Một trong các khó khăn trong khi đấu thầu qua mạng: chỉ có một nhà thầu tham gia đấu thầu qua mạng

Hiện nay, trước tình hình đại dịch Covid diễn biến vô cùng phức tạp, đấu thầu qua mạng là một trong các hình thức đấu thầu được áp dụng một cách rộng rãi. Tuy nhiên khi hết thời gian mời thầu, không phải gói thầu nào cũng thu hút nhiều nhà thầu tham gia. Vậy khi hết thời gian mở thầu, chỉ có một nhà thầu tham gia đấu thầu qua mạng thì xử lý như thế nào? 

Hiểu một cách đơn giản, đấu thầu qua mạng là việc tận dụng những lợi thế sẵn có của internet để tổ chức đấu thầu. Trong khi đấu thầu qua mạng, các nhà thầu tham gia dự thầu hoàn toàn online, thông tin dự án được đăng tải lên các hệ thống đấu thầu, sau đó các nhà thầu gửi hồ sơ dự thầu trực tuyến để tham dự. Khi có kết quả cũng được công bố trực tuyến ngay.

Căn cứ khoản 13 điều 4 Luật Đấu thầu năm 2013 thì: “Đấu thầu qua mạng là đấu thầu được thực hiện thông qua việc sử dụng hệ thống mạng đấu thầu quốc gia”.

Theo đó, hệ thống mạng đấu thầu quốc gia là hệ thống công nghệ thông tin do cơ quan quản lý nhà nước về hoạt động đấu thầu. Xây dựng và quản lý nhằm mục đích thống nhất quản lý thông tin về đấu thầu và thực hiện đấu thầu qua mạng.  Hệ thống được quản lý bởi Cục kế hoạch đấu thầu – Bộ Kế hoạch và Đầu tư.

– Đối với đầu thầu offline theo hình thức đấu thầu rộng rãi, đấu thầu hạn chế, chào hàng cạnh tranh, có ít hơn 03 nhà thầu nộp hồ sơ dự thầu, hồ sơ đề xuất thì phải xem xét, giải quyết trong thời hạn không quá 04 giờ, kể từ thời điểm đóng thầu theo một trong hai cách sau đây:

+ Cho phép gia hạn thời điểm đóng thầu nhằm tăng thêm số lượng nhà thầu nộp hồ sơ dự thầu, hồ sơ đề xuất. 

+ Cho phép mở thầu ngay để tiến hành đánh giá.

Trên thực tế, Bên mời thầu/ Chủ đầu tư hay sử dụng cách thứ nhất để tăng thêm số lượng hồ sơ dự thầu, hồ sơ đề xuất, tạo ra nhiều sự lựa chọn hơn cho Bên mời thầu/ chủ đầu tư. 

Trong tình huống này, cuộc đấu thầu lại phải kéo dài thêm thời gian, nhiều thủ tục phải bổ sung, làm lại, tiêu tốn thời gian…

– Đối với hình thức đấu thầu qua mạng, pháp luật hiện hành đã quy định trường hợp có ít hơn 03 nhà thầu nộp hồ sơ thì bên mời thầu mở thầu ngay mà không phải xử lý như trường hợp đấu thầu offline. Việc quy định như vậy giúp tiết kiệm thời gian, công sức cũng như các chi phí phát sinh. 

Tuy nhiên, trên thực tế cho thấy, với quy định của pháp luật như vậy, tỷ lệ gói thầu chỉ có một nhà thầu khi tiến hành đấu thầu qua mạng ngày càng tăng. Số liệu thống kê cho thấy, số lượng nhà thầu trung bình tham gia ĐTQM là 2,5 nhà thầu/gói thầu. Trong đó, khoảng 36% tổng số các gói thầu (đặc biệt là lĩnh vực xây lắp) chỉ có 1 nhà thầu tham gia. Theo khảo sát của Báo Đấu thầu đối với các gói thầu xây lắp từ ngày 1/1/2019 đến ngày 8/7/2019, Công ty CP Tư vấn tổng hợp số 1 (đại diện bên mời thầu) đã tổ chức lựa chọn nhà thầu qua mạng 33 gói thầu xây lắp, trong đó, 28 gói thầu chỉ có 1 nhà thầu tham gia và trúng thầu. Đáng chú ý, Công ty TNHH Thương mại Đầu tư Xây dựng Minh Đức một mình tham gia và được công bố trúng 13 trong số 28 gói thầu này. 

Hiện tượng gói thầu chỉ có một nhà thầu tham gia có góp phần tiết kiệm chi phí khi đấu thầu qua mạng, tuy nhiên cũng có thể tiềm ẩn không ít hiện tượng lách luật, vi phạm quy định về cạnh tranh, công bằng. Do vậy, cần thực hiện kiểm tra, giám sát chặt chẽ việc đấu thầu qua mạng và xử lý nghiêm khắc chủ đầu tư và các bên liên quan nếu phát hiện hành vi vi phạm, không bảo đảm cạnh tranh trong đấu thầu.

Luật Hoàng Anh