hưởng một lần cho một năm ởmức cao nhất là [100 x 02 x 1 năm] = 200 (< 264)

Lưu ý:

(i) Đối với những năm đóng BHXH trước 2014: Mức hưởng là 1,5 tháng mức bình quân tiền lương tháng đóng BHXH cho mỗi năm đã đóng BHXH.

(ii) Đối với những năm đóng BHXH từ 2014 trở đi: Mức hưởng là 02 tháng mức bình quân tiền lương tháng đóng BHXH cho mỗi năm đã đóng BHXH.

Trường hợp thời gian đóng BHXH chưa đủ một năm thì mức hưởng BHXH bằng số tiền đã đóng, mức tối đa bằng 02 tháng mức bình quân tiền lương tháng đóng BHXH.

Khi đã chọn hưởng BHXH một lần, người lao động sẽ không còn được hưởng các phúc lợi đi kèm việc hưởng lương hưu, gồm:

a. Trợ cấp mai táng dành cho gia đình/người lo mai táng trong trường hợp người lao động chết: 10 lần mức lương cơ sở.

b. Trợ cấp tử tuất dành cho thân nhân người lao động trong trường hợp người lao động chết: Tùy từng trường hợp mà được hưởng trợ cấp tử tuất hàng tháng hoặc một lần.

Mức trợ cấp tử tuất hàng tháng đối với mỗi thân nhân là từ 50% – 70% mức lương cơ sở. Số thân nhân được hưởng trợ cấp tử tuất hằng tháng không quá 04 người. Trường hợp có từ 02 người chết trở lên thì thân nhân của những người này được hưởng 02 lần mức trợ cấp.
Mức trợ cấp tử tuất một lần đối với thân nhân của người lao động được tính như BHXH một lần (tức tính theo số năm người lao động đã đóng BHXH):
- Đối với những năm trước 2014, mức hưởng là 1,5 tháng mức bình quân tiền lương tháng đóng BHXH cho mỗi năm đã đóng BHXH.
- Đối với những năm từ 2014 trở đi, mức hưởng là 02 tháng mức bình quân tiền lương tháng đóng BHXH cho mỗi năm đã đóng BHXH.

Tuy nhiên, mức hưởng BHXH một lần thấp nhất bằng 03 tháng mức bình quân tiền lương tháng đóng BHXH.

c. Được Quỹ BHXH đóng bảo hiểm y tế (“BHYT”) và được chi trả chi phí khám chữa bệnh theo quy định của pháp luật BHYT.

Bài viết này chứa đựng kiến thức pháp luật và thuật ngữ chuyên môn, quý độc giả quan tâm đến quy định về đơn phương chấm dứt hợp đồng lao động hoặc giải quyết tranh chấp lao động do dịch bệnh Covid-19 theo Pháp luật Việt Nam, vui lòng liên hệ với các Luật sư Lao động của chúng tôi tại [email protected].